Την πλήρη αξιοποίηση και ανάδειξη του πρώην κτιρίου του Εθνικού Οργανισμού Καπνού [ΕΟΚ] ζητά για ακόμη μία φορά το Ινστιτούτο Κοινωνικών Κινημάτων & Ιστορίας Καπνού, απευθύνοντας μία αγωνιώδη επιστολή προς όλους τους αρμόδιους φορείς.
Συγκεκριμένα, η Διοίκηση του ΙΚΚΙΚ αποστέλλει έγγραφο και φωτογραφίας προς το Υπουργείο Πολιτισμού, τη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου και τον Δήμο Καβάλας, ζητώντας να σταματήσει η λεηλασία του μηχανολογικού εξοπλισμού του πρώην κτιρίου ΕΟΚ και να δημιουργηθεί Μουσείο Βιομηχανικής Κληρονομιάς στην Καβάλα.
Διαβάστε παρακάτω το πλήρες κείμενο του ΙΚΚΙΚ και δείτε τις σχετικές φωτογραφίες:
«Με αφορμή το ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «ANAΔEIΞH KAI AΣTIKH ENTAΞH ΠOΛITIΣMIKOY AΠOΘEMATOΣ KAΠNAΠOΘHKΩN-EΠANAXPHΣH THΣ KAΠNAΠOΘHKHΣ EOK ΣTHN ΠOΛH THΣ KABAΛAΣ, ΓIA THN KOINΩNIKH KAI EΠIXEIPHMATIKH AΞIOΠOIHΣH THΣ ME XPHΣH TEXNOΛOΓIAΣ blockchain“» θα αναφερθούμε στο χρονικό λεηλασίας του μηχανολογικού εξοπλισμού του πρώην κτιρίου του ΕΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΠΝΟΥ (ΕΟΚ).
Ευχόμαστε τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος να οδηγήσουν στην πλήρη αξιοποίηση και ανάδειξη του πρώην κτιρίου του ΕΟΚ.
ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΟΚ – ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΒΑΙΝΟΥΣΑ ΠΡΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Το χρονικό μιας προαναγγελθείσης καταστροφής
Πράξη πρώτη
Το 2016, και δυο μέρες προ του Αγίου Πνεύματος κληθήκαμε από τον καθηγητή Γιάννη Κίζη και την μελετητική του ομάδα (στην οποία είχε ανατεθεί η μουσειολογική μελέτη του Μουσείου Καπνού του Δήμου Καβάλας με χρηματοδότηση από τον ΠΑ.ΣΥ.ΒΙ.Μ.Ε.Ε.Κ- σύνδεσμο των καπνεμπόρων) να τους ξεναγήσουμε στα μηχανήματα επεξεργασίας καπνού του ΕΟΚ που βρίσκονται στους δύο τελευταίους ορόφους του κτιρίου.
Προς μεγάλη έκπληξη όλων μας είδαμε δύο άτομα να επιχειρούν να λεηλατήσουν τα μηχανήματα επεξεργασίας καπνού του 3ο και 4ο ορόφου του ΕΟΚ (σπασμένες κλειδαριές, βγαλμένοι κινητήρες της Κ.Η.Μ. από τα μηχανήματα να είναι στο δάπεδο κλπ, καταστροφή νιπτήρων, βγαλμένοι νιαγάρες από τις τουαλέτες που ήταν από χυτοσίδηρο μαντέμ κλπ, όπως φαίνονται στις φωτογραφίες 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 και 9).
Τους σταματήσαμε και τους είπαμε να φύγουν να μην ξαναπατήσουν στο κτίριο και να μην πειράξουν τίποτα, γιατί άλλως θα τους καταγγείλουμε στην αστυνομία. Τα δύο άτομα αποχώρησαν. Διαπιστώσαμε επίσης ότι υπήρχε εγκατεστημένος γερανός, στο παράθυρο του φωταγωγού, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες 9, 10 και είχαν μάλιστα γκρεμίσει τον τοίχο για να κατεβάζουν απρόσκοπτα μηχανήματα και εξαρτήματα αυτών από τον φωταγωγό στο ισόγειο του κτιρίου:
Επίσης βρήκαμε μεγάλο κόφτη και μεγάλες πορτοκαλί σακούλες απορριμμάτων του Δήμου Καβάλας. Οι παραπάνω καταστρεπτικές ενέργειες φαίνεται να ελάμβαναν χώρα επί μακρού χρονικού διαστήματος.
Αμέσως μετά του Αγίου Πνεύματος ανεβήκαμε και πάλι στους ορόφους για να δούμε τι απέγινε.. Με πολύ μεγάλη έκπληξη διαπιστώσαμε ότι κάποιοι κατάφεραν να καταστρέψουν όλους τους ηλεκτρολογικούς πίνακες και τις καλωδιώσεις ηλεκτροδότησης των μηχανημάτων προκαλώντας τεράστιες ζημιές όπως φαίνονται στις φωτογραφίες 11, 12 και 13:
Ο στόχος τους ήταν να αχρηστεύσουν τα συγκροτήματα των μηχανημάτων επεξεργασίας καπνού. Το γεγονός αυτό το καταγγείλαμε στην αστυνομία και δώσαμε μάλιστα καταθέσεις. Ενημερώσαμε παράλληλα και την δημοτική αρχή. Η υπόθεση όμως μπήκε στο αρχείο, γιατί η αστυνομία. δεν βρήκε τους δράστες! Άξιο απορίας είναι ότι κανείς δεν είδε τίποτα και δεν άκουσε κανέναν θόρυβο. Φαίνεται ότι οι δράστες ήταν αόρατοι… Σημειωτέον ότι η δημοτική αρχή είχε κάνει ήδη δεκτή την πρόταση του ΙΚΚΙΚ για τη δημιουργία Μουσείου Βιομηχανικής Κληρονομιάς. Μάλιστα ζήτησε εγγράφως από την Περιφέρεια να της δοθεί ο χώρος για τη δημιουργία του.
Πράξη δεύτερη
Το ΙΚΚΙΚ με έγγραφο του στις 30/6/2017 ζήτησε την παρέμβαση της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, προκειμένου να διασωθούν τα μηχανήματα επεξεργασίας καπνού του ΕΟΚ. Να διασωθεί δηλαδή η βιομηχανική μας κληρονομιά! Στις 25/4/2018 η ως άνω Υπηρεσία εγγράφως συγκεκριμένα αναφέρει για τον μηχανολογικό εξοπλισμό ότι έχει διασωθεί in situ ένα εντυπωσιακό μεγάλο μέρος του και συγκεντρώνει το υλικό για την καταγραφή και τεκμηρίωση προς την κατεύθυνση χαρακτηρισμού των μηχανημάτων ως «νεώτερα κινητά μνημεία». Επίσης απαγορεύει κάθε επέμβαση ή εργασία στο υπό χαρακτηρισμό ακίνητο σύμφωνα με τον Ν.3028/2002. Επιπλέον καλεί τους φερόμενους ιδιοκτήτες να φροντίσουν για την άμεση σφράγιση των χώρων και την αποτροπή μεταφοράς του αυθεντικού υλικού εκτός του ακινήτου (μηχανήματα, στοιχεία του κτιριακού εξοπλισμού όπως παλιά κουφώματα, αρχεία κλπ).
Στις 16/10/2018 η ως άνω Υπηρεσία ζητάει από το Υπουργείο Πολιτισμού τον χαρακτηρισμό ή μη ως νεώτερο μνημείο του κτιρίου και του εξοπλισμού αυτού. Στο έγγραφο αυτό πέραν των άλλων αναφέρονται ονομαστικά όλα τα μηχανήματα. Επίσης, γίνεται ειδική αναφορά στην απαραίτητη διάσωση των εμβόλων των πατητικών μηχανών που βρίσκονται στον δεύτερο όροφο, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατόν να επαναλειτουργήσει το σύνολο της εγκατάστασης.
Πράξη τρίτη
Όπως προαναφέραμε η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης είχε κάνει στο έγγραφο της ειδική αναφορά για την διάσωση των εμβόλων των πατητικών μηχανών που βρίσκονται στον δεύτερο όροφο, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατόν να επαναλειτουργήσει το σύνολο της εγκατάστασης. Τα έμβολα αφαιρέθηκαν από τις πατητικές μηχανές, όπως φαίνεται στην φωτογραφία 14, η οποία τραβήχτηκε στις 24/11/2022 και από την φωτογραφία 15 τραβηγμένη στις 6/4/2023 όπου τα έμβολα έχουν εξαφανιστεί!
Πράξη τέταρτη
Η ΔΟΥ Καβάλας έχει εγκαταστήσει το Αρχείο της στον 3ο όροφο όπου ως γνωστόν είναι εγκατεστημένες οι πατητικές μηχανές και το προϋγραντικό μηχάνημα του ενός εκ των δύο υπαρχόντων συγκροτημάτων επεξεργασίας καπνού. Ο χώρος αυτό είναι περίπου 700 τ.μ. περίπου.
Πράξη πέμπτη – Επίλογος
Δυστυχώς για την πόλη μας χάθηκε μια ευκαιρία να αποκτήσει ένα μουσείο βιομηχανικής κληρονομιάς με μηχανήματα μάλιστα ελληνικής κατασκευής και ελληνικής σχεδίασης. Στο κτήριο επίσης υπήρχαν τραπεζαρία, ντούζ, ιματιοθήκες κλπ. Αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μαρτύρια για την μελέτη της υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων και της εργασιακής τους κοινωνικής ζωής. Το μουσείο αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί με τις Σχολές Μηχανικών των δύο πανεπιστημίων, του ΔΙΠΑΕ και ΔΠΘ. Φανταστείτε επίσης ένα Δημαρχιακό Μέγαρο συνδεδεμένο με την Βιομηχανική και Κοινωνική ιστορία του καπνού με ένα μίνι συνεδριακό κέντρο των 400 με 500 τ.μ. και έναν άλλον χώρο επίσης 400-500 τ.μ. υγειονομικού ενδιαφέροντος η ό,τι άλλο μπορούμε να φανταστούμε (ο τελευταίος όροφος έχει καταπληκτική θέα). Το κόστος για το μοναδικό αυτό Βιομηχανικό Μουσείο, με τα δύο συγκροτήματα του, θα ήταν μόνο το καθάρισμα των πατωμάτων από τις κουτσουλιές, το βάψιμο των εσωτερικών τοίχων και η αντικατάσταση των σπασμένων και ραγισμένων τζαμιών. Σήμερα για να φτιαχτούν μόνο τα μηχανήματα, αν φτιάχνονται, τώρα χρειάζονται αρκετές χιλιάδες ευρώ.
Για το ΙΚΚΙΚ
Ο Πρόεδρος
Γιάννης Βύζικας
Η Γ. Γραμματέας
Μαρία Μαντζουράνη