Του Παύλου Τσουμάκη
Ηεπιχειρηματικότητα αποτελεί αδιαμφισβήτητα κρίσιμο παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Καθίσταται, συνεπώς, μείζονος σημασίας η ύπαρξη κατάλληλων συνθηκών ώστε να ευδοκιμήσουν επιχειρήσεις.
Σε περιφερειακό επίπεδο, βρισκόμαστε στο κομβικό σημείο όπου θα πρέπει να αποφασίσουμε ποια θα είναι τα επόμενα βήματα ως προς την τόνωση της ανάπτυξης του τόπου μας και ειδικότερα να προσδιοριστούν οι κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να ακολουθηθούν από τις παραγωγικές τάξεις ώστε να προαχθεί ένα εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο.
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε ένα δύσκολο οικονομικό περιβάλλον και φυσικά, οι επιχειρήσεις της Περιφέρειά μας δεν αποτελούν εξαίρεση.
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης κατατάσσεται μεταξύ των 263 περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Έκθεση Ανταγωνιστικότητας των περιφερειών του 2016 ως εξής:
- 3η από το τέλος στην Ανταγωνιστικότητα
- 20ή από το τέλος στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ
- τελευταία στη μακροοικονομική σταθερότητα
- 14η από το τέλος στην αποδοτικότητα του εργασιακού δυναμικού
Εν μέσω αυτού του τεταμένου οικονομικού, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματίες είναι πολλές και ξεκινούν από τη στιγμή της ίδρυσης της επιχείρησής τους μέχρι και την καθημερινή λειτουργία και διαχείρισή τους.
Η πιο προφανής πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτήν τη στιγμή είναι η αστάθεια. Παρά την οικονομική κατάσταση της Χώρας, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να αγωνίζονται ώστε να ωθήσουν την οικονομία στην καινοτομία και την αύξηση της απασχόλησης. Έχουν όμως να αντιμετωπίσουν ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο φορολογικό σύστημα και ένα υψηλό μισθολογικό κόστος. Καθίσταται συνεπώς σημαντικό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εξετάσουν τον αντίκτυπο που έχει αυτή η αστάθεια στην οικονομία.
Εκτός αυτού, συχνά παρατηρείται και το εξής οξύμωρο: ενώ τα ποσοστά ανεργίας είναι υψηλά, οι επιχειρήσεις αδυνατούν να βρουν ή να διατηρήσουν εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό για τις ανάγκες τους.
Επιπροσθέτως, ενώ λειτουργούν απέναντι σε έναν ισχυρό παγκόσμιο ανταγωνισμό, οι τράπεζες αδυνατούν να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τα επενδυτικά κεφάλαια είναι ανύπαρκτα.
Οι ανωτέρω προκλήσεις είναι εν πολλοίς αποδεκτές, αλλά επαφίονται κατά κύριο λόγο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Παρ’ όλα αυτά, η Περιφέρεια μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης μέσω διαρθρωτικών στρατηγικών κινήσεων, υιοθετώντας ένα νέο, εξωστρεφές παραγωγικό υπόδειγμα, στηριγμένο στις δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα:
- θα πρέπει να προσελκύσουμε σημαντικά κεφάλαια και επενδύσεις από την Ελλάδα και κυρίως από το εξωτερικό.
- Θα πρέπει να παράγουμε περισσότερα, ανταγωνιστικά και υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντα και υπηρεσίες.
- Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε καλύτερα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας μας.
- Θα πρέπει να αυξήσουμε τη συμμετοχή των εξαγωγών στο ΑΕΠ
Το ερώτημα που γεννάται εδώ είναι: μπορούμε ως Περιφέρεια να ανταπεξέλθουμε στις ανωτέρω προκλήσεις, ώστε να ανατραπεί η υπάρχουσα κατάσταση;
Σε αυτό το σημείο όμως θα πρέπει να είμαστε και ειλικρινείς. Οι επιχειρήσεις πρέπει να λύσουν τα προβλήματά τους. Πρέπει να είναι «δυνατές». Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν από επιχειρήσεις που φυτοζωούν. Και αναφέρομαι ειδικότερα στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις οι οποίες αποτελούν το 90% και πλέον του συνόλου των ελληνικών επιχειρήσεων.
Σε ένα απαιτητικό παγκόσμιο περιβάλλον δεν μπορείς να επιβιώσεις αν δεν είσαι δυνατός και εν μέρη αυτό είναι ευθύνη και των επιχειρηματιών.
Σε όλη την ελληνική ιστορία, η οικονομική κρίση αποτέλεσε ώθηση για πρόοδο. Το μέλλον της Ελλάδας εξαρτάται από την εμφάνιση ενός σύγχρονου «κινήματος» επιχειρηματιών που θα προσφέρουν στη χώρα έναν νέο οικονομικό δυναμισμό. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκλειδώσει ο δυναμισμός των επιχειρηματιών είναι η ανάπτυξη μια σειράς στρατηγικών περιφερειακής ανάπτυξης, μέσω ενός διατομεακού διαλόγου που θα περιλαμβάνει το κράτος, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον ιδιωτικό τομέα και τον ακαδημαϊκό κόσμο.
Αναγνωρίζοντας τα ιστορικά δυνατά σημεία της Περιφέρειάς μας, πρέπει να επικεντρωθούμε σε βιομηχανίες στις οποίες έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη γεωγραφία, τον πολιτισμό, το ανθρώπινο δυναμικό μας και τις διεθνείς συγκυρίες.
Θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι η Περιφέρεια ΑΜ-Θ μπορεί να συμβάλλει στον γεωστρατηγικό και αναπτυξιακό σχεδιασμο της χώρας με πυλώνες:
-
την αξιοποίηση και ανάπτυξη των αερολιμένων καθώς και τηνανάδειξη του συνόλου των τουριστικών δυνατοτήτων της περιοχής_
Η περιφέρεια ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης διαθέτει 26 βραβευμένες παραλίες με «γαλάζια σημαία» (15 Καβάλα, 5 Ξάνθη, 4 Ροδόπη, 2 Έβρο), που σε συνδυασμό με τα δυο νησιά της μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης θερινού τουρισμού. Επιπροσθέτως, οι ορεινοί βιότοποι υψηλού φυσικού κάλους των ορεινών όγκων (11 βάσει του προγράμματος Natura 2000), καθώς επίσης και τα Εθνικά πάρκα (Εθνικό Πάρκο Ροδόπης, Δέλτα Έβρου και ΑΜ-Θ) μπορούν να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης χειμερινού τουρισμού. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Περιφέρεια παρουσιάζει πληθώρα αρχαιολογικών μνημείων που ενισχύουν περαιτέρω το τουριστικό κεφάλαιο της περιοχής. Έτσι λοιπόν, μέσω της ανάπτυξης των αερολιμένων και των τουριστικών υποδομών, συνεπικουρούμενη από την ενίσχυση του διεθνούς τους χαρακτήρα, μπορούν να δημιουργηθούν επιχειρηματικές ευκαιρίες και την αξιοποίηση αφενός του φυσικού κάλους της περιοχής, αφετέρου του μνημειακού και πολιτισμικού κεφαλαίου της περιφέρειας.
-
τον εκσυγχρονισμό και τη δημιουργία του κάθετου οδικού και σιδηροδρομικού άξονα που θα αναδείξουν την Περιφέρεια σε ένα διαμετακομιστικό κέντρο_
Η Περιφέρεια ΑΜΘ αποτελεί την πλέον προνομιούχο περιφέρεια της Ελλάδος, καθώς σε ακτίνα 350 km κατοικούν 40.000.000 πολίτες σε 5 χώρες. Αποτελεί την πύλη της Ευρώπης προς την Ανατολή και αυτό την καθιστά αυτόματα μεγάλο γεωστρατηγικό παράγοντα. Έτσι λοιπόν, μέσω του εκσυγχρονισμού του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου, καθώς και των λιμενικών εγκαταστάσεων της Περιφέρειας, η περιοχή μπορεί να αναδειχθεί σε διαμετακομιστικό κόμβο της Ανατολικής Ευρώπης, δημιουργώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες για όλους τους επαγγελματίες της εφοδιαστικής αλυσίδας.
-
την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου_
Η Περιφέρεια ΑΜ-Θ έχει να επιδείξει αξιόλογα δείγματα ορυκτού πλούτου. Έχουν βρεθεί επιβεβαιωμένα κοιτάσματα μεταλλικών ορυκτών και βρίσκονται σε εκμετάλλευση κοιτάσματα μαρμάρων και ενεργειακών πρώτων υλών. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η μόνη πετρελαιοπαραγωγός Περιφέρεια της Ελλάδος. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να παρουσιάσουμε μια δυναμική στην προσέλκυση εγχώριων και αλλοδαπών κεφαλαίων για την εκμετάλλευση του ορυκτού της. Ωστόσο, παρά την προοπτική που διαφαίνεται από την εξορυκτική διαδικασία για την άνθηση της επιχειρηματικότητας, ελλοχεύουν και κίνδυνοι, καθώς τα περιβαλλοντικά βάρη μιας εξορυκτικής εκμετάλλευσης είναι μεγάλα. Συνεπώς, η Περιφέρεια πρέπει να διαιτητεύσει την εξορυκτική διαδικασία, ελέγχοντας την τήρηση των εθνικών και κοινοτικών κανονισμών για το περιβάλλον έτσι ώστε αυτός ο μοχλός ανάπτυξης να μην καταλήξει σε ανασταλτικό παράγοντα των άλλων επαγγελματικών δραστηριοτήτων.
-
τη δημιουργία ενεργειακού κόμβου_
Η γεωστρατηγική θέση της Περιφέρειας καθιστά την περιοχή ιδανική θέση ενεργειακού κόμβου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έτσι λοιπόν, μέσω των ενεργειακών έργων που έχουν κατασκευαστεί (TAP) ή πρόκειται να κατασκευαστούν (διασυνδετήριος αγωγος Ελλάδας-Βουλγαρίας, Ελλάδας-Ιταλίας και Ασφα Αλεξανδρούπολης) δημιουργεί νέες προοπτικές απασχόλησης και επιχειρηματικότητας αφενός άμεσα μέσω των εργολάβων του όσο και έμμεσα μέσω του δευτερογενούς αντικτύπου (spill-over) που θα έχει στη βιομηχανία, τις κοινωφελείς υπηρεσίες, τις μεταφορές, τις επικοινωνίες, τις οικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες. Αν και τα μεγαλύτερα άμεσα κέρδη σε επίπεδο απασχόλησης θα καταγραφούν στη διάρκεια της κατασκευής του αγωγού, η οικονομική παρακαταθήκη τους θα έχει και πιο μόνιμο χαρακτήρα για την περιφέρεια.
-
την προώθηση του Πρωτογενούς Τομέα_
Στην Περιφέρειά μας ο πρωτογενής τομέας αποτελεί ανέκαθεν το ισχυρό αναπτυξιακό μας κεφάλαιο, απασχολώντας 20% του παραγωγικού πληθυσμού. Οι γεωλογικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, προσφέρουν στην Περιφέρειά μια σημαντική παραγωγική δυνατότητα ποιοτικών προϊόντων πρωτογενούς τομέα. Παρόλα αυτά για την εκμετάλλευση αυτών προϊόντων θα πρέπει να εντατικοποιηθεί η προώθηση τους, ενσωματώνοντάς τα στο συνολικό τουριστικό προϊόν της Περιφέρειάς ως βασικών στοιχείων της τοπικής μας κουλτούρας και ταυτότητας. Εκτός αυτού, πρωτοβουλίες πρέπει να διεκπεραιωθούν ώστε τα περιφερειακά προϊόντα να αποκτήσουν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη Περιφέρειάς (ΠΓΕΠ).
-
την έμφαση στην καινοτομία και την έρευνα μέσω των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Περιφέρειας_
Για να υποστηριχθεί η υλοποίηση αυτών των νέων στρατηγικών ανάπτυξης, πρέπει να δημιουργήσουμε κόμβους καινοτομίας οι οποίοι θα συγκεντρώνουν δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Αυτοί οι κόμβοι θα πρέπει να υποστηρίζουν και να εκπαιδεύουν τους επιχειρηματίες ώστε να τους βοηθούν να επιτύχουν καλύτερα και ταχύτερα τους στόχους τους. Οι κόμβοι καινοτομίας θα εκτελέσουν μια ευρύτερη λειτουργία, ενεργώντας ως σημείο συνάντησης μεταξύ ομάδων σε διάφορους τομείς της οικονομίας με σκοπό να διευκολύνουν την επαγγελματική και προσωπική σύνδεση καθώς και την ανάπτυξη κοινών έργων. Εκτός από την καθοδήγηση, θα παρέχουν επίσης χρηματοδότηση για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν ισχυροί δεσμοί μεταξύ της καινοτομίας και της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις οδηγούν το δρόμο προς νέες εφευρέσεις, νέες διαδικασίες και προϊόντα υψηλής αξίας . Αυτές οι καινοτομίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική μας ανάπτυξη και θα παράσχουν τα εργαλεία για να καταστήσουμε την οικονομία μας πιο ανταγωνιστική σε μια ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένη αγορά.
Εν κατακλείδι, παρά τις εθνικές και διεθνείς προκλήσεις, ο επιχειρηματικός κόσμος της ΠΑΜ-Θ μπορεί να συμβάλλει άμεσα στην ανατροπή της παρούσας κατάστασης μέσω της εκμετάλλευσης των προοπτικών που διαφαίνονται για την περιοχή.
Η Περιφέρεια ΑΜ-Θ μπορεί να αποτελέσει κεντρικό μοχλό ανάπτυξης που, μέσω της αναγνώρισης, αξιοποίησης και προώθησης των στρατηγικών της πλεονεκτημάτων, μπορεί να επανεκκινήσει την ιδιωτική πρωτοβουλία, βελτιώνοντας τόσο τους οικονομικούς δείκτες όσο και την πραγματική αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Ο Παύλος Τσουμάκης είναι επιχειρηματίας, πρόεδρος του Τμήματος Μεταποίησης του Επιμελητηρίου Καβάλας και υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος ΑΜ-Θ με τον συνδυασμό της Νέας Περιφερειακής Αναγέννησης του Χρήστου Μέτιου