Are you talking to me? θα αναρωτιόταν σήμερα ο Robert De Niro, αν στέκονταν απέναντι σ’ αυτούς που «λογόκριναν» το εντυπωσιακό graffiti που μέχρι πρόσφατα στόλιζε τον τοίχο του θερινού κινηματογράφου «Ζέφυρου» στην Καβάλα.
Το graffiti-έργο Τέχνης παρίστανε ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο από τη θρυλική ταινία Taxi Driver, τη στιγμή που ο ταξιτζής Robert De Niro στέκεται τραυματισμένος με την πλάτη στον τοίχο και στρέφει το ματωμένο δάχτυλό του στον κρόταφο, εν είδει πιστολιού. Πρόκειται για μια από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές του παγκόσμιου κινηματογράφου την οποία είχε αποτυπώσει αριστοτεχνικά και ζωντανά, σχεδόν τρισδιάστατα ο καλλιτέχνης του graffiti.
Προφανώς, όμως, κάποιοι τη θεώρησαν… πολύ προκλητική και βίαιη και έδρασαν το ίδιο βίαια, σβήνοντας τελείως το graffiti κι αφήνοντας πίσω έναν κενό τοίχο, ένα graffiti ενός παγκοσμίως γνωστού καλλιτέχνη του είδους που ήρθε από το εξωτερικό για να το φτιάξει.
Πως ξεκίνησε η ιδέα του «βαψίματος» του τοίχου του «Ζέφυρου»
Στα μέσα Ιουλίου του 2014 ο θερινός κινηματογράφος «Ζέφυρος» έγινε η έδρα του Φεστιβάλ graffiti “Caps n’ Cans”. Η ιδέα της συγκέντρωσης καλλιτεχνών του χώρου, παρόμοια της οποίας έχει πραγματοποιηθεί σε πιο μικρή κλίμακα στην Καβάλα, αλλά και σε μεγαλύτερη σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα, με το χώρο να αποκτά νέα όψη.
«Έχουν γίνει εκθέσεις και διοργανώσεις μέχρι στιγμής σε Καβάλα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και δύο πάρτι. Στην Καβάλα, πέραν της έκθεσης, κάνουμε για πρώτη φορά βάψιμο με το ίδιο όνομα “Caps n’ Cans”, ενώ πρόκειται να το επαναλάβουμε», σχολίαζε τότε στη δημοσιογράφο Λυδία Ελιόγλου ο εμπνευστής της ιδέας και διοργανωτής Γιώργος Κιτσουκάκης.
Είχε υπενθυμίσει, δε, ότι για την πραγματοποίηση του Φεστιβάλ ήταν καταλυτική η βοήθεια της Στέγης Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών και ειδικότερα της Κινηματογραφικής Λέσχης που είχε αναλάβει τον «Ζέφυρο», χάρη στη μεσολάβηση των οποίων ολοκληρώθηκαν οι απαραίτητες, για την υλοποίησή του, διαδικασίες, ενώ πρόσθεσε και ότι «καλό είναι να παραχωρούνται χώροι στην πόλη για να μπορούν να γίνονται τέτοια Φεστιβάλ».
«Βροχή» οι διαδικτυακές αντιδράσεις
Με ανακοίνωσή της στο facebook που φέρει τον τίτλο «Αίσχος, Ντροπή, Αγανάκτηση και Θλίψη» η Κινηματογραφική Λέσχη Καβάλας της ΣΦΓΤ Καβάλας κατακρίνει το σβήσιμο του graffiti, το οποίο «ακόμα και η google χρησιμοποίησε ως σήμα κατατεθέν αυτού του τόπου» και την χαρακτηρίζει ως «μια πράξη αισχρή που από μόνη της ξεπερνάει τα λόγια και προκαλεί αγανάκτηση και θλίψη».
Τα σχόλια των αναγνωστών κάτω από την ανακοίνωση πέφτουν… βροχή, με την «οργή και την ξεφτίλα» να κυριαρχεί, όπως και ειρωνεία απέναντι στους… κριτικούς κινηματογράφου που έσβησαν το πάλαι ποτέ κομψοτέχνημα του δρόμου.
Η ανακοίνωση της Κινηματογραφικής Λέσχης του «Ζέφυρου»
Το να προσφέρεις (στον) πολιτισμό είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Και αυτό διότι όταν θέλεις να προσφέρεις (σε) κάτι τόσο σπουδαίο, οφείλεις να ξεπεράσεις όλα τα εμπόδια που μπορεί να βρεις στο διάβα σου. Οφείλεις να ξεπεράσεις έχθρες, αντιπαλότητες και διαφορές, κυρίως όμως την όποια πιθανή διάθεση εγωιστικής αυτοπροβολής μπορεί να σε κυριεύει, αφού αυτό που πραγματικά θέλεις να προβάλεις δεν είναι ο εαυτός σου αλλά τα γράμματα και οι τέχνες. Δεν το κάνεις γιατί οραματίζεσαι μια κοινωνία ιδανική ως προς τις αξίες της αλλά γιατί ελπίζεις σε αυτήν που θα προσφέρει μερικές καλύτερες και πιο όμορφες στιγμές στους ανθρώπους της. Διότι, για όποιον δεν το γνωρίζει, η μόρφωση, η παιδεία, οι τέχνες και τα γράμματα είναι οι βάσεις για ένα καλύτερο και πιο όμορφο αύριο. Ένα αύριο στο οποίο τα παιδιά μας θα έχουν την ευκαιρία να πετύχουν κάτι παραπάνω εκεί που οι προηγούμενοί τους αποδείχθηκαν μικροί.
Πριν από μερικά χρόνια και στο πλαίσιο αυτής της (ατελείωτης όπως οφείλει να είναι) προσπάθειας, ο θερινός κινηματογράφος Ζέφυρος και υπό την επίβλεψη της τότε Κινηματογραφικής Λέσχης, καλλιτεχνήθηκε με το παρακάτω γκράφιτι, το οποίο απεικονίζει μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου και της τέχνης γενικότερα. Μια σκηνή από τον υπέροχο Ταξιτζή του Martin Scorcese, με τον Robert DeNiro σε μια στάση όχι απαραίτητα αθώα, απαραίτητη όμως για την κατανόηση της κινηματογραφικής τέχνης αλλά και ενός συνόλου κοινωνικού, όπως ακριβώς είναι. Πρόκειται για μια σκηνή που δημιουργήθηκε από έναν βραβευμένο καλλιτέχνη, ο οποίος έτυχε να βρίσκεται στην πόλη μας για λίγο. Είναι μια σκηνή που ακόμα και η google χρησιμοποίησε ως σήμα κατατεθέν αυτού του τόπου, ο οποίος φυσικά ανήκει σε όλους μας.
Ακόμα κι αν μοιάζει σαν κακόγουστο αστείο, σήμερα, μετά από λίγα μόλις χρόνια, το γκράφιτι αυτό δεν υπάρχει πλέον στο χώρο του κινηματογράφου, αφού καλύφθηκε από μια όμορφη λευκή μπογιά τοίχου (προφανώς αυτό ήταν και το φθηνότερο χρώμα). Η ευθύνη φυσικά δεν βαραίνει αυτόν που έβαψε τον τοίχο αλλά αυτούς που σκέφτηκαν μια τέτοια πράξη και, κυρίως, αυτούς που πήραν την απόφαση για την υλοποίησή της.
Πρόκειται για μια πράξη αισχρή που από μόνη της ξεπερνάει τα λόγια και προκαλεί αγανάκτηση και θλίψη, δημιουργώντας παράλληλα ερωτήματα και αμφιβολίες για την φετινή διοίκηση του κινηματογράφου, η οποία όφειλε να προστατέψει με νύχια και με δόντια την τέχνη που απλόχερα κάποιοι πριν από αυτούς δημιούργησαν. Όφειλε να (ανα)γνωρίσει τη σπουδαιότητα της ύπαρξης της τέχνης στην οποιαδήποτε μορφή της, αλλά και το πόσο επωφελές και αναγκαίο είναι να βρίσκεται η τέχνη δίπλα μας, στους δρόμους που βαδίζουμε όλοι καθημερινά. Άλλωστε η κάθε αλλαγή ενός τόπου/χώρου δεν ξεκινά από τους τοίχους και τις καρέκλες αλλά από την αλλαγή του εαυτού μας, την εμπιστοσύνη στα Γράμματα και τις Τέχνες και τη πίστη μας σε ένα καλύτερο και ομορφότερο αύριο.
Ελπίζουμε μόνο κάποια στιγμή ο τοίχος να καλυφθεί και πάλι από κάποια ζωγραφιά, έτσι ώστε να σπάσει η αδειανή και ανούσια εμφάνιση του λευκού, η οποία δεν αντανακλά πλέον αγνότητα αλλά μια αλγεινή και απέραντη απουσία.
*Οι φωτογραφίες από τη στιγμή δημιουργίας του graffiti είναι από το αρχείο της Λυδίας Ελιόγλου.