Δεκάδες χιλιάδες αποδημητικά πουλιά, στα πρόθυρα του θανάτου, κατέκλυσαν την Ελλάδα από τη Μακεδονία ως την Κρήτη. Πεσμένα στην άσφαλτο, σε μπαλκόνια, σε πάρκα, πουλιά γαντζωμένα σε τοίχους ή χωμένα σε υδρορροές προσπαθώντας να σωθούν. Χιλιάδες πέθαναν, εξαντλημένα ή πατήθηκαν από αυτοκίνητα, καθώς η κακοκαιρία της 5ης προς 6η Απριλίου 2020 τα βρήκε μετά από ένα κουραστικό ταξίδι χιλιάδων χιλιομέτρων.
Τα πουλιά, κυρίως χελιδόνια και οι σαχτάρες, διέσχισαν τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο, αλλά πάνω από το Αιγαίο βρήκαν τα «σκούρα». Αποκαμωμένα από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους που συνάντησαν τις προηγούμενες μέρες, πολλά πουλιά αναγκάστηκαν να… αράξουν σε διάφορα μέρη για να ξεκουραστούν, γεμίζοντας πολλές φορές δρόμους με τα μικροσκοπικά τους φτερωτά σώματα.
«Η μετανάστευση ξεκίνησε μεν αρχές Μαρτίου, αλλά πριν από περίπου μία εβδομάδα είχαμε δυσχερείς καιρικές συνθήκες με αποτέλεσμα, πολλοί πληθυσμοί μεταναστευτικών πουλιών, να φτάσουν εξουθενωμένοι στην Ελλάδα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, με ειδικότητα στη Διαχείριση Άγριας Πανίδας, Δημήτρης Μπακαλούδης.
Χελιδόνια, σαχτάρες, φυλλοσκόποι και μυγοχάφτες που συλλαμβάνουν και τρώνε στον αέρα διάφορα έντομα, πετώντας πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος βρέθηκαν μέσα στη δίνη των ισχυρών βόρειων ανέμων οι οποίοι επικρατούσαν πρόσφατα. «Τα πουλιά αυτά», συνεχίζει ο κ. Μπακαλούδης, «πετάνε μέχρι και 350 χιλιόμετρα τη μέρα, με τους αντικυκλώνες να τα ευνοούν στο ταξίδι τους αφού τα “σηκώνουν” προς τα πάνω».
«Ωστόσο, σ’ αυτό το ταξίδι ενός μέρους του πληθυσμού, οι καιρικές συνθήκες ήταν εναντίον του, κάτι που βέβαια έχει ξανασυμβεί. Τα ζώα διαχειμάζουν στη νότια Σαχάρα μέχρι τη νότια Αφρική και ξεκινούν κατά κύματα τη μετανάστευση από τις αρχές Μαρτίου σε μια διαδρομή με περισσότερα από 10.000 χιλιόμετρα», σημειώνει ο καθηγητής, συμβουλεύοντας μάλιστα τον κόσμο, όταν βλέπει εξαντλημένα πουλιά στο δρόμο, να τα απομακρύνει, γιατί λειτουργούν και ως «κράχτες» και για άλλα πουλιά που ψάχνουν ένα μέρος να ξεκουραστούν.
«Μην τα ταΐζετε ψωμί»
Κλήσεις για εξαντλημένα ή νεκρά χελιδόνια από διάφορες περιοχές της χώρας δέχθηκε και η Δράση για την Άγρια Ζωή. Δεκάδες ήταν οι καταγραφές για εξαντλημένα και νεκρά πουλιά ή χελιδόνια που πετούσαν ασυνήθιστα χαμηλά με ενδείξεις κατάπτωσης και από την Εθελοντική Ομάδα Δήμου Νέας Προποντίδας Χαλκιδικής, σύμφωνα με το μέλος της ομάδας, Μάχη Αθανασιάδου, η οποία ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι έχουν συνεχείς σχετικές αναφορές από κατοίκους.
«Όποιος εντοπίζει πουλιά πρέπει να ενημερώνει έναν σύλλογο περίθαλψης άγριων ζώων και να λαμβάνει την ανάλογη καθοδήγηση. Εμείς, σε όσους μας καλούν, τους συμβουλεύουμε, αν εντοπίσουν χελιδόνια ή άλλα άγρια πουλιά στην άσφαλτο, να τα απομακρύνουν προσεκτικά και αν διαπιστώσουν ότι κάποιο είναι τραυματισμένο ή δεν μπορεί να πετάξει, να το βάλουν σε ένα χαρτόκουτο και σε ένα ζεστό μέρος και να μας ειδοποιήσουν. Συνήθως, αν δεν έχουν κάποιο τραύμα, συνέρχονται ύστερα από λίγες ώρες», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Σταύρος Καλπάκης από τη Δράση για την Άγρια Ζωή.
Σε ό,τι αφορά την τροφή, ξεκαθαρίζει ότι τα πουλιά αυτά είναι εντομοφάγα, δεν τρώνε σπόρους και ψίχουλα, που είναι ακατάλληλη τροφή για όλα τα άγρια πουλιά και προσθέτει πως απαιτείται ειδική τροφή.
«Αν είναι μάλιστα πολύ εξαντλημένα, δεν κάνει να φάνε», προσθέτει, ζητώντας από τους οδηγούς που αυτές τις ημέρες κινούνται στους δρόμους, να έχουν την προσοχή τους στο οδόστρωμα και να αναπτύσσουν μικρές ταχύτητες ώστε να μην τα πατήσουν.
«Γενικότερα, δεν πρέπει να τα ενοχλήσουμε μέχρι να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους, ειδικά αν τα βλέπουμε να στέκονται σε ταράτσες και μπαλκόνια», σημειώνει.
Χιλιάδες παγωμένα μεταναστευτικά πουλιά
Την άμεση αντίδραση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας προκάλεσαν οι αναφορές για τα εξαντλημένα μεταναστευτικά πουλιά. «Το πρωί της 6ης Απριλίου ήταν συγκλονιστικό, με δεκάδες χιλιάδες παγωμένα και αποδυναμωμένα πουλιά να είναι ανήμπορα να αντιδράσουν: τα χελιδόνια είχαν αναγκαστεί να καθίσουν στο έδαφος, στην άσφαλτο, στα μπαλκόνια, στις ταράτσες και σε κάθε άλλη διαθέσιμη επιφάνεια. Οι σαχτάρες -αμιγώς αερόβια πουλιά που δεν κάθονται στο έδαφος ή στα σύρματα- βρήκαν πρόχειρο καταφύγιο γαντζωμένες σε τοίχους ή χωμένες σε υδρορροές, αεραγωγούς κ.λπ. Οι μυγοχάφτες γέμισαν τους κήπους και τα πάρκα στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Αυτό συνέβη σε όλη την Ελλάδα από την Κρήτη μέχρι τη Μακεδονία, ανατολικά της οροσειράς της Πίνδου (δυτικά, η κατάσταση ήταν κάπως καλύτερη)», αναφέρεται σε δελτίο Τύπου της Ορνιθολογικής.
Όπως εκτιμά η οργάνωση, «η κατάσταση σταδιακά βελτιώνεται, όμως είναι απαραίτητο να λάβουμε μέτρα προστασίας για τα πουλιά για τις επόμενες ημέρες». Στα μέτρα που προτείνει είναι, μεταξύ άλλων, η αποτροπή ταΐσματος, η προστασία από τις οικόσιτες γάτες και η προσοχή από την πλευρά των οδηγών.
«Είναι κρίμα ένα πουλί να έχει διανύσει χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο για να καταλήξει κάτω από τις ρόδες ενός αυτοκινήτου», αναφέρει το δελτίο Τύπου, ζητώντας από τους πολίτες να λαμβάνουν τις κατάλληλες οδηγίες επικοινωνώντας με τους Συλλόγους Περίθαλψης Άγριων Ζώων.
Οι συμβουλές της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας
Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία εξέδωσε οδηγίες για την προστασία των αποδημητικών τις επόμενες ημέρες:
- Δεν τα πλησιάζουμε και δεν τα ενοχλούμε καθόλου. Είναι αποδυναμωμένα και κάθε περαιτέρω σπατάλη ενέργειας μπορεί να αποβεί γι’ αυτά μοιραία. Δεν βγαίνουμε στα μπαλκόνια μας, ούτε τα φωτογραφίζουμε από κοντά
- Δεν προσπαθούμε να τα ταΐσουμε. Τα χελιδόνια, οι σταχτάρες, οι μυγοχάφτες κ.λπ. τρέφονται με έντομα που τα πιάνουν στον αέρα και δεν δέχονται σπόρους, ψίχουλα και άλλες ανάλογες τροφές
- Οι οδηγοί να είναι πολύ προσεκτικοί, μιας και πολλά πουλιά σταθμεύουν στην άσφαλτο. Είναι κρίμα ένα πουλί να έχει διανύσει χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από τη Σαχάρα και τη Μεσόγειο για να καταλήξει κάτω από τις ρόδες ενός αυτοκινήτου
- Τα προστατεύουμε από τις οικόσιτες γάτες (τις κρατάμε μέσα στο σπίτι), μέχρι να αναχωρήσουν ή να καταφέρουν να πετάξουν σε πιο ασφαλές μέρος
- Για όσα χρειάζονται περίθαλψη, επικοινωνούμε άμεσα με έναν Σύλλογο Περίθαλψης Άγριων Ζώων για μας δοθούν σχετικές οδηγίες