Του Κώστα Παπακοσμά
Το άγαλμα της πλατείας Καπνεργάτη αλλά και οι δυο άλλες συνθέσεις που υπήρχαν μέχρι πρόσφατα σηματοδοτούν την ιστορία της πόλης που σχετίζεται με την επεξεργασία του καπνού, τους συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς αγώνες αλλά και τους αγώνες της αυτοδιοίκησης μέσα από τα πρόσωπα που την υπηρέτησαν τα χρόνια εκείνα (προπολεμικές δεκαετίες).
Από την αρχή της δεκαετίας του 1960 γίνονταν λόγος για την απόδοση τιμής στους καπνεργάτες και καπνεργάτριες, οι πρώτες σκέψεις για τη δημιουργία ενός μουσειακού χώρου για τον Καπνό συζητώντας επί Δημαρχίας Κώστα Τσολάκη.
Επι δημαρχίας Ευάγγελου Ευαγγελίου αγοράστηκε η εγκαταλελειμμένη καπναποθήκη και οι σχεδιασμοί ήταν να μετατραπεί σε πολιτιστικό, πνευματικό κέντρο και πινακοθήκη. Επι δημαρχίας και πάλι Κώστα Τσολάκη ξεκίνησαν οι συζητήσεις για τη διάσωση στοιχείων του καπνεργατικού επαγγέλματος με πρωτεργάτη τον παλαίμαχο συνδικαλιστή Γιώργο Πέγιο.
Τα χρόνια πέρασαν και φτάσαμε στην δεκαετία του 1980. Δήμαρχος της πόλης ο Λευτέρης Αθανασιάδης όπου αποφασίζεται η ριζική διαμόρφωση του συγκεκριμένου εξωτερικού χώρου. Γκρεμίζεται ο τοίχος που περιβάλλει την καπναποθήκη, στην οποία στεγάζονται δημοτικές υπηρεσίες και η καθαριότητα με τα πρώτα κλειστά οχήματα της.
Σε συνεργασία με το Εργατικό Κέντρο, τον τότε πρόεδρο του Γιάννη Βύζικα, τον ΟΑΕΔ και τον τότε πρόεδρο του Θόδωρο Κατσανέβα εκδίδεται το βιβλίο αρχικά του Γιώργου Πέγιου για το συνδικαλιστικό καπνεργατικό κίνημα στην Καβάλα το 1984 και στη συνέχεια το 1986, και συγκεκριμένα στις 28 Οκτωβρίου, γίνεται η τελετή αποκαλυπτηρίων του αγάλματος του Καπνεργάτη και των δυο άλλων μνημείων στον χώρο. Ήδη είχε διαμορφωθεί η πλατεία και είχε γίνει και η σχετική δενδροφύτευση.
Στα «χαρτιά» παρέμενε «Πλατεία 28ης Οκτωβρίου». Σήμερα οι περισσότεροι και ειδικά οι νεότεροι την ξέρουν ως Πλατεία Καπνεργάτη. Ονομάστηκε 28ης Οκτωβρίου μεταπολεμικά ώστε να τιμηθεί η ημέρα εκείνη αλλά και οι αγώνες και θυσίες των Καβαλιωτών στο Έπος του 1940. Στο σημείο αυτό της πόλης το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 είχε εγκατασταθεί η μονάδα επιστράτευσης. Χιλιάδες Καβαλιώτες κατατάσσονταν και έπαιρναν το δρόμο για τον Άγιο Σίλα και στη συνέχεια για την Ελευθερούπολη όπου ήταν το Κέντρο Κατάταξης. Στον συγκεκριμένο ελεύθερο χώρο το 1940 χτυπούσε, στην κυριολεξία, η καρδιά της αδούλωτης ελληνικής ψυχής.
Τα χρόνια πέρασαν, τα γεγονότα… ατόνησαν στη μνήμη. Η πλατεία ονομάστηκε «Πλατεία Καπνεργάτη» για να θυμίζει τους αγώνες των καπνεργατών για Αξιοπρέπεια, δουλειά καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Η διαμόρφωσή της με το μνημείο για τους καπνεργάτες είναι πια σημείο αναφοράς κοινωνικών αγώνων.
Σύμφωνα με τα σχέδια της Δημοτικής Αρχής το άγαλμα θα επιστρέψει στην πλατεία (προφανών και τα άλλα δυο) αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι υπομονή μέχρι να ολοκληρωθούν τα έργα και να δούμε το τελικό αποτέλεσμα των σχεδίων. Ταυτόχρονα, είναι μια ευκαιρία ο Δήμος Καβάλας να προχωρήσει στην συντήρηση του αγάλματος που δεν ήταν και στην καλύτερη κατάσταση, μιας και κλείνει σχεδόν 40 χρόνια ζωής στον συγκεκριμένο χώρο.
Για το συνολικό έργο ανάπλασης στην περιοχή έγραψα στο παρελθόν· όλοι κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος…