Οι επετειακές δράσεις που διοργάνωσαν η Περιφέρεια Αττικής και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών για την Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, πραγματοποιήθηκαν τη Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2024 και κορυφώθηκαν το απόγευμα της ίδιας ημέρας με τη μεγάλη πολιτιστική εκδήλωση υπό τον τίτλο «Μνήμη και Ελπίδα» στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος.
Στο επίκεντρο φέτος, ήταν οι νέοι άνθρωποι, αυτοί που με τη δική τους ματιά και φωνή συνεχίζουν την πορεία της μνήμης. Πώς βλέπουν οι νέοι το Ολοκαύτωμα; Σ’ αυτό το ερώτημα απάντησαν επιλεγμένες ταινίες των μαθητών της Α΄και Β΄ Λυκείου που δημιουργήθηκαν με αφορμή το πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2014 και συνδιοργανώνουν το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος. Ένα πρόγραμμα που καλεί μαθητές και μαθήτριες να εκφράσουν μέσα από τα έργα τους, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για το θέμα, καθώς και να προβληματιστούν σχετικά με τη σημασία και την επικαιρότητά του στη σύγχρονη ζωή. Κι αυτό που παρουσιάστηκε στο κοινό ήταν ένα μικρό μόνο δείγμα που αποτυπώνει μια συλλογική προσπάθεια από μαθητές και εκπαιδευτικούς, ευαισθητοποίησης απέναντι στο έγκλημα του Ολοκαυτώματος και ταυτόχρονα τη νεανική ματιά που γίνεται δέσμευση και υπόσχεση για τη διατήρηση της Μνήμης.
Από τις 50 βραβευμένες ταινίες των τελευταίων 10 ετών, επιλέχθηκαν μόλις 8 για να προβληθούν εκείνη την ημέρα. Μία από αυτές ήταν και η ταινία «N’Ordinary Teen» του Μουσικού Σχολείου Καβάλας με «πρωταγωνιστή» τον Στέφανο Καραγκιοζάκη, έναν άγνωστο νεαρό Καβαλιώτη του 1943, την ιστορία του οποίου κατέγραψε σε βιβλίο ο Ιωσήφ Μεβοράχ [διαβάστε περισσότερα πατώντας εδώ και εδώ].
Σκηνοθέτρια και σεναριογράφος της ταινίας ήταν η Λουκία Διώνη Ιακωβίδη, πρωταγωνιστής ο Νικόλαος Μάνταλος, βοηθός σκηνοθέτη ο Παντελής Γιαγκουδάκης και υπεύθυνη καθηγήτρια η Σταυρούλα Μαυροματίδου.
Προλογίζοντας το «N’Ordinary Teen», ο παρουσιαστής της εκδήλωσης και Voice Artist Σολ Σαλτιέλ, ανέφερε ότι η ταινία των Καβαλιωτών μαθητών «αγγίζει την επαγγελματική κινηματογράφηση»!
Αμέσως μετά, η Λουκία και ο Νικόλας μίλησαν στο κοινό για την ταινία τους, αναφέροντας τα εξής:
«Πρωταγωνιστής αυτής της ταινίας είναι ο Στέφανος Καραγκιοζάκης, ένας έφηβος ο οποίος δεν δίστασε να διακινδυνεύσει τη ζωή του για να βοηθήσει τους έγκλειστους Εβραίους της πόλης μας, αποτελώντας πρότυπο αυτοθυσίας και παράδειγμα για όλους μας.
Ο Στέφανος, μεγαλωμένος σε μια οικογένεια Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά και πεπεισμένος για τις αξίες που είχε διδαχθεί από τους γονείς του,
εκδήλωνε αγάπη σε όλους τους ανθρώπους, όπως ακριβώς εκδηλώνει και ο Θεός. Έκανε αυτή τη ριψοκίνδυνη, αλλά ηρωική πράξη συνειδητοποιημένα και όχι από εφηβικό παρορμητικό. Η πράξη του αυτή μας ενέπνευσε και μας έκανε να εργαστούμε πραγματικά σκληρά για την πραγματοποίηση της ταινίας.
Αναζητήσαμε υλικό, μελετήσαμε πηγές, πραγματοποιήσαμε πολλαπλές λήψεις, συνεργαστήκαμε μεταξύ μας, είδαμε την ιστορία με μια ιδιαίτερη ματιά. Για όλα αυτά θα πρέπει να αποδώσουμε θερμές ευχαριστίες σε όλους τους αρμόδιους φορείς. Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Ιωσήφ Μεβοράχ, γιατί με την καταγραφή της συγκεκριμένης ιστορίας στο βιβλίο του Οι Εβραίοι στη Μέκκα του καπνού, επιβεβαιώσαμε την προφορική ιστορία που γνωρίζαμε ήδη από την οικογένεια του Στέφανου Καραγκιοζάκη.
Μεγάλες ευχαριστίες οφείλουμε επίσης στην κόρη και τον εγγονό του που μας έδωσαν στοιχεία και συμμετείχαν στην ταινία, καθώς και όλους τους συγγενείς και φίλους για τις υποκριτικές τους ικανότητες και την πολύτιμη βοήθεια τους σε κάθε φάση των γυρισμάτων. Ευχαριστούμε επίσης τον διευθυντή του σχολείου μας, κ. Ιωάννη Κακάρα, και την υπεύθυνη καθηγήτρια, κ. Μαυρομματίδου Σταυρούλα, για όλη την ενθάρρυνση και την καθοδήγηση που μας παρείχαν. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε στις οικογένειές μας για την πίστη στις ικανότητές μας και τη διαρκή τους στήριξη…
Παράλληλα, αντιληφθήκαμε ότι η αγάπη και η αυτοθυσία που έδειξε ο πρωταγωνιστής της ταινίας μας, ο Στέφανος, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ γιατί δείχνει ότι οι διαφορές και οι αντιθέσεις στον κόσμο δεν κερδίζονται με πόλεμο αλλά με ΑΓΑΠΗ.
Αφιερώνουμε λοιπόν αυτήν την ταινία σε κάθε παιδί που αγωνίζεται να νικήσει το κακό με το καλό και ευχόμαστε να εμπνεύσει κάθε άνθρωπο να ΑΓΩΝΙΣΤΕΙ για την ειρήνη με πράξεις ΑΓΑΠΗΣ και όχι βίας»!
Ο Περιφερειάρχης Αττικής κ. Νίκος Χαρδαλιάς, στην ομιλία του κατά την έναρξη της εκδήλωσης, αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα να διατηρηθούν ζωντανά τα μηνύματα του Ολοκαυτώματος στις επόμενες γενιές και να προστατευθεί η ιστορική μνήμη από τη διαστρέβλωση, σε μια εποχή που η παγκόσμια κοινότητα ταλανίζεται από αλλεπάλληλες κρίσεις και τις σοβούσες πολεμικές συρράξεις, με έντονα τα στοιχεία του αντισημιτισμού και του εξτρεμισμού: «Η ιστορία του Ολοκαυτώματος μας δείχνει πώς ένας συνδυασμός γεγονότων και συμπεριφορών μπορεί να διαβρώσει τις δημοκρατικές αξίες μιας κοινωνίας. Και αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η αδράνεια επομένως δεν είναι αποδεκτή» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Χαρδαλιάς και πρόσθεσε: «Είναι υποχρέωσή μας να μάθουν οι επόμενες γενιές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος. Ως δρώντα ιστορικά υποκείμενα, ως συνειδητοποιημένοι πολίτες, ως μέτοχοι της δημοκρατικής ελευθερίας, στήνουμε αδιαπέραστο τείχος στη λήθη και την παραποίηση της ιστορικής αλήθειας, απ’ όπου και αν προέρχεται».
Χαιρετισμό απηύθυναν ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, ο Αντιπρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, Καθηγητής Μάνος Αλχανάτης, ο Πρέσβης του Κράτους του Ισραήλ Νόαμ Κατς και ο Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Γιώργος Καλαντζής.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Aλβέρτος Ταραμπουλούς, έκλεισε την εκδήλωση τονίζοντας: «Το Ολοκαύτωμα, καθώς ο χρόνος κυλά, ως γεγονός φαντάζει λίγο πιο μακρινό θέτοντας το καθήκον στη μνήμη βαρύτερο χρόνο με το χρόνο. Σταδιακά, αλλά αισθητά, οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος φεύγουν, εμείς όμως δεν θα σταματήσουμε να μνημονεύουμε και να σεβόμαστε όλους όσους χάθηκαν και να δεσμευόμαστε ότι τις μαρτυρίες τους θα τις διατηρούμε γνωστές, ακέραιες και φωτεινές. Να θυμόμαστε και να εμπνεόμαστε από το μεγαλείο ψυχής των δικαίων των εθνών, οι οποίοι διακινδυνεύοντας τη ζωή τους αντιστάθηκαν επιλέγοντας έμπρακτα την ηθική και κοινωνική δικαιοσύνη. Το χρέος της μνήμης, λοιπόν, δεν διαχέεται αλλά επιμερίζεται σε όλες και όλους, σε μικρούς και μεγάλους, μέσα στην αίθουσα και έξω από αυτή, είτε γνωρίζαμε άτομα που βασανίστηκαν ή αφανίστηκαν στα στρατόπεδα, είτε όχι. Κανείς δεν περισσεύει, καθημερινοί άνθρωποι, κοινωνία των πολιτών, πολιτειακοί παράγοντες, κανείς δεν δικαιούται ούτε να αμφισβητεί, ούτε να συμβιβάζεται στην αμάθεια και την αδράνεια».
Η Ισραηλιτική Κοινότητα ΑΘηνών πρόσφατα θέσπισε τον θεσμό της τιμητικής διάκρισης σε όποιον ή όποια συμβάλλει αποδεδειγμένα στη διατήρηση της Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Φέτος, και με κριτήριο τον αριθμό των συμμετοχών τους επί σειρά ετών στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας, μεταλαμπαδεύοντας έτσι άσβεστη τη συλλογική μνήμη στους μαθητές τους, τιμήθηκαν οι καθηγήτριες Λυκείου κ. Άννα Πολίτου από το 2ο Γενικό Λύκειο Κορωπίου και η Αικατερίνη Εφραιμίδου από το 7ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης.
Την κεντρική εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η Υπουργός Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως ως Εκπρόσωπος της Κυβέρνησης, ο βουλευτής Αναστάσιος Χατζηβασιλείου ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής, ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Συνόδου π. Θεοχάρης Βαρνάβας ως εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου, η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, η Υφυπουργός Ανάπτυξης Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, η Πρόεδρος της «Πλεύσης Ελευθερίας» Ζωή Κωνσταντοπούλου, η βουλευτής Νίνα Κασιμάτη ως εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, οι βουλευτές Γεώργιος Σταμάτης, Ρένα Δούρου, Αθηνά Λινού και Παύλος Χρηστίδης, ο εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας Νίκος Ρωμανός, η Αναπληρώτρια Αντιπεριφερειάρχης Χριστίνα Κεφαλογιάννη, ο Αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Κωνσταντίνος Ζώμπος, ο επικεφαλής της παράταξης “Αττικός Κύκλος Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης” Γιώργος Ιωακειμίδης, ανώτατοι δικαστικοί, περιφερειακοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι θεσμικών φορέων, αρχηγείων των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας κ.ά.
