Σαν σήμερα στην Καβάλα: Όταν οι φλόγες σταμάτησαν τον χρόνο [βίντεο, ντοκουμέντα]

Η «μαύρη νύχτα» του 1985-«Οι σειρήνες στο δημαρχείο ηχούσαν επί ώρες για πρώτη φορά μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο»-Μαρτυρίες και ντοκουμέντα από τη μεγάλη φωτιά η οποία εξαφάνισε το δάσος της Καβάλας, αλλά και τη φωτιά που έκαψε τη Θάσο

Συμπληρώθηκαν 35 χρόνια από την 15η Αυγούστου 1985, την ημέρα όπου κάηκε το δάσος της Καβάλας, ενώ μια άλλη φωτιά «εξαφάνισε» το πράσινο στη Θάσο. Μαρτυρίες, μαύρες μνήμες και αναζήτηση ευθυνών πλανώνται ακόμη πάνω από την πόλη, από έναν Δεκαπενταύγουστο που κανείς δεν θέλει να θυμάται

Το χρονικό της φωτιάς όπως το κατέγραψε η εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ στο φύλλο της 17ης Αυγούστου 1985

Εκατοντάδες κάτοικοι της Καβάλας τις πρώτες πρωινές ώρες της 15ης Αυγούστου 1985 άρχισαν να εγκαταλείπουν μαζικά την πόλη εξαιτίας πυρκαϊάς που είχε ξεσπάσει την προηγουμένη μέρα στο δάσος της πόλης και είχε λάβει διαστάσεις. Οι σειρήνες στο δημαρχείο ηχούσαν επί ώρες-για πρώτη φορά μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγραφαν οι εφημερίδες τότε. H καταστολή της πήρε ημέρες. Στο μεταξύ πυρκαϊά είχε ξεσπάσει και σε δασικές περιοχές στο νότιο τμήμα της Θάσου. Από το νησί 20.000 τουρίστες και 7.000 ντόπιοι έφθασαν στην Καβάλα με φεριμπόουτ που τους μετέφεραν στο λιμάνι ή στην Κεραμωτή Νέστου. Μάλιστα, 200 τουρίστες οι οποίοι επιχείρησαν να πάνε κολυμπώντας στην Καβάλα -μη γνωρίζοντας ότι η απόσταση ήταν 17 μίλια- περισυνελέγησαν από αλιευτικά σκάφη, ανέφεραν τα ρεπορτάζ στα «Νέα». H φωτιά στη Νότια Θάσο (14-22 Αυγούστου 1985) κατέκαυσε 118.000 στρέμματα δάσους και θάμνων, ενώ υπήρξαν και ανθρώπινα θύματα.

Η φωτιά ξεκίνησε το απόγευμα της Τετάρτης 14-8-1985 στην περιοχή του Χαλκερού, πήρε διαστάσεις λόγω των πολύ ισχυρών ανεμών και απείλησε να κάψει το χωριό, πράγμα που αποτράπηκε την τελευταία στιγμή, χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες του Στρατού και των άλλων ανδρών που έπαιρναν μέρος στην κατάσβεση. Ένα μέτωπο της φωτιάς πήρε κατεύθυνση προς το ανατολικό μέρος του Χαλκερού και τύλιξε στις φλόγες την Άνω Λευκή όπου αποτέφρωσε 7 σπίτια χωρικών, μαντριά, γεννήματα, καλλιέργειες και δασική έκταση. Το χωριό εκκενώθηκε από της 22 οικογένειές του. Ένα άλλο μέτωπο της φωτιάς προχώρησε προς την Καβάλα και στις 3:30 το απόγευμα της Πέμπτης 15-8-1985 οι πρώτες μικρές φλόγες έκαναν την εμφάνισή τους πάνω από τα υψώματα που βρίσκονται στα βόρεια του νεκροταφείου.

Ο κακός συντονισμός, η ολιγωρία και ενδεχομένως η υποτίμηση του κινδύνου είχε σαν αποτέλεσμα να μην αναχαιτισθεί η φωτιά στο σημείο εκείνο, πράγμα που ήταν εφικτό. Η αδράνεια επέτρεπε στην φωτιά να προχωρήσει προς τον Άγιο Τρύφωνα και από κει στον Άγιο Αθανάσιο οι κάτοικοι του οποίου γύρω στις 7 το απόγευμα άρχισαν πανικόβλητοι να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Η επέμβαση των ενεργειών καθυστέρησε και δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την επέκταση της φωτιάς, στα πάνω από το Σανατόριο υψώματα, οπότε και πήρε φοβερές διαστάσεις. Παράλληλα, ένα άλλο μέτωπο φωτιάς εκδηλώθηκε από αναζωπύρωσή της στον δρόμο που ακολουθούσε προς την Καβάλα, στο πάνω μέρος από το νεκροταφείο το δάσος που αποτεφρώθηκε πλήρως. Η φωτιά στην περιοχή αυτή απείλησε την παρακείμενη αποθήκη πυρομαχικών, που εκκενώθηκε εσπευσμένα.

Μετά η φωτιά προχώρησε γρήγορα προς τον Σταυρό παρά της μάταιες προσπάθειες των πυροσβεστών. Στις 9 το βράδυ ολόκληρο το πευκόδασος μέχρι σχεδόν τον Άγιο Σίλα είχε παραδοθεί στις φλόγες δημιουργώντας εφιαλτική εικόνα πάνω από την πόλη. Λίγο αργότερα στις 10:25 ο τρόμος και ο πανικός επιδεινώθηκαν από τη διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος σε όλη την πόλη η οποία βυθίστηκε στο σκοτάδι. Η εφιαλτική ατμόσφαιρα υποχρέωσε πολλούς συμπολίτες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να κατεβούν στους παραλιακούς χώρους όπου και ξημερώθηκαν. Γύρω στις 12 το βράδυ της 15-8-1985 κηρύχθηκε η πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο «Ξενοκράτης».

Παρόλα αυτά η πυρκαγιά κλεινόταν, σε μήκος ενός και πλέον χιλιομέτρου, παρά τις προσπάθειες των συνεργείων και εκατοντάδων πολιτών που αυθόρμητα έτρεξαν να προσφέρουν τη βοήθειά τους. Στις 1:25 τα ξημερώματα άναψαν πάλι τα φώτα της Καβάλας, αλλά αυτό δεν μετρίασε τον πανικό, καθώς οι φλόγες άρχισαν να κατηφορίζουν προς την πόλη, εκατοντάδες Καβαλιώτες άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη κατευθυνόμενοι στο Παληό, ενώ αστυνομικά πυροσβεστικά και δασοπυροσβεστικά αυτοκίνητα διέσχιζαν την πόλη. Στις 3 τα ξημερώματα η αλλοφροσύνη έφτασε στο αποκορύφωμα, καθώς η φωτιά πέρασε προς την πλευρά της Αγίας Παρασκευής-Βύρωνας, ενώ απειλητικά πλησίασε στην οδό Σηλυβρίας και στα σπίτια του Προφήτη Ηλία. Φήμες ότι κάηκαν το Σανατόριο (νοσοκομείο), το γηροκομείο (Πουλίδειο), το ξενοδοχείο Εγνατία κυκλοφορούσαν συνέχεια και οι σειρήνες ηχούσαν γενικό συναγερμό.

Η φωτιά από τις 6 τα ξημερώματα τις 16-8-1985 μαίνονταν και ήρθαν 4 πυροσβεστικά αεροπλάνα που μέχρι το βράδυ έριχναν τόνους νερού στις εστίες που είχαν απομείνει. Στις 9 το πρωί έφθασε στην Καβάλα ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου συνοδευόμενος από τον αναπληρωτή υπουργό Γεωργίας. Το βράδυ τις 16-8-1985 αναζωπυρώθηκε σε 7 σημεία η φωτιά απειλώντας να καταστρέψει και τα υπόλοιπα μικρά κομμάτια πρασίνου που διασώθηκαν, ενώ ένα από τα νέα «μέτωπα» της φωτιάς κατηφόρισε προς τη διασταύρωση του Αμυγδαλεώνα. Στις 11 το βράδυ οι εστίες φωτιάς είχαν τεθεί σχετικά υπό έλεγχο και οι Καβαλιώτες έδωσαν τη δική τους προσπάθεια να κατασβηστούν οι εστίες. Τα συνεργεία παρέμειναν σε επιφυλακή μέχρι τα ξημερώματα.

 Το ντοκιμαντέρ για τη φωτιά «Ο ήλιος χάθηκε» της Ελίνας Τραϊφόρου