Ευτυχώς εξαπατηθήκαμε

Avant Garde και κλασικός ταυτόχρονα, ο Σάββας Στρούμπος κατάφερε να μας «εξαπατήσει» με τους «Πέρσες» του και γι’ αυτό λογίζεται δίκαιος «ποιητής»...


 

Tου Χρήστου Β. Κούτρα

 


Το βράδυ της Τετάρτης 17 Αυγούστου 2022 παρακολουθήσαμε στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων την εκφορά του αρχαίου δράματος του Αισχύλου Πέρσες από την Ομάδα Σημείο Μηδέν του Σάββα Στρούμπου.

Η παράσταση σημάνθηκε εξ αρχής με συγκινησιακή φόρτιση καθόσον, προ της ενάρξεώς της και εκτός προγράμματος, το Φεστιβάλ –δια του Δημάρχου της πόλης Θεόδωρου Μουριάδη– έκανε τιμητική μνεία στον Θοδωρή Γκόνη για τη πολυετή προσφορά του από τις θέσεις του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Φιλίππων και του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας [διαβάστε το σχετικό ρεπορτάζ πατώντας εδώ]. Τόσο η μνεία όσο και πολύ περισσότερο ο λόγος του απερχόμενου Διευθυντή υπήρξαν απολύτως συμβατά με τη δωρικότητα και το ειδικό βάρος του τόπου. Καμία υπερβολή, κανένας περιττός συναισθηματισμός, ωστόσο εκατέρωθεν αναγνώριση μίας αμοιβαία επωφελούς 14ετούς πορείας.

Και κάπου εκεί σβήσαν τα φώτα, με τη συγκινησιακή φόρτιση πλέον να αντλείται από το πεδίο του αρχαίου δράματος. Όποιος δεν έχει εξοικείωση με τη «μέθοδο Τερζόπουλου», γνήσιο πνευματικό και καλλιτεχνικό τέκνο του οποίου άλλωστε τυγχάνει ο σκηνοθέτης της παράστασης Σάββας Στρούμπος, δικαιολογημένα θα διακατείχετο από μία σχετική έκπληξη ή/ και επιφυλακτικότητα. Δεν υπήρχε όμως περίπτωση να παραμείνει ασυγκίνητος από το όλο θέαμα.

Με ελάχιστα σκηνικά αλλά και έναν ολιγομελή θίασο μόλις έξι (6) ατόμων, υπήρξαν στιγμές που η κατάληψη του χώρου και του χρόνου ήταν απόλυτη. Η φωνή και το σώμα σε απόλυτη αρμονία. Η ενέργεια που εξέπεμψαν τα έξι αυτά νέα παιδιά, δόνησε το αρχαίο θέατρο με έναν σπάνιο τρόπο.

Η ένταση των κραυγών και των κινήσεων, αποτέλεσμα χρόνιας εκπαίδευσης των ηθοποιών, συμβάδισε και δεν «απορρόφησε» το ειδικό βάρος του πρωτότυπου κειμένου, το οποίο ελάχιστα (έως και καθόλου) απέκλινε από το πρωτότυπο. Τα νευρώδη γυμνασμένα σώματα των ηθοποιών ανασήκωσαν στην κυριολεξία τα χώματα του αρχαίου θεάτρου και παράλληλα και τις ψυχές μας.

Τελικώς, είχαμε την τύχη, ευρισκόμενοι ακόμη στη «μέθη» του δράματος και μετά το πέρας αυτού, να έχουμε για λίγη ώρα στο τραπέζι μας αυτήν τη ζεστή αυγουστιάτικη βραδιά, τον βασικό συντελεστή-δημιουργό της παράστασης.

Δύο στοιχεία από αυτά που αποκομίσαμε αξίζει να μεταφερθούν: αρχικώς σε ερώτηση συνδαιτημόνος για το τι θα έκανε εάν είχε παραπάνω προϋπολογισμό για την παράστασή του (είναι γνωστό άλλωστε ότι αυτοί οι υπηρέτες της Τέχνης ως επί τω πλείστω εργάζονται σχεδόν αποκλειστικά για την επιβίωση), δήλωσε: θα είχα και άλλους ηθοποιούς για να «γεμίσω τον χώρο». Πέραν της τεχνικής ανάλυσης της απάντησής του, που δεν αξίζει να μεταφερθεί στο κείμενο αυτό, είναι εντυπωσιακό να ακούς ότι καθετί που θα περίσσευε θα «έπεφτε» πάλι στην τέχνη, το χρήμα δηλαδή ως μέσο εκπλήρωσης και όχι ως αυτοσκοπός. Δεν περίμενα τίποτε λιγότερο, ωστόσο ως δήλωση, λόγω της σπανιότητάς της, δεν παύει να με συγκινεί.

Το δεύτερο είχε να κάνει με δική μου ερώτηση και αφορούσε στο εάν θα χαρακτήριζε την παράσταση που μόλις είχαμε παρακολουθήσει ως “Avant Garde” ή «κλασική». Η απάντησή του ήταν αφοπλιστική. Θεωρεί, μου είπε, ότι αυτά τα δύο δεν απέχουν πολύ μεταξύ τους· ότι «στην έκρηξη του πυρήνα του κλασικού, βρίσκεται η πρωτοπορία»! Προφανώς έχουμε δει τόση δήθεν πρωτοπορία, που η επαφή μας με την έκρηξη του πυρήνα του κλασικού, όπως είναι το αποτύπωμα της παράστασης του Στρούμπου, μας φάνηκε τόσο Avant Garde.

Ο Πλούταρχος (Ηθικά 348, c-d) γράφει ότι ο Γοργίας δικαίωσε στην τραγωδία την απάτη, δηλαδή την πρόκληση της μέθεξης που είναι η καλλιτεχνική εξαπάτηση του κοινού, λέγοντας ότι ο ποιητής που εξαπάτησε λογίζεται δικαιότερος από τον ποιητή που δεν εξαπάτησε και ότι ο θεατής που εξαπατήθηκε λογίζεται σοφότερος από το θεατή που δεν εξαπατήθηκε: Ο μεν γαρ απατήσας δικαιότερος ότι τουθ’ υποσχόμενος πεποίηκεν , ο δε απατηθείς σοφώτερος· ευάλωτον γαρ υφ’ ηδονής λόγων το μη αναίσθητον. Ο μεν ποιητής που εξαπάτησε αποδείχτηκε δικαιότερος γιατί πραγματοποίησε την υπόσχεσή του, ο δε θεατής που εξαπατήθηκε αποδείχτηκε σοφότερος γιατί δεν φάνηκε αναίσθητος και κυριεύτηκε από τη χάρη του Λόγου.

Avant Garde και κλασικός ταυτόχρονα, ο Σάββας Στρούμπος κατάφερε να μας «εξαπατήσει» και γι’ αυτό λογίζεται δίκαιος «ποιητής».

Το πρωτόγνωρα παρατεταμένο για τα δεδομένα των τελευταίων ετών άλλωστε χειροκρότημα, επιβεβαιώνει τα λόγια του απερχόμενου Καλλιτεχνικού Διευθυντή με τον οποίο συμφωνώ. Ναι, Θοδωρή μου, τελικώς υπάρχει χώρος και κοινό για το διαφορετικό, υπάρχει χώρος και κοινό για το ωραίο, και δεν είναι αυτά που μας δίνουν αυτά που πράγματι έχουμε ανάγκη, αλλά αυτά που εξ ανάγκης παίρνουμε…