Πέρασαν 38 χρόνια από τότε που μια ομάδα 14 ορειβατών, προπαραμονή Χριστουγέννων του 1979, αποφάσισε να ανέβει στον Όλυμπο, αλλά εγκλωβίστηκε σε χιονοθύελλα και το βουνό έγινε τελικά ο τάφος για δύο απ΄ αυτούς… Ο Ζαφείρης Τρόμπακας, διευθυντής εκπαίδευσης της κεντρικής διοίκησης και στην ουσία ιδρυτής της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης ήταν μέλος αυτής της ομάδας, καταφέρνοντας να επιβιώσει και να βοηθήσει τους συνορειβάτες να κατέβουν το βουνό, αλλά δυστυχώς όχι όλους. Αυτό το δυστύχημα, όμως, τού άλλαξε τη ζωή και έγινε ένα μεγάλο μάθημα για τον ίδιο, το οποίο, πλέον, το… διδάσκει σε χιλιάδες εθελοντές διασώστες.
Ο κ. Τρόμπακας βρέθηκε το Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2017 στην Καβάλα, κηρύσσοντας την έναρξη ενός σχολείου αυτοπροστασίας και διάσωσης για τα μέλη του παραρτήματος Καβάλας της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, το οποίο φιλοξενήθηκε στο Επιμελητήριο, ξεκινώντας με μια ιστορική αναδρομή από περιστατικά και φτάνοντας σε θέματα που αφορούν την προστασία από τους κεραυνούς, την προστασία από έντονα καιρικά φαινόμενα σε μη αστικό περιβάλλον, θέματα επικοινωνίας σε μια έκτακτη ανάγκη, αλλά και τους λόγους για τους οποίου πρέπει κάποιος να γίνει εθελοντής.
Ο Ζαφείρης Τρόμπακας μίλησε στο KAVALA POST για την τραγωδία του 1979, για τα κίνητρα που τον οδήγησαν στην ίδρυση της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, για τις πιο σημαντικές επιχειρήσεις διάσωσης στις οποίες συμμετείχε, αλλά και την άγνοια κινδύνου και κυρίως για την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας, κάτι που αποτελεί και την κυριότερη αιτία θανάτου ορειβατών ή όσων ασχολούνται με θαλάσσιες εξορμήσεις.
Εκατοντάδες επιχειρήσεις διάσωσης στο ενεργητικό του
Ο κ. Τρόμπακας, από το 1992 όπου ιδρύθηκε η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, η οποία σήμερα αριθμεί περί τα 2.500 μέλη σε όλη την Ελλάδα, με τα 60 να ανήκουν στο παράρτημα της Καβάλας, συμμετείχε σε αναρίθμητες επιχειρήσεις διάσωσης, με ευτυχή ή τραγική κατάληξη για τα θύματα. Ανατρέχοντας στο παρελθόν, θυμάται τη διάσωση μιας οικογένειας που ξεκίνησε να ανέβει τον Όλυμπο το 2001, «μια αποστολή η οποία είχε ευτυχή κατάληξη, αλλά ρισκάραμε και εμείς οι ίδιοι τις ζωές μας, καθώς οι καιρικές συνθήκες ήταν εξαιρετικά δύσκολες».
Επιχειρήσεις σε 20 χώρες
Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης συμμετείχε τα τελευταία 18 χρόνια σε διασωστικές και ανθρωπιστικές επιχειρήσεις σε 20 χώρες, ξεχωρίζοντας ως τις πιο δύσκολες την επιχείρηση διάσωσης στην Αλγερία το 2003, όταν έπληξε τη χώρα ένας μεγάλος σεισμός, αλλά και στο Αφγανιστάν, με πληθώρα ανθρωπιστικών και διασωστικών επιχειρήσεων εν μέσω πολέμου.
Βέβαια, πρώτο μάθημα στις ομάδες διάσωσης είναι η εξασφάλιση της ασφάλειας των ίδιων των διασωστών και κατόπιν η προσφορά των υπηρεσιών τους, γι’ αυτό και η ΕΟΔ αποχώρησε από το Ιράκ, όταν το ISIS ξεκίνησε τις πολεμικές επιχειρήσεις και τις σφαγές στη Μέση Ανατολή.
Η τραγική νύχτα της 23ης Δεκεμβρίου του 1979: Πώς δύο θάνατοι έγιναν μάθημα ζωής και έσωσαν πολλές ζωές…
Το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου του 1979 δόθηκε μια υπόσχεση από μια ομάδα ορειβατών για τη δημιουργία ενός οργανωμένου δικτύου επικοινωνιών. Έτσι, φτιάχθηκε η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης μέσα από μια τραγωδία στην οποία έχασαν τη ζωή τους ο Δημήτρης Νικηφορίδης και ο Γιώργος Σούλας.
Όλα ξεκίνησαν την 23η Δεκεμβρίου του 1979, από τη Διασταύρωση (Γκορτζιά) στους πρόποδες του Ολύμπου. Η πυκνή χιονόπτωση και ο αέρας που σήκωνε το χιόνι, μείωναν υπερβολικά την ορατότητα για τους 14 ορειβάτες, με αποτέλεσμα να χάσουν τον προσανατολισμό τους. Τελικά αποφάσισαν να διανυκτερεύσουν, αλλά δεν μπόρεσαν να βρουν ένα υπήνεμο μέρος και έτσι, μέσα στη χιονοθύελλα, σε υψόμετρο 2.700 μέτρων, έκαναν έναν κύκλο και έβαλαν αυτούς που κρύωναν στη μέση.
Το πρωί, ο Δημήτρης Νικηφορίδης δεν μπορούσε πλέον να περπατήσει, άρχισε να χάνει την επαφή με το περιβάλλον και κατέρρεε, ενώ και ο Γιώργος Σούλας δεν είναι καλά και τελικά αφήνει την τελευταία του πνοή κάτω από το Πέρασμα του Γιόσου, μιας περιοχής υψομέτρου άνω των 2.500 μέτρων.
Οι υπόλοιποι αρχίζουν και έχουν παραισθήσεις, βασικό σύμπτωμα της υποθερμίας. Αρχίζουν και αποπροσανατολίζονται, μπερδεύουν την πραγματικότητα με τα όνειρα, βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν…
Ο καιρός σιγά σιγά ανοίγει και οι ορειβάτες βλέπουν τα φώτα του Λιτοχώρου κι έπειτα από λίγο φτάνουν στη Διασταύρωση, στα αυτοκίνητά τους, μετά από 54 ώρες πεζοπορίας μέσα στο χιόνι. Επτά άτομα μεταφέρονται στο νοσοκομείο Κατερίνης με σοβαρά κρυοπαγήματα, ενώ οι σοροί των δύο ορειβατών έμειναν για πολλές μέρες στο βουνό καθώς, λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών, ήταν αδύνατο να προσεγγιστούν.
«Αργοπέθαιναν μέσα στο κρύο… Δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι. Έμειναν πίσω στο βουνό 3, οι 2 πέθαναν», περιγράφει ο κ. Τρόμπακας, ενώ με μια κάμερα 8mm, η οποία κρεμόταν στο στήθος του, αποτύπωσε κάποια στιγμιότυπα από εκείνη την τραγική πορεία, για να χρησιμοποιηθούν ως στοιχεία σε περίπτωση που δεν τους έβρισκαν ζωντανούς.
Μερικά από αυτά τα στιγμιότυπα αποτυπώνονται στις παρακάτω φωτογραφίες από το αρχείο του κ. Τρόμπακα, με τους εικονιζόμενους να μη γνωρίζουν αν τελικά καταφέρουν να φύγουν ζωντανοί από το βουνό.
Βασικά μαθήματα επιβίωσης και η κυριότερη αιτία θανάτου
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ένας ορειβάτης, όπως μάς λέει ο κ. Τρόμπακας, είναι πριν ξεκινήσει, να ενημερωθεί για τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, δεν πρέπει να πηγαίνει μόνος στις αναβάσεις, να έχει τον κατάλληλο εξοπλισμό, οπωσδήποτε τηλέφωνο και ασύρματο και να έχει ενημερώσει τους οικείους του για την πορεία που θα ακολουθήσει.
Όμως το πιο βασικό, είναι να μην υπερεκτιμάει κάποιος τις δυνατότητές του. «Δυστυχώς η ανθρώπινη υπέρβαση παραμένει αναλλοίωτη στον χρόνο και δεν αλλάζει και το 2017 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως χρονιά της υπέρβασης. Οι περισσότεροι άνθρωποι που πέθαναν στο βουνό, έπεσαν πρωτίστως θύματα της λάθος εκτίμησης των δυνατοτήτων τους, ενώ στη θάλασσα τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, καθώς η απώλεια της θερμοκρασίας του σώματος είναι πολύ ταχύτερη από ό,τι στο βουνό, μιας και εκεί έχεις ένα περιθώριο να αντιδράσεις», σημειώνει ο ιδρυτής της ΕΟΔ.
Ένας θάνατος στο Άγιο Όρος που δε μαθεύτηκε
Μια τέτοια υπερεκτίμηση ανθρώπινων δυνατοτήτων έγινε η αιτία να πεθάνει από το κρύο ένας καλόγερος στο Άγιο Όρος, όταν τον Ιανουάριο του 2017, με την «Αριάδνη» να πλήττει τη χώρα, επιχείρησε να περπατήσει 2 χιλιόμετρα σε κορυφογραμμή χωρίς βασικό εξοπλισμό, πατώντας σε 2 μέτρα χιόνι και με θερμοκρασία που άγγιζε τους -7 βαθμούς Κελσίου, με την αίσθηση κρύου να είναι κάτω από τους -15.
Το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνει από το κρύο, ενώ η ομάδα της ΕΟΔ ειδοποιήθηκε μετά από 7 μέρες και τον εντόπισε νεκρό, πεσμένο στο χιόνι, χωρίς γάντια και σκούφο, ενώ από τη στάση του σώματος φάνηκε ότι μπλέχτηκαν τα κορδόνια των παπουτσιών του και ο ίδιος προσπάθησε να τα λύσει, κάτι που ήταν αδύνατον, καθώς τα δάχτυλά του είχαν παγώσει, ενώ μόλις έπεσε στο έδαφος-όντας εξαντλημένος και αποπροσανατολισμένος από την υποθερμία-δεν κατάφερε να ξανασηκωθεί, με το παγωμένο χιόνι να «απορροφάει» τάχιστα τη θερμοκρασία του σώματος.
«Αυτό είναι μια διδαχή για το αν πρέπει να βγούμε έξω όταν επικρατούν τέτοιες καιρικές συνθήκες κι αν τελικά το κάνουμε, να είμαστε κατάλληλα εξοπλισμένοι», δηλώνει ο κ. Τρόμπακας.
Όταν πέφτουν κεραυνοί δεν τρέχουμε…
Ένα από τα μαθήματα που κάνουν οι διασώστες αφορά την προστασία από την πτώση κεραυνών. Την περίοδο 2000-2004 καταγράφηκαν 40 κεραυνόπληκτοι μόνο στην περιοχή της Θεσσαλίας, ενώ μέσα σε 17 χρόνια πέθαναν σε όλη την Ελλάδα 30 άνθρωποι από κεραυνούς, μια θλιβερή πρωτιά για τη χώρα μας πανευρωπαϊκά.
Αν τυχόν βρεθούμε στην ύπαιθρο σε ανοιχτό πεδίο, πλησιάζει καταιγίδα και δεν μπορούμε να προφυλαχτούμε, τι κάνουμε; Σίγουρα το πρώτο πράγμα που ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε είναι να τρέξουμε ή να περπατήσουμε, όπως αναφέρει ο κ. Τρόμπακας και αποφεύγουμε ψηλά δέντρα και φράκτες, όπως και να πιαστούμε χέρι χέρι με άλλα άτομα. Παράλληλα, περιέγραψε τις πρώτες κινήσεις που πρέπει να κάνουμε όταν χτυπηθεί κάποιος από κεραυνό προκειμένου να τον σώσουμε, με το ηλεκτρικό ρεύμα να προκαλεί ποικίλες βλάβες στον οργανισμό, από το νευρικό σύστημα, προκαλώντας μέχρι και παράλυση, μέχρι την αλλαγή… συμπεριφοράς και χαρακτήρα.
Όπου κρίση και… εθελοντισμός
Βάσει στατιστικών στοιχείων, έχει αποδειχτεί στην Ελλάδα ότι στις περιοχές οι οποίες πλήττονται περισσότερο από την ανεργία και την οικονομική ανέχεια, παρατηρούνται και τα μεγαλύτερα ποσοστά εθελοντικής προσφοράς των κατοίκων. «Ο εθελοντισμός κοστίζει για τον εθελοντή κι όμως, συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις. Ίσως έχουμε καταλάβει, πλέον, ότι ο εθελοντισμός και η αλληλεγγύη είναι ό,τι καλύτερο για την αντιμετώπιση της κρίσης» είναι η ερμηνεία του κ. Τρόμπακα για το οξύμωρο σχήμα ανεργία-αυξημένος εθελοντισμός.
Μεγάλες οι προοπτικές για το παράρτημα Καβάλας, αλλά…
Ερωτηθείς για τη δράση του παραρτήματος Καβάλας της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, ο κ. Τρόμπακας τη χαρακτήρισε ως εξαιρετική και με μεγάλες προοπτικές, αρκεί, όμως, να υποστηριχτεί από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ήτοι τον δήμο και την Περιφέρεια, ώστε να βρεθεί τουλάχιστον ένα χώρος για τη στέγαση της.
Παράλληλα, καλεί τους Καβαλιώτες να γίνουν μέλη της Ομάδας, προσφέροντας λίγο χρόνο από την καθημερινότητά τους και λαμβάνοντας ως «αντίτιμο» χρήσιμες οδηγίες για τη διάσωση οικείων τους και μη και κυρίως τη δυνατότητα να προσφέρουν στον συνάνθρωπό τους.
Λεπτομέρειες για τη δράση της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης και για το πώς μπορεί κάποιος να γίνει μέλος μπορείτε να βρείτε στο site της Ομάδας εδώ και για το παράρτημα Καβάλας στη σελίδα του εδώ και στο facebook εδώ.
