Μια αναλυτική προσέγγιση για την τάση του καιρού το καλοκαίρι του 2025 έκανε η ομάδα του Meteokav, εξάγοντας ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τις θερμοκρασίες και τη πιθανότητα βροχοπτώσεων τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με το… επιμύθιο να είναι ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για ένα θερμό καλοκαίρι, με το κύριο σενάριο όμως να μην είναι ένα ακραίο θερμό καλοκαίρι όπως το περσινό.
Η ανάλυση από την ομάδα του Meteokav
Στην παρακάτω ανάλυση θα χρησιμοποιηθούν χάρτες όπως δημοσίευσε η υπηρεσία COPERNICUS στις 10 Ιουνίου (αρχικές συνθήκες Ιουνίου) από το μακροπρόθεσμο μοντέλο του ECWMF που έχει την μεγαλύτερη ακρίβεια κατά μέσο όρο στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο και του multi-model C3S που χρησιμοποιεί δεδομένα από μια σειρά από μακροπρόθεσμα μοντέλα.
Θα δείτε χάρτες απόκλισης από την μέση κλιματική τιμή της 24ετίας 1993-2016, κάθε μοντέλο παράγει μια σειρά από διαφορετικά σενάρια και στην συνέχεια προκύπτει ένας μέσος όρος, όπου θα είναι αυτός που βλέπετε στους χάρτες των αποκλίσεων. Όμως, για να κατανοήσουμε την επίδραση πιθανών ακραίων σεναρίων στο μέσο όρο και να εντοπίσουμε ισχυρές τάσεις έχει νόημα να δούμε την κατανομή των διαφορετικών σεναρίων.
Αυτό επιτυγχάνεται αναλύοντας την πιθανότητα ένας μήνας να είναι θερμότερος/υγρότερος από τη διάμεση τιμή της περιόδου αναφοράς, καθώς και την πιθανότητα να κινηθεί στο εύρος τιμών του 33% των πιο θερμών/υγρών ή του 33% των πιο ψυχρών/ξηρών ετών της περιόδου αναφοράς (1993-2016), η πιθανότητα προκύπτει από τον αριθμό των διαφορετικών σεναρίων που βρίσκονται στην αντίστοιχη περιοχή τιμών δια τον συνολικό αριθμό των σεναρίων( για επεξήγηση των όρων «διάμεσος» και «περιοχές τιμών», μπορείτε να ανατρέξετε στο ευρετήριο στο τέλος του άρθρου).
Επεξηγήσεις-Ερμηνεία
Η ακρίβεια των μακροπρόθεσμων προγνώσεων, παρότι έχει βελτιωθεί σημαντικά, παραμένει σαφώς χαμηλότερη από αυτή των βραχυπρόθεσμων. Αυτό σημαίνει ότι η αξία τους είναι μεγαλύτερη όταν τις ερμηνεύουμε ποιοτικά (ως γενική τάση) και για ευρεία γεωγραφική κλίμακα.
Επιπλέον, είναι προφανές ότι το να προβλέπεται κατά μέσο όρο θερμός μήνας δεν αναιρεί την πιθανότητα ύπαρξης ενός ψυχρού διαστήματος εντός του μήνα, ενώ αντίστοιχα ένας ξηρός μήνας δεν αναιρεί την πιθανότητα εκδήλωσης μιας σημαντικής κακοκαιρίας μέσα στον μήνα αυτό.
Πιο συγκεκριμένα τους καλοκαιρινούς μήνες όπου σχεδόν το σύνολο του υετού προέρχεται από μπόρες-καταιγίδες η κατανομή του υετού συνήθως παρουσιάζει μεγάλες τοπικότητες που είναι αδύνατο να προσομοιωθούν από την ανάλυση των μακροπρόθεσμων μοντέλων που μας δίνουν την μέση εικόνα της ευρύτερης περιοχής. Έτσι, μπορεί καλοκαιρινούς μήνες π.χ. σε έναν ξηρό μήνα για την Μακεδονία να τους να υπάρξουν περιοχές με συνολικό υετό που υπερβαίνει κατά πολύ τον κλιματικό μέσο όρο ενώ αντίστοιχα σε έναν υγρό μήνα να υπάρξουν περιοχές που θα κινούνται πολύ κάτω από τον κλιματικό μέσο όρο.
Σχολιασμός:
Ιούλιος
Θερμοκρασία
Απόκλιση θερμοκρασίας στα 2 μέτρα (από την επιφάνεια της γης) από τον κλιματικό μέσο όρο
Και τα 2 μοντέλα προβλέπουν ότι η μέση θερμοκρασία του Ιουλίου θα είναι από 1 ως 2 °C υψηλότερη από τον μέση κλιματική του μήνα σχεδόν στο σύνολο του ηπειρωτικού κορμού της χώρας αλλά και σχεδόν στο σύνολο της Βαλκανικής Χερσονήσου.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Η ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΜΕΣΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΙΜΗ.
Η πιθανότητα στην περιοχή μας αλλά και στο μεγαλύτερο κομμάτι της χώρας είναι στο 90-100% βάση του ECWMF και στο 80-90% βάση του MULTIMODEL. Αυτό μας δείχνει ότι η πρόγνωση του μέσου όρου έχει μεγάλη αξία καθώς δεν επηρεάζεται από μεμονωμένα ακραία θερμά σενάρια επομένως μπορούμε να πούμε με μεγάλη ασφάλεια ότι είναι ότι η θερμοκρασία θα κινηθεί πάνω από τον μέσο όρο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η τάση και στα 2 μοντέλα η υπόνοια ύπαρξης μιας πιο ψυχρής περιοχής βορειανατολικά της βαλκανικής χερσονήσου που υποδηλώνει πιθανή ροή ατμοσφαιρικών διαταραχών-ψυχρότερων αερίων μαζών σε αυτές τις περιοχές (η ροή αυτή άμα υπάρξει θα είναι από το σιβηρικό λοβό προς νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη και η πιθανότητα για κάτι τέτοιο υποστηρίζεται κι από ανάλυση άλλων παραμέτρων π.χ. απόκλιση στα 500hpa δες ευρετήριο) ωστόσο η ροή αυτή κατά μέσο όρο φαίνεται ότι δεν θα είναι αρκετά ισχυρή για να «φτάνει στα Βαλκάνια», ωστόσο κάνει υπαρκτή την πιθανότητα να υπάρξει κάποιο ψυχρό για την εποχή διάστημα μέσα στον Ιούλιο
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Η ΜΕΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΥΨΗΛΑ Ή ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΤΡΙΤΗΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ 8 ΠΙΟ ΘΕΡΜΩΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΩΝ ΤΗΣ 24ετιας 1993-2016).
Η πιθανότητα στην περιοχή μας αλλά και σε όλη την χώρα είναι από 70 έως 100%. Αυτό δείχνει ότι η πρόγνωση ότι η υπέρβαση του μέσου όρου δεν θα είναι οριακή αλλά της τάξης 1-2 °C έχει μεγάλη αξία και σημαντικές πιθανότητες επιβεβαίωσης. Ωστόσο, βλέποντας την πιθανότητα να κινηθούμε στην περιοχή τιμών των 5 πιο θερμών καλοκαιριών του διαστήματος 93-2016 βλέπουμε μείωση της πιθανότητα (ο χάρτης δεν περιλαμβάνεται για λόγους συντομίας) κάτι που δείχνει ότι η πιθανότητα για έναν ακραία θερμό Ιούλιο είναι υπαρκτή αλλά όχι μεγάλη. Παράλληλα ιδίως στο multimodel βλέπουμε μικρότερη πιθανότητα στα βορειότερα Βαλκάνια για τιμές στο τρίτο τριτημόριο, κάτι που είναι μια ακόμα ένδειξη πιθανής ροής από βορειανατολικά που όμως κατά κανόνα δεν θα φθάνει στα Βαλκάνια.
Υετός
Απόκλιση μηνιαίου υετού από τον κλιματικό μέσο όρο.
Στο ECWMF παρατηρείται τάση πάνω από την χώρα μας για ελαφρώς ξηρότερο από το μέσο όρο μήνα (από 0 ως 25mm λιγότερα) τάση που στο MULTIMODEL είναι ασθενής, αφού στη Βαλκανική υπάρχει τάση για ελαφρώς ξηρότερο Ιούλιο που δεν καλύπτει όμως την χώρα μας.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Ο ΜΕΣΟΣ ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΥΕΤΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΧΑΜΗΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΡΙΤΗΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ 8 ΠΙΟ ΞΗΡΩΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΩΝ ΤΗΣ 24ετιας 1993-2016).
Πιθανότητα 50-60% βάση του ECWMF στην βόρεια και ανατολική χώρα (40-50% υπόλοιπη χώρα) και πιθανότητα 40-50% στην βόρεια και ανατολική χώρα βάση του MULTIMODEL (μικρή πιθανότητα 20-40 % στην υπόλοιπη χώρα). Έτσι, επιβεβαιώνεται η τάση για ξηρότερες συνθήκες κυρίως από το ECWMF και λιγότερο από το MULTIMODEL, η τάση φαίνεται να αφορά κυρίως το βόρειο και ανατολικό κομμάτι της χώρας καθώς και τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Ωστόσο το κύριο σενάριο ακόμα και για την βόρεια-ανατολική χώρα δεν είναι πολύ χαμηλός για την εποχή μηνιαίος υετός.
Αύγουστος
Θερμοκρασία
Απόκλιση θερμοκρασίας στα δύο μέτρα από τον κλιματικό μέσο όρο
Και τα 2 μοντέλα προβλέπουν ότι η μέση θερμοκρασία του Αυγούστου θα είναι από 1 ως 2 °C υψηλότερη από τον μέση κλιματική του μήνα σχεδόν σε μεγάλο μέρος ηπειρωτικού κορμού της χώρας και σχεδόν της Βαλκανικής Χερσονήσου. Σε σχέση με τον Ιούλιο οι περιοχές της Ευρώπης αλλά και της χώρας μας με θερμοκρασίας κοντά στον μέσο όρο είναι περισσότερες και οι πολύ θερμές περιοχές λιγότερες.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Η ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1993-2016.
H πιθανότητα βάση και των 2 μοντέλων στο 80-90% στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, τον Ιούλιο η πιθανότητα στο ECWMF ήταν στο 90-100%. Ωστόσο, και για τον Αύγουστο φαίνεται ότι η ένδειξη υπέρβασης του μέσου όρου είναι πολύ ισχυρή, αφού τα συντριπτικά περισσότερα σενάρια κινούνται πάνω από την διάμεση τιμή. Παρατηρούμε την ίδια πιθανώς ψυχρή περιοχή όπως και τον Ιούλιο κυρίως στo ΕCWMF βορειανατολικά των Βαλκανίων (δες τον σχολιασμό που κάναμε στον Ιούλιο ισχύει αυτούσιος), αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ελαφρώς περισσότερα σενάρια κινούνται κάτω από την διάμεση τιμή σε σχέση με τον Ιούλιο κάνει υπαρκτή την πιθανότητα για κάποιο ψυχρό για την εποχή διάστημα μέσα στον Αύγουστο.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Η ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΥΨΗΛΑ Ή ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΤΡΙΗΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ 8 ΠΙΟ ΘΕΡΜΩΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΩΝ ΤΗΣ 24ετιας 1993-2016).
Η πιθανότητα στην περιοχή μας αλλά και σε όλη την χώρα είναι από 70 έως 100%. Αυτό δείχνει ότι η πρόγνωση ότι η υπέρβαση του μέσου όρου δεν θα είναι οριακή αλλά της τάξης 1-2 °C έχει μεγάλη αξία και σημαντικές πιθανότητες επιβεβαίωσης. Ωστόσο, βλέποντας την πιθανότητα να κινηθούμε στην περιοχή τιμών των 5 πιο θερμών καλοκαιριών του διαστήματος 93-2016 βλέπουμε μείωση της πιθανότητα (ο χάρτης δεν περιλαμβάνεται για λόγους συντομίας) κάτι που δείχνει ότι η πιθανότητα για έναν ακραία θερμό Αύγουστο είναι υπαρκτή αλλά όχι μεγάλη.
Υετός
Απόκλιση μηνιαίου υετού από τον κλιματικό μέσο όρο
Παρατηρούμε μια ένδειξη για χαμηλότερο μηνιαίο μέσο όρο από το ECWMF και καμία ένδειξη από το multimodel. Γενικά στο multimodel η διασπορά των σεναρίων είναι ομοιόμορφη σε όλο το πεδίο τιμών και δεν υπάρχει καμιά σαφής τάση επομένως δεν θα παρουσιάσουμε το multimodel στην επόμενη κατηγορία. Ενώ, το γεγονός ότι σε σχέση με τον Ιούλιο υπάρχουν περισσότερα σενάρια των μοντέλων που δίνουν τοπικά μεγάλα ύψη βροχής στην χώρα μας σε συνδυασμό με την ανάλυση κι άλλων παραμέτρων κάνει πιο αυξημένη την πιθανότητα να καταφέρει να φτάσει στη χώρα μας κάποια ατμοσφαιρική διαταραχή που θα δημιουργήσει συνθήκες γενικευμένης αστάθειας.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ Ο ΜΕΣΟΣ ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΥΕΤΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΧΑΜΗΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΡΙTΗΜΟΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ 8 ΠΙΟ ΞΗΡΩΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΩΝ ΤΗΣ 24ετιας 1993-2016).
Πιθανότητα για 40-50% στα βόρειο και ανατολικό κομμάτι της χώρας και μια μικρή περιοχή στα βόρεια με 50-60%, γενικότερα η πιθανότητα για ξηρότερες από το κανονικό συνθήκες στην Ευρώπη είναι μικρότερη στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης σε σχέση με τον Ιούλιο. Επιβεβαιώνεται η τάση για ξηρότερες συνθήκες από το μέσο όρο από το ECWMF στη βόρεια και ανατολική χώρα, ωστόσο η τάση είναι πιο ασθενής σε σχέση με τον Ιούλιο.
Συμπεράσματα
Θερμοκρασία: Τον Ιούλιο υπάρχει πολύ ισχυρή ένδειξη για θερμοκρασίες πάνω από τον κλιματικό μέσο όρο και ισχυρή ένδειξη για σημαντικά υψηλότερες θερμοκρασίες της τάξης 1-2 °C πάνω από το μέσο όρο, η πιθανότητα για ένα εξαιρετικά θερμό Ιούλιο είναι υπαρκτή αλλά όχι μεγάλη. Τα παραπάνω δείχνουν ότι η πιθανότητα εμφάνισης ημερών καύσωνα είναι μεγαλύτερες από το μέσο όρο. Τέλος, μέσα στον μήνα υπάρχει μικρή αλλά υπαρκτή πιθανότητα για ένα ψυχρό για την εποχή διάστημα. Τον Αύγουστο η τάση είναι ίδια με τον Ιούλιο με τη διαφορά ότι είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα για κάποιο ψυχρό για την εποχή διάστημα μέσα στον μήνα. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για ένα θερμό καλοκαίρι, με το κύριο σενάριο όμως να μην είναι ένα ακραίο θερμό καλοκαίρι όπως το περσινό.
Υετός: Τον Ιούλιο υπάρχουν ενδείξεις για λιγότερες βροχές από τον κλιματικό μέσο όρο στην ευρύτερη περιοχή μας. Τον Αύγουστο υπάρχουν ασθενείς ενδείξεις για λιγότερες βροχές από τον κλιματικό μέσο όρο, με την πιθανότητα όμως για πολύ λιγότερες βροχές από τον μέσο όρο να είναι εξαιρετικά μικρή. Η πιθανότητα για κάποιo διάστημα γενικευμένης αστάθειας μέσα στον μήνα είναι μικρή τον Ιούλιο και αξιόλογη τον Αύγουστο.
Ευρετήριο
Διάμεσος (Median)
Η διάμεσος είναι η τιμή που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο ενός συνόλου δεδομένων, όταν αυτά τοποθετηθούν σε αύξουσα σειρά. Λειτουργεί ως το σημείο που χωρίζει τα δεδομένα σε δύο απολύτως ίσα μέρη.
Στην ανάλυσή μας, η διάμεσος υπολογίζεται από τις τιμές (π.χ. θερμοκρασίες, ύψος βροχής) των 20 ετών της περιόδου αναφοράς (1993-2016). Ουσιαστικά, είναι το όριο που διαχωρίζει τα 10 πιο ψυχρούς/ξηρούς μήνες από τα 10 πιο θερμούς/υγρούς έτη αυτής της περιόδου. Όταν αναφέρουμε την πιθανότητα οι τιμές να κινηθούν «πάνω από τη διάμεσο», εννοούμε την πιθανότητα ο μήνας να είναι θερμότερος ή υγρότερος από ό,τι ήταν τα μισά (τα 10 πιο ψυχρά/ξηρά) από τα έτη αναφοράς.
Περιοχές Τιμών (Τριτημόρια-Terciles)
Τα τριτημόρια είναι ένας στατιστικός τρόπος για να χωρίσουμε ένα σύνολο δεδομένων σε τρεις ίσες κατηγορίες. Αυτές οι κατηγορίες αντιπροσωπεύουν το κατώτερο, το μεσαίο και το ανώτερο ένα τρίτο (33.3%) των τιμών.
Στις εποχικές προγνώσεις, αυτή είναι η πλέον καθιερωμένη μέθοδος για την παρουσίαση των πιθανοτήτων. Χωρίζουμε τα 24 έτη της περιόδου αναφοράς σε τρεις ομάδες:
Κατώτερο Τριτημόριο (Below Normal): Περιλαμβάνει τις συνθήκες που αντιστοιχούν στο 33.3% των πιο ψυχρών ή ξηρών ετών (περίπου 8 από τα 24 έτη).
Μεσαίο Τριτημόριο (Near Normal): Περιλαμβάνει τις ενδιάμεσες ή «μέσες» συνθήκες (περίπου 8 από τα 24 έτη).
Ανώτερο Τριτημόριο (Above Normal): Περιλαμβάνει τις συνθήκες που αντιστοιχούν στο 33.3% των πιο θερμών ή υγρών ετών (περίπου 8 από τα 24 έτη).
Άλλες σημαντικές παράμετροι
Σημαντική παράμετρος για την μακροπρόθεσμη πρόγνωση που δεν παρουσιάζεται στην παραπάνω ανάλυση είναι η απόκλιση από τον κλιματικό μέσο όρο του γεωδυναμικού ύψους στην στάθμη των 500hpa. Η στάθμη των 500hpa είναι κρίσιμη για τον εντοπισμό ατμοσφαιρικών διαταραχών μέσης τροπόσφαιρας (throughs, όταν έχουμε χαμηλά γεωδυναμικά ύψη) και σφηνών υψηλών πιέσεων με δομή καθ’ ύψος (ridges , όταν έχουμε μεγάλα γεωδυναμικά ύψη). Ας δούμε ένα παράδειγμα ανάλυσης της παραμέτρου από τα μακροπρόθεσμα μοντέλα και πως μας βοήθησε να εξάγουμε κάποια συμπεράσματα.
Παρατηρούμε μια ισχυρή ένδειξη για μεγάλα γεωδυναμικά ύψη στην Σκανδιναβία που συνδέεται με πιθανό σχηματισμό ridge στην περιοχή που μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία ροής από τον σκανδιναβικό ή τον σιβηρικό λοβό προς τα νοτιοδυτικά, εξ ου και το σχόλιο για ενδείξεις για ροή από τα βορειανατολικά προς την Ευρώπη και η πιθανότητα για κάποιο ψυχρό διάστημα μέσα στο μήνα στην Ελλάδα.
Παράλληλα βλέπουμε στον χάρτη βόρεια την Βρετανίας μια πιθανή «δίοδο» κάποιας διαταραχής από τα βορειοδυτικά προς την Ευρώπη που αυξάνει τις προοπτικές για να φτάσει κάποια ατμοσφαιρική διαταραχή και σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, εξού και το σχόλιο για μεγαλύτερη πιθανότητα τον Αύγουστο για διάστημα γενικεύμενης αστάθειας λαμβάνοντας υπόψιν και τα άλλα δεδομένα.