Το 1965, η αρχαιολογική σκαπάνη του καθηγητή Πελεκανίδη στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων Καβάλας έφερε στο φως μια περίεργη κατασκευή. Μελετώντας ανακάλυψαν ότι πρόκειται για ένα ακόμα τεχνολογικό εργαλείο των Αρχαίων Ελλήνων, ένα φορητό ηλιακό ρολόι. Το φορητό ηλιακό ρολόι βρέθηκε σε έναν υπόνομο στην αρχαία πόλη όπου χρονολογείται ανάμεσα στο 250 και 350 μ.Χ. Πιθανός εμπνευστής του είναι ο γεωγράφος, χαρτογράφος, αστρονόμος και μαθηματικός, Ίππαρχος.
Το ηλιακό ρολόι των Φιλίππων αποτελεί ένα από τα ομορφότερα και κομψότερα τεχνολογικά κατασκευάσματα και μετρητικά όργανα του ελληνικού κόσμου. Είναι ένα από τα μοναδικά σε αξία σωζόμενα ηλιακά ρολόγια. Είναι επίσης από τα ελάχιστα φορητά της αρχαιότητας όπου στην ουσία αποτελεί ένα φορητό δακτυλιοειδές ηλιακό ρολόι «τσέπης».
Το ρολόι των Φιλίππων μετρά κατά προσέγγιση γεωγραφικά πλάτη, αζιμούθια και ζενίθια απόστασης αστέρων. Αποτελείται από τρεις αρθρωτούς δακτυλίους, από τους οποίους ο μεσαίος έχει δύο χωριστούς ημιδακτύλιους και φέρει επιγραφές με τα ονόματα των μηνών και τεσσάρων πόλεων: Αλεξάνδρεια, Ρόδος, Ρώμη και Ουιέννη (Βιέννη).
Ήταν κατασκευασμένο, έτσι ώστε να χρησιμοποιείται σε διαφορετικά, αλλά καθορισμένα γεωγραφικά πλάτη μόνο αυτών των πόλεων. Επιπλέον, το ρολόι των Φιλίππων εντόπιζε τις συντεταγμένες του ήλιου ή κάποιου αστέρα. Κατά τη λειτουργία του ρολογιού ο ημιδακτύλιος με τα δεδομένα της περιοχής που χρησιμοποιούνταν στρεφόταν κατά 90 μοίρες και ο εσωτερικός δακτύλιος τοποθετούνταν στον μήνα που διανυόταν, οπότε μια φωτεινή κηλίδα έδειχνε την ώρα πάνω στην άντυγά του.
Η μέτρηση του χρόνου αποτελεί για τον χρήστη του ρολογιού μία καθημερινή και εύκολη εφαρμογή. Τα μυστικά της κίνησης του ήλου δεν ανήκουν πλέον στην τάξη των ιερέων και των πολυμαθών, αλλά αποτελούν κτήμα του μέσου ανθρώπου. Ο χρόνος αποϊεροποιείται και αποκτά την σημασία μιας μετρήσιμης φυσικής διάστασης, η οποία τίθεται στην υπηρεσία των καθημερινών αναγκών του μέσου ανθρώπου.
*Πηγή: Ελένη Χατζηλιάδου-Αμπατζίδου, Οψόμεθα εις Φιλίππους