Το άκρως επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία τοξικό ψάρι με την ονομασία «λαγοκέφαλος» το οποίο μπορεί να επιφέρει ακόμα και τον θάνατο αν βρεθεί στο πιάτο του καταναλωτή, εθεάθη και στην Καβάλα και συγκεκριμένα στον Στρυμονικό Κόλπο, στα ανοιχτά της Κάριανης του δήμου Παγγαίου.
Το ψάρι αλίευσε ο συνταξιούχος κτηνίατρος Χριστόφορος Παλαμίδης, ο οποίος «ανέβασε» την εμπειρία του στο facebook ώστε να εφιστήσει την προσοχή στους ερασιτέχνες ψαράδες ΝΑ ΜΗΝ καταναλώσουν το ψάρι και αν το πιάσουν, να το πετάξουν αμέσως.
Ο ίδιος έγραψε τα εξής: «Ψάρευα στις 17-10-17 πρωινές ώρες με τη βάρκα καθετί στην περιοχή Κάριανη Καβάλας. Ενώ δεν τσιμπούσαν τα ψάρια στα δολώματα, ξαφνικά σε βάθος 6-8 μέτρα άρχισα να βγάζω κάποια άγνωστα ψάρια. Έτρωγαν λαίμαργα και δεν προλάβαινα να δολώσω τα αγκίστρια. Είχα πέσει σε κοπάδι.
»Είχαν μήκος 10-12 εκ. και χρώμα που έμοιαζε με του κολιού. Το κάτω μέρος ήταν άσπρο που φούσκωνε όταν τα έβγαζα από το νερό και όταν τα έριχνα στον κουβά έβγαζαν ένα χαρακτηριστικό ήχο. Επίσης, είχαν μεγάλα μπροστινά δόντια.
»Τα τελευταία 40 χρόνια που ψαρεύω ερασιτεχνικά με τη βάρκα στον Στρυμονικό Κόλπο δεν είχα ξαναδεί τέτοια ψάρια. Υποψιάστηκα ότι μπορεί να είναι λαγοκέφαλοι αλλά με προβλημάτισε ο μεγάλος αριθμός τους. Ήξερα ότι είχαν παρουσιαστεί στη Κρήτη και σε άλλα νησιά του Νοτίου Αιγαίου και δεν είχα συγκρατήσει επακριβώς την εικόνα τους όπως την είχαν παρουσιάσει στα ΜΜΕ. Βγαίνοντας τα φωτογράφησα και μπήκα κατευθείαν στο διαδίκτυο όπου διαπίστωσα ότι ήταν πράγματι λαγοκέφαλοι».
Τι είναι ο λαγοκέφαλος
Ο λαγοκέφαλος (επιστημονική ονομασία: Lagocephalus sceleratus) είναι ψάρι που ζει κυρίως στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μετά το 2003 εμφανίστηκε και στη Μεσόγειο, καθώς και στο Αιγαίο, ως λεσσεψιανός μετανάστης, μεταναστεύοντας δηλαδή από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της διώρυγας του Σουέζ στη Μεσόγειο. Η κατανάλωσή του, λόγω της δηλητηριώδους τοξίνης τετραδοτοξίνη, μπορεί να επιφέρει αναπνευστικές διαταραχές, ανεπάρκεια του κυκλοφορικού συστήματος, μυϊκή παράλυση και ακόμη και θάνατο. Η τοξίνη αυτή υπάρχει και σε άλλα είδη ψαριών που ανήκουν στην τάξη των Τετραοδοντόμορφων (Tetraodontiformes) καθώς και σε άλλους οργανισμούς που ενδημούν στις ζεστές τροπικές θάλασσες.
Ο λαγοκέφαλος ή λαγόψαρο πήρε αυτό το όνομα από το δύο μεγάλα δόντια που έχει μπροστά στην πάνω και κάτω γνάθο που το κάνουν να μοιάζει με λαγό. Δαγκώνει χωρίς να εκκρίνει κάποιο δηλητήριο. Το μέγεθός του μπορεί να φτάσει τα 60-100 εκ. και το βάρος του τα 3-5 κιλά.
Όμως κάποιοι λαγοκέφαλοι, οι οποίοι έχουν αυξηθεί επικίνδυνα στη Μεσόγειο θάλασσα, καθώς όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία στις δικές μας θάλασσες τόσο πιο πολύ θα αυξάνεται ο πληθυσμός τους, έχουν ξεπεράσει τα 11-12 κιλά, ενώ στο Ηράκλειο της Κρήτης ψαράδες έβγαλαν από το λιμάνι της πόλης λαγοκέφαλο που έφτανε σε μήκος το μισό μέτρο, όπως μαρτυράει και η παρακάτω φωτογραφία.
Ο επικίνδυνος επισκέπτης ήρθε για να μείνει;
Προφανώς ναι, αν δεν αντιμετωπιστεί ο ραγδαίος πολλαπλασιασμός του, καθώς είναι γενικά παραδεκτό, σύμφωνα με ερασιτέχνες και ειδικούς, πως ο λαγοκέφαλος δεν αφήνει τίποτα όρθιο στο διάβα του, μιας και οι φυσικοί εχθροί του σ’ αυτήν την περιοχή είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Ο λαγοκέφαλος, όντας «”ξένος”, “λαθραίος” και ακάλεστος επισκέπτης, παρουσιάζεται τυπικά ως ένας εγωμανής και επιθετικός οργανισμός που φέρεται να γνωρίζει έναν και μοναδικό τρόπο ζωής και επιβίωσης: τη διαρκή μεγιστοποίηση της εξάπλωσής του μέσω της καταστροφής του άλλου», όπως γράφει ο Πάνος Κομπατσιάρης.
Τον αντιμετωπίζουν με έξωση ή με… επικήρυξη
Εφόσον δεν έχει φυσικούς εχθρούς στη Μεσόγειο, πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η απειλή-για τα άλλα θαλάσσια είδη-του λαγοκέφαλου; Μια μελέτη που φέρει το όνομα «Διαχειριστικό Σχέδιο» για την καταπολέμηση του λαγοκέφαλου, που εξέδωσε ο Κυπριακή Δημοκρατία το 2011, αναφέρει ως μία από τις δύο λύσεις για την καταπολέμηση του φαινομένου την «εμπορία του είδους και πιο συγκεκριμένα η εξαγωγή του σε τρίτες χώρες, κυρίως της Άπω Ανατολής, όπου έχει μεγάλη εμπορική αξία». Η άλλη είναι η καταστολή, δηλαδή η εντατική αλιεία του είδους ειδικά τους μήνες αναπαραγωγής από ψαράδες που θα αμείβονται ανάλογα με το πόσους λαγοκέφαλους καταφέρνουν να εξοντώνουν, κάτι που ήδη εφαρμόζεται στη Μεγαλόνησο, επιδοτώντας με 2 ευρώ τον κάθε λαγοκέφαλο.
Μάλιστα, ο Σύλλογος Επαγγελματιών Αλιέων Ιεράπετρας έχει κάνει τα τελευταία χρόνια δεκάδες επιστολές με αναφορές και εκθέσεις προς τα συναρμόδια υπουργεία, ζητώντας να βρεθεί ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των λαγοκέφαλων.
Τα «πιράνχας της Μεσογείου» απειλούν το θαλάσσιο οικοσύστημα
Εμφανίστηκε στη Μεσόγειο μετά το 2003 και στη χώρα μας πρωτοεμφανίστηκε στην Κρήτη και Ρόδο. Από τη στιγμή που υπάρχει στον κόλπο του Στρυμονικού σίγουρα έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα.
Οι επαγγελματίες ψαράδες που γνωρίζουν τα ψάρια είναι μάλλον απίθανο να τα διοχετεύσουν στην αγορά. Ο κίνδυνος που υπάρχει είναι να αφαιρέσει κάποιος από μεγάλο λαγοκέφαλο το δέρμα και τα σπλάχνα, όπου συσσωρεύεται η τοξίνη σε μεγάλα ποσοστά και θεωρώντας το ακίνδυνο να το διοχετεύσει στην αγορά σαν άλλο είδος ψαριού.
Αντίθετα, οι ερασιτέχνες ψαράδες, κάποιοι από τους οποίους είναι εντελώς άπειροι, κυρίως αυτοί που ψαρεύουν απ’ έξω με καλάμια, θα μπορούσαν να το καταναλώσουν από άγνοια.
Το πιο σοβαρό, όμως, πρόβλημα που πιθανόν να δημιουργηθεί είναι η διατάραξη του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Αυτό συμβαίνει με οργανισμούς που εισέρχονται σε ένα οικοσύστημα για πρώτη φορά και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, κυρίως λόγω απουσίας των φυσικών εχθρών τους, ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις συνέπειες στους γηγενείς οργανισμούς τους οποίους ανταγωνίζονται (κυρίως καλαμάρια και χταπόδια).
Μάλιστα, στον κόλπο του Μεραμπέλλου προξένησαν ανεπανόρθωτη βλάβη στο θαλάσσιο οικοσύστημα, αφού εξάλειψαν σχεδόν όλα τα μικρότερα ψάρια, με συνέπεια να υποστεί μεγάλες απώλειες και η οικονομία στης περιοχής, η οποία βασίζεται κυρίως στην αλιεία.
Δόντια που κόβουν… σίδερα
Οι θάλασσες της Ελλάδας και κυρίως στα νότια μέρη (Ρόδος, Κρήτη) έχουν γεμίσει με λαγοκέφαλους τα τελευταία 10 χρόνια. Όπως αναφέρουν οι ψαράδες, τα αλιεύματα έχουν εξολοθρευτεί από αυτά τα ψάρια που πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς, αφού κανείς δεν τα ψαρεύει. Μάλιστα, έχουν υποστεί ζημιές ακόμα και τα αλιευτικά τους εργαλεία από τα κοφτερά δόντια των λαγοκέφαλων.
Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί έναν λαγοκέφαλο να κόβει με τα δόντια του ένα κουτάκι μπύρα
Είναι ικανά να επιτεθούν σε λουόμενους;
Η απάντηση μέχρι τώρα είναι όχι, καθώς δεν έχει καταγραφεί κάτι τέτοιο. Ωστόσο, σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν κινηθεί με άγριες διαθέσεις και έχουν καταδιώξει ορισμένους ερασιτέχνες αλιείς, προκειμένου να τους αποσπάσουν όσα ψάρια έχουν ψαρέψει με ψαροντούφεκο, καθώς τους προσελκύει το αίμα των αλιευμάτων, ενώ σε παραλίες της Ιεράπετρας της Κρήτης-η οποία αντιμετωπίζει και το πιο σοβαρό πρόβλημα αναφορικά με τα εν λόγω ψάρια-οι λαγοκέφαλοι έχουν φτάσει μέχρι εκεί που «σκάει» το κύμα, με τους λουόμενους και δη τα μικρά παιδιά να τρομάζουν στη θέα τους.
Πώς θα ξεχωρίσετε τον λαγοκέφαλο
- Το χρώμα της ράχης του είναι μπλε ασημί και έχει πολλές μαύρες βούλες
- Το κεφάλι του μοιάζει με του λαγού, όπως μαρτυράει και το όνομά του
- Έχει κοφτερά δόντια και φουσκώνει όταν απειλείται
