ΟΑνοιχτός Αρχικτεκτονικός Διαγωνισμός για την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας ολοκληρώθηκε και τα αποτελέσματά του παρουσιάστηκαν πρόσφατα από τον ίδιο τον Δήμαρχο Καβάλας σε σχετική εκδήλωση στη Μεγάλη Λέσχη [διαβάστε περισσότερα πατώντας εδώ].
Η επταμελής κριτική επιτροπή που απαρτίζονταν από διακεκριμένους επαγγελματίες στα πεδία της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού ξεχώρισε τις καλύτερες προτάσεις και έδωσε και μια εύφημο μνεία [διαβάστε περισσότερα εδώ].
Το Αρχιτεκτονικό Γραφείο All Architecture, μία από τις ομάδες που συμμετείχαν στον Διαγωνισμό καταθέτοντας τη δική της πρόταση για τη «νέα» πλατεία Ελευθερίας της Καβάλας, δημοσιοποίησε την πρότασή της, αναρτώντας το σκεπτικό «πίσω» από τον σχεδιασμό καθώς και τις σχετικές φωτορεαλιστικές μακέτες.
Δείτε και διαβάστε την πρόταση της All Architecture για την πλατεία Ελευθερίας:
Οι πόλεις που «αιωρούνται» – ο χώρος ενδιάμεσα
Ηπλατεία Ελευθερίας στην Καβάλα είναι ο μεγαλύτερος ελεύθερος χώρος στον αστικό ιστό της πόλης της Καβάλας. Για αιώνες, στο βόρειο τμήμα της βρισκόταν το Καραβάν Σεράι, προσφέροντας καταφύγιο στους ταξιδιώτες της Εγνατίας οδού. Νοτιότερα, το οθωμανικό νεκροταφείο απλωνόταν έως την παραλία η οποία τότε βρισκόταν στο ύψος της οδού Βενιζέλου.
Ο χώρος παρακολούθησε τον μετασχηματισμό της Καβάλας από μικρή οθωμανική πόλη, στην κοσμοπολίτισσα των αρχών του 20ου αιώνα, στην περιπέτεια της ενσωμάτωσής της στην ελληνική επικράτεια. Η υποδοχή των προσφύγων, η παρακμή του καπνεμπορίου, η μεταπολεμική περίοδος, η δικτατορία αφαίρεσαν σταδιακά δραστηριότητες και τοπόσημα από τον χώρο.
Ο εμπλησμός που διαμόρφωσε τα σημερινά της όρια μετατόπισε την ακτογραμμή από το ύψος της Βενιζέλου 80μ νοτιότερα. Σήμερα στον χώρο της πλατείας έχουν απομείνει ελάχιστα ιστορικά σπαράγματα: ένα μοναδικό κυπαρίσσι έχει επιβιώσει από το οθωμανικό μαυσωλείο που κατεδαφίστηκε στην επταετία, τελευταίο απομεινάρι του πλαιού νεκροταφείου μια σειρά από φλαμουριές μαρτυρά τον μπαζωμένο πια χείμαρρο που έτρεχε έξω από τα τείχη στο ύψος της οδού Δοϊράνης.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός που εντάσσει πλέον την πλατεία Ελευθερίας σε ένα ευρύτερο σύνολο ελεύθερων αστικών χώρων μαζί με την πλατεία Kαπνεργάτη, την πλατεία Αγ. Νικολάου και το ενδιάμεσο δίκτυο πεζοδρόμων και οδών ήπιας κυκλοφορίας, δίνει τη δυνατότητα στην πόλη να οριοθετήσει το «εκτός των τειχών» ιστορικό της κέντρο.
Στόχος της πρότασης είναι να αναδειχθεί η πλατεία σε κομβικό αστικό “πυκνωτή” στο μεταίχμιο μεταξύ της παλιάς και της νεώτερης πόλης. Μέσα στην πλατεία αντιλαμβάνεται κανείς αυτή τη συνύπαρξη , τις δύο πόλεις της Καβάλας που “αιωρούνται”. Μετασχηματίζοντας αρχιτεκτονικά στοιχεία με καταγωγή από τις «αιωρούμενες» πόλεις της Καβάλας (την εσωτερική αυλή του Καραβάν Σεράι, τις πτυχωτές στέγες των καπνομάγαζων της νεώτερης πόλης), σε νέα στοιχεία που διαμορφώνουν το αστικό τοπίο ( «ξέφωτα», «κοίτες»), ενεργοποιούνται νέες αστικές «συνάψεις». Η επανεφεύρεσή της πλατείας ως πολιτισμικού τοπίου όπου ο πολίτης βιωματικά συνδέεται με την ιστορία της Καβάλας και τις διαδρομές των ανθρώπων της είναι βασικό ζητούμενο.
Η έννοια του καταφυγίου που ενυπάρχει στην εσωτερική αυλή του Καραβάν Σεράι, του Ιμαρέτ, αποδίδεται στα κυκλικά «ξέφωτα» – κόμβους συνάντησης της πλατείας που παρέχουν φιλόξενο χώρο για συνάντηση, για κοινωνική δραστηριοποίηση. Χωρίς να διασπάται η ενότητα του χώρου, τα «ξέφωτα» δρουν σαν αστικοί πυκνωτές. Παρέχουν ευελιξία για ποικίλες δραστηριότητες που μπορούν να διαδραματίζονται ταυτόχρονα.
Οι οδοντωτές στέγες των καπνομάγαζων είναι η πηγή έμπνευσης για το δάπεδο του πεζόδρομου που ενώνει την πλατεία Ελευθερίας με την πλατεία Καπνεργάτη. Σταδιακά το δάπεδο, εισερχόμενο στην πλατεία, χάνει την αυστηρή γεωμετρία του κύματος και οι ευθείες μετασχηματίζονται σε καμπύλες, («κορφιάδες», «κοίτες») , που αποδομώνται όσο «γλιστρούν» προς τη θάλασσα. Στις «κοίτες» ευδοκιμεί το πράσινο.
Το σύστημα με μικρές κλίσεις στα δάπεδα συγκεντρώνει τα όμβρια στις «κοίτες» από όπου οδηγούνται σε δεξαμενή ανακύκλωσης που βρίσκεται κάτω από ξύλινο ντεκ στην νότια πλευρά της πλατείας. Οι δαπεδοστρώσεις διακόπτονται από ανοικτούς αρμούς για να διευκολύνεται περαιτέρω η απορρόφηση των υδάτων. Τα «ξέφωτα» και οι «κοίτες» σε διαρκή εναγκαλισμό διαμορφώνουν υποδοχείς για το σύστημα των φυτεύσεων της πλατείας και μαζί ξεδιπλώνουν το νέο τοπίο της πλατείας.
H υλικότητα είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της πρότασης μια και ο τρόπος χρήσης των υλικών νοηματοδοτεί την πρόταση. Η χρήση της τοπικής πέτρας (γνεύσιος λίθος), συνδέει την πλατεία με την εντός των τειχών πόλη, όπου τα σπίτια κτιζόταν από την ίδια πέτρα, το ένθετο κεραμικό αντανακλά τις στέγες των καπνομάγαζων.
Άλλα υλικά είναι το μάρμαρο Καβάλας, τα ένθετα κεραμικά τούβλα δαπέδου και τα έγχρωμα σκυροδέματα με διαμορφωμένη επιφάνεια (κτενιστό, χτυπητό). Το ξύλο «ντύνει» τις κυκλικές διατάξεις- κόμβους συνάντησης, όπως αυτά πλησιάζουν προς την θάλασσα, υπενθυμίζοντας τις ξύλινες προκυμαίες φορτοεκφόρτωσης και τα ξύλινα σκαριά στην παλία ακτογραμμή.
Οι φυτεύσεις, με επιλογές μόνο τοπικών ειδών, συνδέουν την κεντρική πλατεία της Καβάλας με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον της πόλης (Σύμβολο Όρος, Παγγαίο, Τενάγη Φιλίππων).
Η ομάδα συμμετοχής
Αρχιτεκτονική μελέτη: Έφη Καρυώτη, Αρχιτέκτονας MSc
Συνεργάτες
Ελένη Σαμαρά, Αρχιτέκτονας MSc VE: φωτορεαλιστικές απεικονίσεις
Συνεργάτες Αρχιτέκτονες: Φάνης Γεωργιάδης, Ελένη Αντωνιάδου, Χρύσα Χατζηράλλη
Σύμβουλος Αρχιτέκτων: Μαίρη Σκουλούδη, Αρχιτέκτων MSc
Μελέτη ΗΜ και Μελέτη Φωτισμού: Αθηνά Σίβη, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΜΑ
Φυτοτεχνική μελέτη: Κρίστα Λήβεν Αντωνίου Βιολόγος, Φυτοτέχνης PhD & Ηρώ Σφουγγάρη, Γεωπόνος
Κυκλοφοριακή μελέτη: Αλέξανδρος Λαμπράκης, Συγκοινωνιολόγος