Του Άρη Χρηστίδη
Ηδουλειά μου είναι πολύ ενδιαφέρουσα και πάντα έλεγα ότι θα την έκανα ευχαρίστως –αν είχα λύσει το βιοποριστικό μου– εντελώς δωρεάν. Μου αρέσει όμως να μην έχω μια καθημερινότητα στο γραφείο ή στο εργαστήριο και όποτε μου δίνεται η ευκαιρία, την αρπάζω από τα μαλλιά.
Βέβαια, δεν είναι όλα ρόδινα γιατί συνήθως στα ταξίδια πέρα από το ότι η δουλειά συχνά είναι δύσκολη και σε αντίξοες συνθήκες, συχνά είναι μοναχική, αλλά με τα χρόνια σχεδόν σε κάθε προορισμό υπάρχουν μερικοί γνωστοί για να βοηθήσουν τις ώρες διαλείμματος, με την συντροφιά τους. Έτσι πέρσι στα τέλη του καλοκαιριού, βρέθηκα για άλλη μια φορά –τη δεύτερη για το ’21 – στα Ψαρά, ένα μέρος που μου αρέσει πολύ. Η αποστολή αυτήν τη φορά ήταν εύκολη και ένας φίλος, από τη Χίο βρισκόταν εκεί, οπότε θα κάναμε παρέα. Με το που κατέβηκα από το καράβι συνάντησα τυχαία και μια –οικογένεια– παρέα που γνώρισα λίγες μέρες πριν στη Λέσβο, με το ιστιοπλοϊκό τους, οπότε και έδεσε. Όλα έδειχναν τέλεια και με τα χρόνια, σχεδόν όλες οι μορφές των κατοίκων του μικρού νησιού που στην πλειονότητά τους είναι ψαράδες, συνταξιούχοι, ή δουλεύουν στην εστίαση, είναι οικείες.
Ήταν Παρασκευή, 27 Αυγούστου 2021 και μετά την πρωινή εργασία, υπήρχε κενό μέχρι το απόγευμα και έτσι το μεσημεράκι πήγα με τον φίλο για μπάνιο σε μια κοντινή παραλία. Η παραλία είχε λίγο κόσμο και επικρατούσε η χαρακτηριστική ηρεμία των Ψαρών. Ενώ κολυμπούσαμε, μια ωραία κοπέλα σε προχωρημένη εγκυμοσύνη πάνω σε κανό πέρασε από κοντά μας και σχολίασα πόσο όμορφη εικόνα ήταν. Η προσωποποίηση της ομορφιάς και της γαλήνης, ολόκληρης της περιοχής αλλά και της διάθεσής μου, εικόνα και αίσθηση που δεν μπορεί να αποδοθεί με κανένα φωτογραφικό φακό ή κάποιον άλλον τρόπο.
Η ηρεμία όμως διακόπηκε βίαια με κραυγές ανησυχίας από την ακτή. Κάποιος πνίγεται…
Από το σημείο που κολυμπούσαμε δεν φαινόταν τίποτα αλλά ξεκινήσαμε να πηγαίνουμε προς τα βαθιά, όπως μας παρότρυναν από την ακτή. Το μυαλό μου πήγε στην έγκυο κοπέλα, αλλά ευτυχώς δεν επαληθεύτηκε η ανησυχία μου. Δύο νεαροί που είχαν δει τι γίνεται βούτηξαν από την παραλία και σύντομα είδαμε κι εμείς την άτυχη κυρία και αρχίσαμε να πηγαίνουμε προς τα εκεί. Ήταν σοκαριστική η εικόνα όταν σήκωσε το χέρι της ενώ βρισκόταν μπρούμητα και το πρόσωπό της μονίμως μέσα στο νερό για ώρα. Τρομακτική ήταν και η συνειδητοποίηση ότι δεν μας κάνει κάποιος πλάκα, πράγμα που ελπίζαμε και είχαμε βαθιά μέσα στο μυαλό μας ότι θα μπορούσε να συμβεί, καθώς και η διαπίστωση ότι τα πράγματα είναι σοβαρά. Ξεκινήσαμε λοιπόν μια πομπή με τους δύο νεαρούς να την έχουν πιάσει από τους ώμους και μια κοπέλα από το σβέρκο για να κρατάει το κεφάλι έξω από το νερό και εμείς από δίπλα. Σύντομα ο ένας κουράστηκε μιας και είχε βουτήξει από την ακτή και ανέλαβα.
Όπως είπε ο φίλος αργότερα, κολυμπούσαμε κουβαλώντας την ανήμπορη κυρία πολύ γρήγορα, τόσο που δεν μπορούσε να μας φτάσει ο ίδιος κολυμπώντας μόνος του από πίσω. Αυτή είχε στραμμένο το κεφάλι της σε μένα που κολυμπούσα όσο πιο γρήγορα μπορούσα αλλά προσπαθούσα και να την καθησυχάζω λέγοντάς της ότι όλα θα πάνε καλά και να μην ανησυχεί.
Χαρήκαμε όταν τη βγάλαμε στην ακτή και τη γυρίσαμε στο πλάι για να βγάλει το νερό. Και έβγαζε… σχεδόν ένα λίτρο νερό υπολόγισα ότι έβγαλε από τα πνευμόνια της. Είχε τις αισθήσεις της και ο σφυγμός της, αν και αδύνατος, χτυπούσε σταθερός. Τα μάτια της γεμάτα άμμο, έβλεπαν ακόμα στοχευμένα και διαπεραστικά. Με κοιτούσε στα μάτια κι εγώ προσπαθούσα να την καθησυχάσω, αλλά σιγά σιγά είχα την αίσθηση ότι αφαιρούνταν ώσπου διαπίστωσα ότι οι κόρες της είχαν διασταλεί. Αφού έκανε μερικές προσπάθειες για να αναπνεύσει και αναζωπυρώθηκαν οι ελπίδες μας, έχασε τις αισθήσεις της και σε λίγο σταμάτησε ο σφυγμός της. Μελάνιασε και τότε φάνηκε ο γιατρός του νησιού, που ομολογώ ήρθε πολύ γρήγορα αν και πλέον απ’ ό,τι φάνηκε ήταν ήδη αργά. Θα είχαν περάσει 10, ίσως και 15 λεπτά από τότε που την πρωτοείδαμε στη θάλασσα.
Σε δευτερόλεπτα ο γιατρός πληροφορήθηκε εν συντομία το ιστορικό της «διάσωσης» και για την τρέχουσα κατάστασή της, χωρίς να χάσει καιρό, έβγαλε μια μάσκα την προσάρμοσε στο πρόσωπό της και άρχισε να κάνει Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Εγώ κρατούσα τη μάσκα και την έσφιγγα στο πρόσωπό της για να μην έχει διαρροές και μια κοπέλα που μάλλον ήταν νοσοκόμα, με τη φούσκα έδινε αέρα. Το χρώμα της κυρίας επανήλθε και η ελπίδες αναζωπυρώθηκαν για άλλη μια φορά. Ενέσεις αδρεναλίνης στην καρδιά μήπως και αρχίσει να δουλεύει, αλλά μάταια. Αναγκαστικά, όπως κρατούσα τη μάσκα και την πίεζα στο πρόσωπό της και με τα δύο χέρια, την κοιτούσα συνέχεια μέσα στα μάτια και αισθανόμουν σαν να έβλεπα τον κόσμο της. Όλα αυτά που είχε ζήσει.
Παιδευτήκαμε περισσότερο από μία ώρα άλλοτε με ελπίδα, άλλοτε απελπισμένοι πάνω από την κυρία Κ… – είχαμε μάθει το όνομά της πλέον- αλλά μάταια. Τα χέρια μου -απορώ πως άντεξαν- πονούσαν από την πίεση που κρατούσα τη μάσκα στο πρόσωπό της τόση ώρα. Ο γιατρός είχε εξαντληθεί αλλά δεν δεχόταν να εγκαταλείψει τον ασθενή του παρόλο που δεν φαινόταν να αντιστρέφεται η κατάσταση. Το ίδιο και η νοσοκόμα που πίεζε τη φούσκα του αέρα άπειρες φορές επί μία ώρα.
Πόσο ωραία θα ήταν αν μετά από τόσα που κάναμε είχε συνέλθει…
Αφού αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες και ενώ κατέφθασαν στην ακτή λίγοι συγγενείς και φίλοι της, ακούστηκαν και τα πρώτα κλάματα στην παραλία, έκανα μια βουτιά για να δροσιστώ, να συνέλθω και να ξεκουραστώ. Όπως σε κάθε περίπτωση, σύντομα ήρθε και η ανάλυση του περιστατικού στο μυαλό μου, μιας και την ώρα της δράσης, όλα έγιναν αυτόματα και χωρίς σκέψεις.
Στην αρχή το περιστατικό εξελισσόταν γρήγορα. Σε δευτερόλεπτα καλεστήκαμε όλοι στην παραλία να επέμβουμε. Από εκεί που ήμασταν όλοι χαλαροί και το μυαλό μας έπλεε μαζί με μας σε πελάγη ηρεμίας, κληθήκαμε να δράσουμε άμεσα και με μεγάλη ένταση. Λίγοι βρισκόταν στην παραλία και ακόμα πιο λίγοι ανταποκρίθηκαν. Οι αρχικές μου σκέψεις ήταν να μην επέμβω όταν άκουσα για κάποιον που πνίγεται. Όλο και κάποιος θα βρεθεί –σκέφτηκα- να βοηθήσει… ίσως να μην είναι σοβαρό περιστατικό… αφού είδα ότι δεν υπήρχαν και πολλοί τριγύρω… έσπευσα να βοηθήσω αλλά η σκέψη μου αρχικά ήταν να μην είμαι στην πρώτη γραμμή ώστε να μην αναλάβω την ευθύνη… κι αν κάνω κάτι λάθος ?? δεν ξέρω να κολυμπάω και καλά… δεν είμαι και σε φόρμα… Φαντάζομαι ότι κάπως έτσι σκέφτονται όλοι σε παρόμοιες ξαφνικές περιπτώσεις. Αυτό δεν κράτησε πολύ, χάθηκαν όμως λίγα, πιθανώς πολύτιμα δευτερόλεπτα. Δεν υπήρχε όμως εναλλακτική. Ή θα κάναμε κάτι ή η κυρία Κ… δεν θα είχε καμία απολύτως ελπίδα.
Παλαιότερα είχα παρακολουθήσει σεμινάρια για πρώτες βοήθειες, ξέρω τη θεωρία για διάφορες περιπτώσεις, έχω διαβάσει και διάφορα… έχω δει και σχετικά βιντεάκια… αλλά τίποτα από αυτά δεν προσομοιάζει ένα αληθινό περιστατικό, ούτε στο ελάχιστο. Το άγχος και η πίεση χρόνου που αισθάνεται κάποιος σε μια τέτοια περίπτωση είναι απερίγραπτα. Ότι είναι να γίνει πρέπει να γίνει γρήγορα, σωστά και χωρίς σκέψεις.
Προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου ότι κάναμε όλοι ότι καλύτερο μπορούσαμε και ότι προσπαθήσαμε, αλλά πάντα μπαίνει ένα ’’αν’’ ανάμεσα στις πράξεις μας. Αν το είχα πάρει απόφαση πιο γρήγορα; Αν είχα κολυμπήσει γρηγορότερα; Ίσως αν την έφτανα πρώτος… Αν την είχαμε βάλει με τα πόδια πιο ψηλά στην ακτή; Αν την είχαμε γυρίσει περισσότερο για να βγάζει το νερό; Αν προσπαθούσαμε περισσότερο; Αν…
Συγνώμη, κυρία Κ… Τόσο μπορέσαμε. Προσπαθήσαμε.
Πιθανώς να ήταν ήδη εγκεφαλικά νεκρή όταν τη βγάλαμε από το νερό από την έλλειψη οξυγόνου και δεν γινόταν να αναστραφεί αυτό.
Πέρασαν πάνω από έξι μήνες απ’ το συμβάν και πιθανότατα είμαι αυτός που τη σκέφτεται περισσότερο από κάθε συγγενή της, σχεδόν καθημερινά και μάλλον δε θα την ξεχάσω ποτέ. Εκείνα τα γαλήνια διαπεραστικά μάτια που «έφευγαν» σιγά σιγά… Αισθάνομαι πιο έτοιμος τώρα να αντιμετωπίσω ένα παρόμοιο περιστατικό και θα φροντίσω να μην επαναληφθούν καθυστερήσεις ή λάθη που υποπτεύομαι ότι έγιναν. Σίγουρα η επόμενη επέμβαση θα γίνει άμεσα, χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς δισταγμό και χωρίς ενδοιασμούς. Για την εκτίμηση της σοβαρότητας του περιστατικού και την αποτίμηση των πράξεων που έγιναν ή δεν έγιναν, υπάρχει χρόνος μετά τη λήξη του συναγερμού.
Βλέποντας και αναλύοντας τις αντιδράσεις και τις ενέργειες όσων ήμασταν στην ακτή αλλά και όσων ασχοληθήκαμε με το περιστατικό, συνειδητοποίησα ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμα εκπαίδευσης του κοινού σε κρίσιμες καταστάσεις και περιπτώσεις που χρήζουν διάσωσης. Το έλλειμα στην τεχνική κατάρτιση για τον τρόπο επέμβασης, δημιουργεί φόβο και έλλειψη αυτοπεποίθησης, με αποτέλεσμα να υπάρχει δισταγμός του κόσμου να επέμβει σε μια κρίσιμη κατάσταση και να χάνεται τελικά πολύτιμος χρόνος που θα μπορούσε να είναι σωτήριος. Θεωρώ ότι ειδικά σε μια παραθαλάσσια πόλη σαν την Καβάλα, πρέπει να διοργανωθούν, να καθιερωθούν ώστε να γίνονται κάθε χρόνο στις αρχές του καλοκαιριού, σεμινάρια με πρακτική άσκηση για τους τρόπους δράσης σε περιστατικά πνιγμού, πιθανώς και για άλλα κρίσιμα περιστατικά.
Αναγκαία είναι ακόμα και η εκπαίδευση για τη χρήση των φορητών απινιδωτών, μιας και υπάρχουν πλέον μερικοί σε διάφορα σημεία της πόλης. Τα σεμινάρια αυτά πρέπει να είναι ανοικτά στο ευρύ κοινό, να τα παρακολουθήσει πολύς κόσμος και να εκπαιδευτεί, ώστε να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σωστά ένα κρίσιμο περιστατικό για να αυξηθούν οι πιθανότητες να σωθεί κάποιος συνάνθρωπός μας που θα χρειαστεί ξαφνικά βοήθεια.
Αυτός είναι και ο λόγος που έγραψα αυτό το κείμενο και ελπίζω να γίνει αφορμή να γίνει κάτι που θα βοηθήσει.