«Στάθηκε η βασίλισσα στα δεξιά σου με πέπλα χρυσοΰφαντα ντυμένη, στολισμένη» (Ψαλμ. 44, 10).
Με αυτά τα πανέμορφα και ουράνια λόγια του, ο μέγας Ψαλμωδός, Προφήτης και Βασιλέας Δαβίδ, που έζησε χίλια χρόνια πριν από την γέννηση του Χριστού, απευθύνεται προφητικά προς την Yπεραγία Θεοτόκο, στον περίφημο θεομητορικό 44ο ψαλμό του, την τιμά με μεγαλοπρέπεια, και την παρουσιάζει μέσα στην ιστορία του κόσμου μας, σαν την μόνη γυναίκα που ο βασιλικός της θρόνος ευρίσκεται στα δεξιά του Υιού της, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του Υιού και Λόγου του αγίου Τριαδικού Θεού μας.
Σε αυτήν, λοιπόν, «που ευρίσκεται πιο υψηλά από τους ουρανούς και είναι η πιο καθαρή από τις ακτινοβολίες του ηλίου» (Μεγαλυνάριο μικρού παρακλητικού κανόνος), την ταπεινή Παρθένο της Ναζαρέτ, προς την οποία ο άγγελος του Κυρίου απηύθυνε τον μοναδικό χαιρετισμό «Να χαίρεσαι η Κεχαριτωμένη, ο Κύριος να είναι μαζύ σου» (Λκ. 1, 26-28), είναι χαρισμένος από την αγία μας Εκκλησία ο Αύγουστος μήνας, μέσα στον οποίο εορτάζεται με σεμνοπρέπεια η αγία Κοίμηση και η Μετάστασή της στους ουρανούς.
Χωρίς οποιαδήπτε αμφιβολία η Κοίμηση της Παναγίας Παρθένου είναι η πολυύμνητη εορτή και το λαμπρότερο γεγονός της επιγείου ζωής της, γεγονός, μάλιστα, το οποίο εορτάζεται πανηγυρικά και με την πάνδημη συμμετοχή όλων. Μολονότι είναι πένθιμο και λυπηρό, όπου μόνον δάκρυα θα ήσαν τα πρέποντα, ο καθένας μας βλέπει τον πανηγυρικό τόνο της ημέρας, ακούει θριαμβευτικά άσματα, και αισθάνεται αισθήματα χαράς και ουρανίου ευφροσύνης. Όντως ευφραίνεται όλη η οικουμένη όπως ψάλλει και ο υμνογράφος της αγίας μας Εκκλησίας: «Παναγία Παρθένε, που είσαι άπειρη από γάμο και λυτρώνεις το ανθρώπινο γένος από την προγονική απόφαση, με την ένδοξή σου Κοίμηση, τα ουράνια χαίρονται πολύ και των αγγέλων οι στρατιές με ιδιαίτερη ευχαρίστηση και αγαλλίαση πανηγυρίζουν, και όλη η γή ευφραίνεται, προσφωνώντας πένθιμο ύμνο στην Μητέρα αυτού, που είναι ο Δεσπότης των όλων» (ύμνος του όρθρου της εορτής).
Ευφραίνεται όλη η γη; Μάλιστα. Διότι η Κοίμηση της Παναγίας μας είναι υπόθεση μόνον χαράς και ευφροσύνης. Διότι είναι το αποκορύφωμα της δόξης της. Δοξαζόταν βεβαίως και μετείχε στο άκτιστο φως του Θεού όταν ο άγιος αρχάγγελος Γαβριήλ ευαγγελιζόταν προς αυτήν την μοναδική εκλογή και χάρη, την οποία της έκαμε ο Θεός μας, να την καταστήση Μητέρα του μονογενούς και αγαπητού αυτού Υιού. Δοξαζόταν και όταν οι στρατιές των αγίων αγγέλων και αρχαγγέλων εκεί στο σπήλαιο της Βηθλεέμ δοξολογούσαν την γέννηση του μονογενούς της Υιού. Δοξαζόταν ακόμη και τότε που εκήρυττε ο Χριστός όταν ακούσθηκε εκείνη η φωνή της γυναικός από το πλήθος. «χαρά στην μάνα που σε γέννησε και σε θήλασε» (Λκ. 11, 27-28). Αυτή η δόξα βεβαίως, φαινόταν σαν επίγεια και ανθρωπίνη, και ήταν ένα προοίμιο της αληθινής, της ουρανίου δόξης που την ανέμενε.
Η Αειπάρθενος Κόρη, η Θεομήτωρ Μαρία, τώρα κυρίως αποκαθίσταται στην δόξα της. Αναχωρεί από τον παρόντα κόσμο και πορεύεται προς τα άνω βασίλεια. Άγγελοι και αρχάγγελοι αποτελούν την τιμητική της συνοδία. Και η ουράνια αυτή δόξα της αντανακλά και στην γη. Ποιος θα το αρνηθή; Τα ονόματα μεγάλων γυναικών εκύλισαν στην άβυσσο της λήθης. Η επιρροή και η δύναμη κραταιών βασιλισσών έσβυσαν και εξαφανίσθηκαν. Το όνομα όμως της Αειπαρθένου Μαρίας μένει αθάνατο στους αιώνες, για να θέλγη, να ηλεκτρίζη, να συγκινή και να παρηγορή, αλλά και να οδηγή στην σωτηρία τα πλήθη των πιστών.
Από το ύψος αυτής της δόξης, η Θεοτόκος Μαρία δείχνει προς εμάς το τέρμα προς το οποίο βαδίζομε και πρέπει να φθάσωμε όλοι. Είναι όμως νόμος γενικός και απαράβατος, κατά τον οποίο για να ανεβή κάποιος στην δόξα πρέπει, προηγουμένως, να διέλθη από τους στενούς δρόμους της ταπεινώσεως, και για να εισέλθη πανευτυχής στην ζωή της ουρανίου χαράς, είναι αναγκαίο και απαραίτητο να ψηθή πρώτα στο καμίνι της οδύνης και του πόνου. Ουδεμία εξαίρεση από τον νόμο. Ούτε για την Μητέρα του Χριστού μας. Μάλιστα πρέπει να αναφέρωμε ότι η Θεοτόκος υπήρξε η πλέον ταπεινή Κόρη και η περισσότερο μαρτυρική Μητέρα. Και ιδού . τί ευρίσκομε στη ζωή της; Μεγαλεία ουράνια και θεία, αλλά και θλίψεις πολλές και οδυνηρές. Η αποστολή του αρχαγγέλου προς αυτήν εκ μέρους του Θεού, η αναγγελία ότι θα γίνη η Μητέρα του Υιού και Θεού, η υπερφυής Γέννηση του Σωτήρος, η προσκύνηση των Μάγων και των Ποιμένων, τα θαύματα του Υιού της, η δύναμη της διδασκαλίας του για να ομολογούν και αυτοί ακόμη οι εχθροί του ότι. «ποτέ άνθρωπος δεν ωμίλησε όπως αυτός» (Ιω. 7, 45-48), ο συναγερμός του λαού γι’ αυτόν, η τρισένδοξη Ανάστασή του ήσαν και ιδικά της μεγαλεία. Ποιος συγκρατείται σε παρόμοιες περιστάσεις; Και ποιος αναχαιτίζει την αλαζονεία της ψυχής και την καύχηση της γλώσσας του; Σχεδόν κανένας.
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με την Παρθένο Μαρία. Παρ’ όλο το πλήθος και τον όγκο των μεγαλείων της, που «ο δυνατός Θεός έκαμε σε αυτήν θαυμαστά έργα» (πρβλ. Λκ. 1, 49), ουδεμία καυχησιολογία και αυτοδιαφήμιση εκίνησε την γλώσσα της. Ήταν ταπεινή, και παρέμεινε ταπεινή. Και όσο περισσότερο υψώνετο, τόσο βαθύτερα ταπεινωνόταν. Ήταν πραγματικά η συνεχώς ταπεινοφρονούσα Κόρη, αλλά και η υπομένουσα Μητέρα. Αληθώς υπήρξε μαρτυρική και πολύ θλιμμένη Μητέρα, διότι παράπλευρα προς τα μεγαλεία της εβάδιζαν μαζύ της αχώριστα ο πόνος και η οδύνη. Τον ουράνιο Ευαγγελισμό της ακολούθησαν οι άδικες υποψίες του Ιωσήφ για να την καταθλίψουν βαθύτατα. Την υπερφυή και ουράνια Γέννηση του Υιού της, συνώδευσαν ο κατατρεγμός του Ηρώδη, ο άδικος και εγκληματικός θάνατος των Νηπίων και η εξορία και η φυγή στην Αίγυπτο για να την θλίψουν, να την βασανίσουν και να την πληγώσουν στα βάθη της καρδιάς της. Τα θαύματα και τις επευφημίες του λαού για τον Υιό της, ηκολούθησαν οι διαβολές και οι συκοφαντίες που εξέχεαν πικρό δηλητήριο στην μητρική της καρδιά.
Αλλά αυτό που την έθλιψε περισσότερο, και αυτό που την έκαμε πραγματικά να μαρτυρήση και να υποφέρη ήταν ο σκληρός και ο ατιμωτικός θάνατος του Υιού της, του μονογενή. Ήταν παρούσα στο Σταυρό του. Τον αντίκρυσε αιμόφυρτο και να παλεύη με τον θάνατο, ανάμεσα στις ύβρεις και τα αναθέματα των σταυρωτών του. Τον προσέβλεψε νεκρό, γυμνό και άταφο. Πόσος πόνος; Πόση οδύνη και πόση θλίψη εσπάραξαν την μητρική της καρδιά; Τότε πραγματικά διήλθε από την ψυχή της η ρομφαία, το δίκοπο εκείνο μαχαίρι, όπως προεφήτευσε γι’ αυτήν ο άγιος και θεοδόχος Συμεών. «Όσο για σένα, ο πόνος για το παιδί σου θα διαπεράση την καρδιά σου σαν δίκοπο μαχαίρι» (Λκ. 2, 34-35), της είπε, όταν αγκάλιασε το θείο Βρέφος κατά τον σαραντισμό του μέσα στον Ναό. Αλλά η Παρθένος Μαριάμ δεν κλονίσθηκε, ούτε ολιγοψύχησε, ούτε αγανάκτησε, ούτε καν παραπονέθηκε για την άδικη σφαγή του αγαπημένου Υιού της. Υπέμεινε καρτερικά τα πάντα με μοναδική και υπερθαύμαστη υπομονή και καρτερία, και μας προσέφερε με τον τρόπο αυτό την ελπίδα για την σωτηρία μας.
Ψάλλει ο υμνογράφος για την πανσεβάσμια κοίμησή της. «την Θεοτόκο που συνεχώς πρεσβεύει και με την προστασία της προκαλεί σταθερή ελπίδα, δεν την εδέσμευσε ο τάφος και ο θάνατος, επειδή σαν μητέρα της ζωής, την μετέφερε προς την ζωή, αυτός που εκατοίκησε στην παντοτινά παρθενική μήτρα» (Κοντάκιο της εορτής). Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης γράφει τον 14ο αιώνα μ.Χ. γι’ αυτό το εγκόσμιο και συγχρόνως ουράνιο θεομητορικό γεγονός : «Ποιος λόγος μπορεί να περιγράψη το θεόλαμπρο κάλλος σου, Μητέρα του Θεού και Παρθένε; Επειδή δεν είναι δυνατό να ορισθούν τα δικά σου με λογισμούς και λόγους. επειδή όλα ξεπερνούν και τον νού και τον λόγο. Όμως είναι δυνατόν να σε υμνούν, και να το αποδέχεσαι αυτὸ σύ, από φιλανθρωπία. επειδή σύ είσαι χώρος, και όλων των χαρίτων, και το πλήρωμα κάθε είδους καλοκαγαθίας, και έμψυχος πίνακας και εικόνα κάθε αγαθού και κάθε αγαθότητος, ως μόνη που αξιώθηκες όλα μαζύ τα χαρίσματα του αγίου Πνεύματος, ή καλύτερα, ως μόνη που έλαβες κατά τρόπο παράδοξο, ένοικο, μέσα στα σπλάγχνα σου, εκείνον στον οποίο ευρίσκονται όλοι οι θησαυροί όλων αυτών των χαρισμάτων, και έγινες παράδοξη σκηνή του, και τώρα με τον θάνατο προχώρησες από εδώ προς την αθανασία, και δικαίως μετέστης από την γη στον ουρανό, ώστε να είσαι συγκάτοικος για πάντα με αυτόν στα υπερουράνια σκηνώματα, φροντίζοντας από εκεί την ιδική σου κληρονομιά και με τις ακοίμητες προς αυτόν πρεσβείες εξιλεώνοντας αυτόν προς όλους».
Και τονίζει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός τον 8ο αιώνα μ.Χ. σε ένα εγκώμιό του προς την Παναγία για την εορτή της Κοιμήσεως της. «Ελάτε, όλοι, ας συνοδεύσωμε νοερά αυτήν που αναχωρεί από την γη. Ελάτε, όλοι, με τον πόθο της καρδιάς ας κατεβούμε μαζύ της στον τάφο. Ας σταθούμε γύρω από το πανίερο κρεββάτι της. Ας ψάλλωμε ύμνους ιερούς με αυτά τα λόγια : Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζύ σου. Χαίρε, σύ, που προωρίσθηκες Μητέρα του Θεού. Χαίρε, η προεκλεγμένη από την προαιώνια βουλή του Θεού, της γης βλαστάρι θεϊκώτατο, θείας φωτιάς κατοικητήριο, πανίερο αγαλλίαμα του αγίου Πνεύματος, πηγή του ζωντανού ύδατος, παράδεισος του δένδρου της ζωής, θείου σταφυλιού έμψυχο κλήμα που αναβλύζει νέκταρ και αμβροσία, ποταμός γεμάτος από τα αρώματα του Πνεύματος, χωράφι που θείο στάχυ εβλάστησε, ρόδο φωτεινότατο με την παρθενία και πνέον την ευωδία της χάριτος, κρίνο από το ένδυμα του βασιληά, αμνάδα που εγέννησε τον θείο Αμνό που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου, της σωτηρίας μας το εργαστήριο, πιο επάνω από τις δυνάμεις τις αγγελικές, δούλη και μητέρα».
Το καλοκαίρι, το οποίο ακόμη, με την πρόνοια του Θεού διανύομε, εφέτος, δυστυχώς μάς προσέθεσε μεγάλη θλίψη και πόνο, λόγω των μεγάλων πυρκαϊών που έπληξαν την πατρίδα μας, οι οποίες μάλιστα, είχαν σαν αποτέλεσμα τον θάνατο συνανθρώπων μας, όπως και των δύο εκείνων αεροπόρων πυροσβεστών, του σμηναγού Χρήστου και του ανθυποσμηναγού Περικλή. Ο αγώνας όλων των αρμοδίων φορέων, των εθελοντών, αλλά κυρίως όλων των πυροσβεστών, των αστυνομικών, των λιμενικών, των στρατιωτών, των αεροπόρων, των δασοπυροσβεστών, και όλων των άλλων εθελοντικών ομάδων και των διασωστών, όπως και των απλών πολιτών, είναι τιτάνιος. Πρέπει να προσευχώμεθα όλοι μαζύ, να αναπαύη ο Θεός τους κεκοιμημένους αδελφούς μας και να χαρίζη δύναμη και υγίεια προς όλους αυτούς, αλλά και να φωτίζη και να οδηγή σε μετάνοια όλους αυτούς που με κακία, με μίσος και χαιρεκακία αντιμετωπίζουν και καταστρέφουν το φυσικό μας περιβάλλον, αλλά και όλους τους άλλους που με άγνοια προκαλούν τέτοια τραγική κατάσταση στα δάση και στον πλούτο της φύσεως που εδημιούργησε ο Θεός για εμάς τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύη η ύπαρξή μας ως ανθρωπίνου γένους. ‘Ολοι πρέπει πάντοτε, και καθ’ όλη την διάρκεια του έτους να ενθυμούμεθα στις προσευχές μας, και πάντοτε να ευχαριστούμε τον κάθε άγνωστο ή γνωστό εκείνον άνθρωπο που καθημερινά αγωνίζεται και προσφέρει στο πλαίσιο της ευθύνης του, τα πάντα, ακόμη και την ίδια του την ζωή, για την προστασία μας. Η Κυρία Θεοτόκος είναι το μόνο ασφαλές καταφύγιο, ιδίως για την περίοδο αυτή, για να μας παρηγορήση, να μας ενισχύση, να μας οδηγήση στην προσευχή και στην μετάνοια, και να μας χαρίση την ελπίδα, ότι ο Χριστός θα μας προστατεύση, θα μας διορθώση, και θα μας λυτρώση.
Αγαπητοί πατέρες, αδελφοί μου και παιδιά μου,
Η οδός προς την δόξα και την χαρά του ουρανού έχει σαν αρχή την οδό των θλίψεων και του θανάτου. Η Παναγία μας, η Παρθένος Μαρία και Θεοτόκος, που δείχνει σε εμάς με το παράδειγμά της την δόξα αυτή, αποκαλύπτει και σε εμάς, συγχρόνως, και τον οδυνηρό δρόμο αυτής της δόξας. Η ταπείνωση και οι θλίψεις της την ανύψωσαν στην δόξα της και η ένδοξη Κοίμησή της και η Μετάστασή της, τής άνοιξαν τις πύλες του ουρανού. Ανεδείχθη λαμπρός πνευματικός θησαυρός και ουράνιο μοναδικό κόσμημα, διότι έγινε «η δούλη του Κυρίου» (Λκ. 1, 37-38) υπομένοντας φρικτούς πόνους κατά τα πάνσεπτα πάθη του Υιού της. Και προσφέρει σε εμάς το παράδειγμα, από το οποίο πρέπει να εμπνευσθούμε. Παράδειγμα σε αυτούς που είναι προικισμένοι με χαρίσματα για να ταπεινοφρονούν, και παράδειγμα σε αυτούς που θλίβονται για να υπομένουν. Στις ευτυχίες και στις δυστυχίες, στις χαρές και στις θλίψεις, στους πόνους και στους κατατρεγμούς πρέπει να ευρίσκεται μακρυά μας η καύχηση και η αλαζονεία, μακρυά η απόγνωση και η αγωνία. Η ταπείνωση και η υπομονή, η εγκαρτέρηση και η πειθαρχία στο θέλημα του ενός αληθινού Θεού, του Πατρός, και του Υιού, και του αγίου Πνεύματος, είναι αυτές, μόνον, που μάς οδηγούν στον τόπο της αιωνίου δόξης και του θριάμβου. Η δοξασμένη Μητέρα του Θεού και των αγίων Αγγέλων αγιωτέρα μάς προσκαλεί στην δόξα και στο μεγαλείο του ουρανού. Ας προσευχηθούμε, λοιπόν, προς αυτήν.
Εύχομαι για όλους και όλες στην Υπεραγία Θεοτόκο που πρεσβεύει συνεχώς για εμάς στον Κύριό μας, τον Ιησού Χριστό.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο ΦΙΛΙΠΠΩΝ, ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ & ΘΑΣΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΣ