Μια περιπέτεια υγείας αφήνει πάντα χώρο για προβληματισμό για το σύστημα Υγείας, έχοντας τις περισσότερες φορές μια ροπή προς την αρνητική κριτική, ειδικά όταν η περιπέτεια δεν έχει αίσιο αποτέλεσμα, ενώ όταν όλα πάνε καλά, αντί της θετικής κριτικής δεν υπάρχει… καμία κριτική, με γιατρούς και νοσηλευτές να βαδίζουν πάνω σε μια δυσδιάκριτη γραμμή μεταξύ ηρώων και -το λιγότερο- κακών επαγγελματιών.
Και αυτή η έλλειψη ισορροπίας αποκαθίσταται μόνο μέσα από βιωματικές εμπειρίες οι οποίες είχαν αίσιο τέλος γιατί ΑΚΡΙΒΩΣ υπάρχει και αυτό το σύστημα Υγείας, που βασίζεται στον άνθρωπο γιατρό-νοσηλευτή και απευθύνεται στον άνθρωπο ασθενή…
Γράφει ο Εμμανουήλ Σοφιανός
Σας έχει τύχει ποτέ να διαβάζετε αξιολογήσεις ενός προϊόντος ή ενός καταστήματος και, ενώ υπάρχουν εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες, θετικές κριτικές και μόνο μια αρνητική, να εστιάσετε αμέσως σε αυτήν την αρνητική; Και όχι μόνο εστιάζετε, αλλά ίσως επηρεάζει σημαντικά την τελική σας απόφαση, παίζοντας ρόλο δυσανάλογα σημαντικό σε σχέση με τη βαρύτητά της; Όροι όπως προκατάληψη αρνητικότητας, αρνητική προκατάληψη, μεροληψία αρνητικότητας, κυριαρχία αρνητικότητας ή το αγγλικό negativity bias, χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν αυτό το φαινόμενο.
Μία από τις πιο σημαντικές μελέτες για την προκατάληψη της αρνητικότητας πραγματοποιήθηκε από τους ψυχολόγους Paul Rozin και Edward Royzman. Η έρευνά τους ανέδειξε ότι σε πολλούς τομείς της ζωής μας, έχουμε την τάση να είμαστε πιο απαισιόδοξοι: Τα αρνητικά ερεθίσματα απαιτούν περισσότερη προσοχή από τα θετικά και εξαπλώνονται πιο εύκολα. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει μια γενική μεροληψία στους ανθρώπους να εστιάζουν σε αρνητικά γεγονότα, καθώς αποτελεί προϊόν εξέλιξης. Για λόγους επιβίωσης, οι πρόγονοί μας ήταν συνεχώς σε επιφυλακή για να ανιχνεύουν αρνητικά ερεθίσματα. Στη σημερινή εποχή δεν ελλοχεύουν τέτοιοι κίνδυνοι (π.χ. να μας επιτεθεί κάποιο άγριο ζώο), αλλά η αρνητική προκατάληψη επιμένει, καθώς έχει κυρίως γενετικό/βιολογικό υπόβαθρο.
Κάτι παρόμοιο ισχύει και για το σύστημα Υγείας της χώρας μας. Αν και δεν το βλέπουν όλοι με αρνητική προκατάληψη, αυτή υπάρχει. Έτσι, βρέθηκα κι εγώ εκτάκτως στο Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας και συγκεκριμένα στην Πνευμονολογική Κλινική, όπου έμεινα για σχεδόν μία εβδομάδα. Προσωπικά δε σκέφτηκα αρνητικά σχόλια, γιατί το μυαλό μου ήταν στην υγεία μου, αλλά η αντιμετώπιση που είχα τις επόμενες ημέρες με έκανε να αναλογιστώ την προκατάληψη της αρνητικότητας.
Το ενδιαφέρον και η ευγένεια που βίωσα ήταν κάτι παραπάνω από επαγγελματική αντιμετώπιση και από το ιατρικό, αλλά και από το νοσηλευτικό προσωπικό. Και όχι μόνο εγώ: Με την ίδια ευγένεια και θετική διάθεση εξυπηρετούσαν όλους τους ασθενείς. Άνθρωποι νέοι, μεγαλύτεροι, ιατροί, νοσηλευτές, υπεύθυνοι καθαριότητας ή επισιτισμού, γυναίκες, άντρες… Όλοι τους ευγενικοί και επαγγελματίες προς όλους.
Καταλαβαίνω πως η προκατάληψη της αρνητικότητας είναι δύσκολο να αποφευχθεί και γιατί είναι ίδιον του χαρακτήρα μας, αλλά και γιατί είναι μέσα στο DNA μας, ως αρχαίο καμπανάκι κινδύνου και εργαλείο επιβίωσης. Αλλά καλό θα ήταν να μπαίνει ο ορθολογισμός μέσα στην εξίσωση και να μας βοηθάει να βλέπουμε πιο καθαρά κάποιες καταστάσεις. Αν λοιπόν, ακούσουμε/διαβάσουμε 5.000 θετικές κριτικές και μία αρνητική, ίσως και να πονηρευτούμε. Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε όμως να αξιολογήσουμε ΠΟΛΥ αυστηρά αυτήν τη μια κριτική.
Και ακόμη πιο σημαντικό, να μιλάμε πάντα ΚΑΙ για τις θετικές μας εμπειρίες με το ίδιο σθένος και επιμονή που θα αναφερόμασταν και στις αρνητικές μας εμπειρίες. Τείνουμε να επικεντρωνόμαστε και να αναφέρουμε εμείς οι ίδιοι τις αρνητικές μας εμπειρίες και να καταρρακώνουμε τις θετικές συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας τελικής εικόνας ελαφρώς διαστρεβλωμένη. Ας μην αφήνουμε την προκατάληψη της αρνητικότητας να επισκιάζει την πραγματικότητα. Για κάθε αρνητική εμπειρία υπάρχουν χιλιάδες θετικές που αξίζουν να ακουστούν και να προβληθούν. Ας δώσουμε σε αυτές τη σημασία που τους αναλογεί.
Με αυτό το άρθρο προσπαθώ να εφαρμόσω και εγώ όσα αναφέρω. Αντί να επικεντρωθώ σε κάποια αρνητική εμπειρία, επιλέγω να δώσω έμφαση στη θετική μου εμπειρία με το Νοσοκομείο και να τη μοιραστώ με την ίδια βαρύτητα που συνήθως αποδίδουμε στις αρνητικές κριτικές. Έτσι, δίνω χώρο σε μια θετική ιστορία να ακουστεί, προσπαθώντας να συμβάλω στη διαμόρφωση μιας πιο ισορροπημένης και δίκαιης εικόνας.
Υ.Γ.: Θα ήθελα μέσα από αυτό το άρθρο να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του ΤΕΠ, αλλά κυρίως της Πνευμονολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Καβάλας. Ο επαγγελματισμός και η ευγένειά τους με συγκλόνισε, ειδικά υπό τις δύσκολες συνθήκες που εργάζονται. Ευχαριστώ θερμά.