Του Μιχάλη Μόσχου
Το κείμενο αυτό φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα εργαλείο στα χέρια του μαθητή για την επανάληψή του στο μάθημα «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» λίγο πριν τις Εξετάσεις. Προκειμένου να είναι όσο το δυνατόν πιο χρηστικό, θα ακολουθήσουμε τη δομή των θεμάτων των Πανελλαδικών Εξετάσεων δίνοντας ενδεικτικά ερωτήματα για κάθε θέμα.
Το 1ο θέμα αποτελείται από 5 ερωτήματα τύπου «Σωστό – Λάθος» και 2 πολλαπλής επιλογής. Εδώ μπορεί να ζητηθεί οτιδήποτε από την εξεταστέα ύλη. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα ερωτήματα «Σωστού – Λάθους», όσες από τις απαντήσεις κρίνονται ως σωστές από το μαθητή είναι ακριβείς εκφράσεις από το σχολικό βιβλίο. Αυτά της πολλαπλής επιλογής συχνά έχουν τη μορφή σύντομης άσκησης, επομένως ένα ερώτημα το οποίο απαιτεί τον υπολογισμό ενός κόστους ευκαιρίας, μιας ED ή πρόσθετης φορολογίας στην αγορά ενός αγαθού, μιας μορφής κόστους ή προϊόντος είναι πιθανά. Αρκετά συχνά επίσης ζητείται η σύνδεση ανάμεσα στην ελαστικότητα ζήτησης και στη συνολική δαπάνη των καταναλωτών και οι σχέσεις μεταξύ των διαφόρων μορφών κόστους και προϊόντος.
Το 2ο θέμα είναι ένα θεωρητικό ζήτημα ανάπτυξης. Αποτελείται από μια παράγραφο από το βιβλίο η οποία θα πρέπει να μεταφερθεί όσο πιο πιστά γίνεται. Ειδικότερα για φέτος οι μαθητές θα πρέπει να προσέξουν από τη θεωρία τις εξής ενότητες:
- Ιδιότητες των αναγκών
- Προϊόντα ή οικονομικά αγαθά
- Οι συντελεστές της παραγωγής
- Ο καταμερισμός των έργων
- Το οικονομικό κύκλωμα
- Η συμπεριφορά του καταναλωτή
- Ειδικές περιπτώσεις καμπύλης ζήτησης και ελαστικότητας
- Η έννοια της παραγωγής και τα χαρακτηριστικά της
- Ο χρονικός ορίζοντας της επιχείρησης
- Ο νόμος της φθίνουσας ή μη ανάλογης απόδοσης
- Μέσο κόστος
- Οριακό κόστος
- Ελαστική και ανελαστική προσφορά και η επίδραση του παράγοντα χρόνου
- Μεταβολή της τιμής και της ποσότητας ισορροπίας
- Κρατική παρέμβαση στην αγορά
Το 3ο και 4ο θέμα αποτελούνται από δύο ασκήσεις.
Για τη λύση των ασκήσεων από το 1ο κεφάλαιο απαιτείται η χρησιμοποίηση του κόστους ευκαιρίας και η σύνδεσή του με την αντίστοιχη μορφή της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων.
Τα κεφάλαια 2 – 5 είναι κατ’ ουσία μια ενότητα που αφορά στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές των αγαθών στην αγορά. Έτσι, είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί μια άσκηση για τη λύση της οποίας ο μαθητής θα κληθεί να συνδυάσει γνώσεις από το σύνολο των κεφαλαίων αυτών.
Για παράδειγμα μια άσκηση η οποία ζητά τη συμπλήρωση ενός πίνακα με προϊόντα και κόστη και στη συνέχεια απαιτεί τη χρησιμοποίηση του οριακού κόστους για τον υπολογισμό της μεταβολής στο συνολικό κόστος όταν μεταβάλλεται η παραγόμενη ποσότητα ίσως ζητηθεί. Στη συνέχεια να απαιτείται η εύρεση του πίνακα ατομικής και αγοραίας προσφοράς και, ως τελευταίο ερώτημα, να δίνεται μια συνάρτηση ζήτησης και να χρειάζεται ο προσδιορισμός του σημείου ισορροπίας.
Ένα άλλο παράδειγμα άσκησης που μπορεί να δοθεί είναι η εύρεση των συναρτήσεων ζήτησης και προσφοράς και του σημείου ισορροπίας. Στη συνέχεια να δίνεται μια μεταβολή στη ζήτηση ή την προσφορά και να απαιτείται νέα συνάρτηση και νέο σημείο ισορροπίας. Η νέα αυτή τιμή ισορροπίας να θεωρείται υπερβολικά υψηλή για τους καταναλωτές ή υπερβολικά χαμηλή για τους παραγωγούς και να επιβάλλεται εκ μέρους του κράτους μια ανώτατη ή κατώτατη τιμή αντιστοίχως. Το ζητούμενο στην πρώτη περίπτωση θα είναι η εύρεση του πιθανού «καπέλου» που θα κληθούν να πληρώσουν οι καταναλωτές. Στην περίπτωση επιβολής κατώτατης τιμής πιθανώς θα ζητείται η μεταβολή στη συνολική δαπάνη των καταναλωτών, η αντίστοιχη στα συνολικά έσοδα των παραγωγών και το ύψος της επιβάρυνσης για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Μια γενική παρατήρηση: Κάντε επανάληψη στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου. Δύσκολα ζητείται κάτι πολύ αυξημένης δυσκολίας σε σχέση με αυτές!
Καλή επιτυχία!
Ο Μιχάλης Μόσχου είναι οικονομολόγος
