ΗΤομεακή Επιτροπή Καβάλας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας διοργάνωσε την Τετάρτη 6 Ιουνίου 2018, στις 19:00, στο Ξενοδοχείο Oceanis στην Καβάλα, εκδήλωση-συζήτηση με θέμα «Η πάλη με τον εργοδοτικό συνδικαλισμό από τον μεσοπόλεμο ως τις μέρες μας», με παράλληλη προβολή σύντομου αφιερώματος για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ.
Η εκδήλωσε ξεκίνησε με καλωσόρισμα-χαιρετισμό από το μέλος της ΤΕ Καβάλας του ΚΚΕ και δημοτικό σύμβουλο Χρήστο Ποτόλια. Της κεντρικής ομιλίας ακολούθησαν παρεμβάσεις των προέδρων των Σωματείων Οικοδόμων, Εμποροϋπαλλήλων και Συνταξιούχων ΙΚΑ.
Το Χρονικό της Καβάλας
«Συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλες και φίλοι,
Το εργατικό κίνημα διαχρονικά, από τη γέννησή του ως τις μέρες μας, βρισκόταν και βρίσκεται μπροστά σε δύο δρόμους: σε αυτόν της ρήξης και της σύγκρουσης από τη μία και σε αυτόν της υποταγής και της ενσωμάτωσης από την άλλη.
Η ίδρυση του ΚΚΕ στα 1918 επιτάχυνε την πορεία ωρίμανσης του εργατικού κινήματος που με την πρωτοπόρα δράση των κομμουνιστών, την ανιδιοτελή τους προσφορά, το ακατάβλητο φρόνημα και την τίμια και αταλάντευτη στάση τους, διαπαιδαγωγούσαν γενιές και γενιές αγωνιστών. Η σύνδεση των αγώνων και των διεκδικήσεων των εργατών με την πιο νέα, την πιο ανθρώπινη και την πιο προοδευτική ιδεολογία, του κομμουνισμού, βοήθησε το εργατικό κίνημα, σε όλη αυτή τη γεμάτη θυσίες και ηρωισμό πορεία του, να δει πέρα από τα όρια … που το ίδιο το εκμεταλλευτικό σύστημα έχει θέσει. Η μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στα 1917 χάραξε αυτόν το δρόμο!
Η εργατική τάξη συγκροτείται και στην περιοχή μας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Στο τμήμα της οθωμανικής Μακεδονίας από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Ξάνθη, με επίκεντρο άλλοτε την Δράμα, άλλοτε την πόλη και το λιμάνι της Καβάλας, αναπτύσσεται σημαντικό, συχνά καθοριστικό και σίγουρα ηρωικό εργατικό κίνημα. Αυτή η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος αποτελεί αν μη τι άλλο το προοίμιο για τη γέννηση του ΚΚΕ, τη συγκρότηση των πρώτων κομμουνιστικών πυρήνων που μετά το 1918 θα μετεξελιχθούν σε κομματικές οργανώσεις.
Σίγουρα δεν είναι τυχαίο ούτε άσχετο με τα παραπάνω ότι στην Κ.Ο. Καβάλας είχε δοθεί η προεδρία του ιδρυτικού Συνεδρίου του κόμματος, καθώς και ότι αργότερα πολλά από τα ηγετικά στελέχη του Κόμματος, μέλη του Π.Γ. και της Κ.Ε., τιμημένοι νεκροί της περιόδου της ένοπλης πάλης, ήταν Καβαλιώτες και Θάσιοι. Ανάμεσα σε πολλούς ξεχωρίζουν το μέλος του ΠΓ της ΚΕ Στέργιος Αναστασιάδης και ο Κώστας Φαρμάκης, μέλος της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής του Κόμματος.
Χωρίς αμφιβολία η μετεξέλιξη του πρωτοπόρου τμήματος της εργατικής, για την ακρίβεια της καπνεργατικής τάξης της Καβάλας σε ισχυρή Κ.Ο., ιδρυτική του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ, έχει βαθιές ρίζες στο οθωμανικό παρελθόν της πόλης : Η καπνοκαλλιέργεια και η καπνεργασία σε σύγχρονα για την εποχή καπνεργοστάσια που πραγματοποιούσαν μάλιστα και εξαγωγές στο εξωτερικό, εμφανίστηκε στην περιοχή, όταν αυτή ανήκε ακόμα στην οθωμανική Μακεδονία και Θράκη και δεν γνώριζε σύνορα προς την ανύπαρκτη κρατικά ως το 1878 Βουλγαρία. Βρισκόμαστε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, τότε που οι ήδη προχωρημένες ή αναδυόμενες καπιταλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης και οι συνεργαζόμενες με αυτές αστικές τάξεις των Βαλκανίων απεργάζονταν και προωθούσαν τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας…Εδώ λοιπόν, στην περιοχή μας, στο πιο αναπτυγμένο, μαζί με την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, τμήμα της παραπαίουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι ντόπιοι χριστιανοί και εβραίοι εργάτες συναντιούνται σταδιακά με μάζες χριστιανών, κυρίως ελλήνων εργατών που συρρέουν από άλλα μέρη της αυτοκρατορίας, αλλά και από την ελεύθερη νότια Ελλάδα. Θα έρθει η ώρα αργότερα όλοι αυτοί να συναντηθούν και με τους Τούρκους, πρώην επικυρίαρχους, που η αδυσώπητη καπιταλιστική ανάπτυξη τους μετατρέπει σε εργάτες.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, όταν ξεσπούν διαδοχικά, ως προεόρτια του α΄ παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου, η σύγκρουση των αστικών τάξεων Ελλάδας και Βουλγαρίας για την μοιρασιά της οθωμανικής Μακεδονίας, το κίνημα των Νεότουρκων για τον αστικό εκσυγχρονισμό της Τουρκίας και λίγο αργότερα οι βαλκανικοί πόλεμοι, εδώ, στην Καβάλα και την ευρύτερη περιοχή, υπάρχει από πολύ καιρό και παίρνει σταδιακά χαρακτηριστικά “τάξης για τον εαυτό της”, μια έμπειρη εργατική τάξη που έχει δώσει και έχει κερδίσει μεγάλες μάχες και είναι πλέον οργανωμένη σε ισχυρή πολυεθνική, συνδικαλιστική οργάνωση: Το 1879 θα γίνει εδώ μια από τις πρώτες στα Βαλκάνια και σίγουρα η πρώτη σε όλη την Οθωμανική αυτοκρατορία απεργία τριών χιλιάδων περίπου εργατών. Είχαν προηγηθεί οι μεγάλες απεργίες των μεταλλωρύχων στο Λαύριο το 1871 και η σχεδόν ταυτόχρονη απεργία των εργατών στα ναυπηγεία και τα βυρσοδεψεία της Σύρου το Φλεβάρη του 1879.
Για τις επόμενες σχεδόν δύο δεκαετίες η ιστορική έρευνα δεν καταγράφει κάτι παρόμοιο ή έστω αξιοσημείωτο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το εργατικό κίνημα της περιοχής μας δεν ωρίμαζε χρόνο με το χρόνο, δεν προετοιμαζόταν για νέες μάχες.
Όπως αυτή του 1896 όπου οι καπνεργάτες ξεσηκώθηκαν ζητώντας καλύτερο ημερομίσθιο, εγκατέλειψαν τα σαλόνια επεξεργασίας, έσπασαν τα τζάμια και βγήκαν στους δρόμους σε μεγάλη διαδήλωση, χριστιανοί, τούρκοι και εβραίοι εργάτες ενωμένοι.
Θα ακολουθήσει το 1901 η ίδρυση των πρώτων σωματείων, της πολυεθνικής “Εγκράτειας”, που σύντομα θα μετεξελιχθεί στην επίσης πολυεθνική “Ευδαιμονία”, από την οποία, μετά την απόσπαση της περιοχής από την οθωμανική κυριαρχία και το πέρασμά της στην καπιταλιστική Ελλάδα, θα ξεπηδήσουν τόσο η επαναστατική, όσο και η ρεφορμιστική πτέρυγα του εργατικού κινήματος. Οι Τούρκοι (κυρίαρχοι, αλλά και εργάτες) ήταν ακόμα εδώ όταν έγιναν οι απεργίες του 1905, για την αντιμετώπιση της οποίας χρειάστηκε η επέμβαση του τουρκικού στρατού, του 1908, που θα λήξει με μείωση των ωρών εργασίας από 12 σε 9,5, του 1912, ( 2 μήνες πριν το ξέσπασμα του 1ου Βαλκανικού Πολέμου), που επεκτείνεται μέχρι την επίσης τουρκική -για λίγο ακόμα- Θεσσαλονίκη, αλλά και το 1909, που εμφανίστηκε η “Φεντερασιόν”. Τα τελευταία αυτά χρόνια της τουρκικής κυριαρχίας ( που άρχισε το 1390 ) στην Καβάλα θα συνέλθει το “1ο Καπνεργατικό Συνέδριο Μακεδονίας” στο οποίο εκπροσωπήθηκαν 30.000 καπνεργάτες από όλα τα έθνη, ενώ παράλληλα ιδρύεται η “Σοσιαλιστική Νεολαία Καβάλας” που εκδίδει την εφημερίδα “Ανά-σταση”. Στις αρχές του 1913, όταν το 51% του γεωγραφικού χώρου που η συνθήκη του Βουκουρεστίου προσδιόρισε ως Μακεδονία θα έχει περάσει σε “ελληνικά χέρια”, η Καβάλα θα γίνει έδρα της “Κεντρικής Επιτροπής Καπνεργατών”, προδρόμου της Πανελλήνιας Καπνεργατικής Ομοσπονδίας.
Ο επόμενος χρόνος θα είναι ακόμα πιο σπουδαίος: Το Μάρτη του 1914 θα διεξαχθεί, με αιτία και αφορμή ένα σχέδιο νόμου της ελληνικής κυβέρνησης για την καπνική παραγωγή των περιοχών που μόλις είχε παραλάβει, 20ήμερη απεργία που θα αποφέρει τις πρώτες Σ.Σ.Ε. (Πρωτόκολλα), καθώς και το ν. 281 για τα εργατικά σωματεία…Την ίδια χρονιά στην Ευρώπη θα αρχίσει ο 1ος Παγκόσμιος Ιμπεριαλιστικός Πόλεμος.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, οι εργατικοί αγώνες στην περιοχή μας θα συνεχιστούν, όπως για παράδειγμα η κινητοποίηση του φθινοπώρου του 1915 ενάντια στην ακρίβεια και οι απεργίες του Απριλίου του 1916 που απέφεραν ένα 2ο Πρωτόκολλο, δηλαδή νέα ΣΣΕ. Τα επόμενα 2 χρόνια του πολέμου, η Ανατολική Μακεδονία, για την οποία Μακεδονία τόσα κροκοδείλια δάκρυα χύνουν μερικοί, θα παραδοθεί αμαχητί και ατιμωτικά στους γερμανοβουλγάρους και η γενοκτονική πολιτική που εφαρμόζει η κατακτήτρια καπιταλιστική Βουλγαρία δεν αφήνει στο εναπομείναν ελληνικό στοιχείο, αλλά και το τουρκικό που διώκεται ιδιαίτερα, περιθώρια για συνδικαλιστική και πολιτική δράση.
Ορόσημο στην πάλη του παγκόσμιου προλεταριάτου αποτελεί η Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917 στη Ρωσία. Στην Ελλάδα η ωρίμανση του εργατικού κινήματος οδηγεί στην ίδρυση της Γ.Σ.Ε.Ε. και του Σ.Ε.Κ.Ε.-Κ.Κ.Ε. το 1918.
Από εδώ μπορούμε να πούμε ότι ξεκινά μια νέα περίοδος για το εργατικό κίνημα.
Στην δεύτερη αυτή περίοδο, που γενικά μιλώντας, φθάνει ως τις μέρες μας, το αποτύπωμα του ΚΚΕ θα είναι βαθύ, ανεξίτηλο και κυρίως παραγωγικό : Το εργατικό κίνημα της πόλης και οι κομμουνιστές, ως φυσικά πρόσωπα, ως οργανώσεις και κυρίως ως πολιτική και πάλη, γίνονται μεταξύ τους “νύχι-κρέας”, οι αγώνες είναι πραγματικά ποικίλοι και καθημερινοί, η Καβάλα γίνεται “κόκκινη” και “κάστρο”. Οι αγώνες θα πάρουν άλλη, ανώτερη ποιότητα, σε στόχευση, μορφές και τακτικές. Τώρα κάθε μικρός και μεγάλος αγώνας συνδέεται λιγότερο ή περισσότερο με πολιτικές διεκδικήσεις και την ίδια τη σοσιαλιστική προοπτική. Και παλιότερα υπήρχε βία, καταστολή και εξαγορά, τώρα όμως όλα αυτά θα ανέβουν επίσης σε ανώτερο επίπεδο, πλάι στον ακραίο, αγοραίο και χυδαίο αντικομμουνισμό, το ρεφορμισμό και τον κυβερνητικό και κρατικό συνδικαλισμό που επίσης θα εμφανιστούν. O αντικομμουνισμός, ιδιαίτερα, θα γίνει η επίσημη εργατική πολιτική του κράτους. Η γραμμή της ταξικής συνεργασίας και της εθνικής ομοψυχίας σταδιακά θα διεισδύσει και θα καταστρέψει σχεδόν το συνδικαλιστικό κίνημα. Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι εδώ εκπαιδεύτηκαν αστέρες όπως ο Δημητράτος – γνωστός εργατοπατέρας της ΓΣΕΕ και ο περιβόητος Μανιαδάκης, υπουργός ασφαλείας του Μεταξά.
Την περίοδο αυτή η δράση θα τροφοδοτηθεί από δύο σταθερές οικονομικού χαρακτήρα επιδιώξεις των καπνοβιομηχάνων, να τους επιτραπεί αφενός να εξάγουν τα καπνά ανενεπεξέργαστα, με στόχο να μειώσουν αυτό που και σήμερα οι καπιταλιστές ονομάζουν «εργατικό κόστος» και παράλληλα να καθηλώσουν όλες τις δαπάνες που υπαγόρευε η υγιεινή και η ασφάλεια.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ ΣΕ ΜΕΡΙΚΑ ΜΟΝΟ ΟΡΟΣΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Το 1924, τις παραμονές του 3ου Συνεδρίου του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ, ξεδιπλώθηκε μία από τις πολλές απόπειρες να εξαχθούν ανεπεξέργαστα καπνά. Ο φασισμός ως πολιτική και πρακτική προ 2 ετών είχε γίνει καθεστώς στην όμορη Ιταλία, είχε δε πολλούς οπαδούς και στην Ελλάδα: ένοπλοι παρακρατικοί και παραστρατιωτικοί κατέβηκαν στο λιμάνι της Καβάλας, στην περιοχή του τελωνείου, για να διαλύσουν τους καπνεργάτες που συνέρρευσαν οργανωμένα και μπροστά στην ένοπλη στρατοχωροφυλακή, εμπόδιζαν τη φόρτωση στα πλοία που περίμεναν στα ανοιχτά. Έγινε μάχη κανονική με θύματα εκατέρωθεν. Τα αιματηρά γεγονότα έφθασαν στη βουλή, η καταστολή καταγγέλθηκε, επιτεύχθηκε η ματαίωση της εξαγωγής.
Παρόμοιες μάχες, δηλ. για την διατήρηση της ντόπιας καπνοβιομηχανίας, θα δοθούν και τα επόμενα χρόνια, κάθε φορά με επιτυχία.
Με μια σειρά νομοθετήματα, που αρχίζουν το 1922 και τελειώνουν το 1928, οι αστικές κυβερνήσεις προσπαθούν να επιβάλουν την εξαγωγή των καπνών χωρίς προηγουμένως να έχουν υποστεί επεξεργασία, με αντάλλαγμα την δημιουργία με έδρα την Καβάλα του Τ.Α.Κ., (ταμείου ασφάλισης και προστασίας καπνεργατών), με σκοπό τη χορήγηση στους καπνεργάτες, χρηματικού βοηθήματος κλπ. Η προσπάθεια θα βρει όλους τους καπνεργάτες, αποφασιστικά και μαχητικά απέναντι, με παλλαϊκές απεργίες, καταλήψεις εργοστασίων, αλλεπάλληλες μεγάλες διαδηλώσεις που διασκορπίζονται βίαια, (9-12-1926, 3-1-1927, καλοκαίρι 1928), οι δε επιχειρηματίες στην πρωτοφανή αδιαλλαξία και τη συνήθη ισχυρή παρουσία στρατοχωροφυλακής προσθέτουν τα λοκ άουτ και τη φρούρηση των εργοστασίων από ένοπλους : «Στις 25-5-1927…οι εργάτες βρίσκουν τις σιδερένιες μεγάλες πόρτες των καπνομάγαζων κλειστές…Πραγματοποιείται συγκέντρωση στην οδό Ομονοίας. Τα καταστήματα κλείνουν. Εμφανίζεται δύναμη χωροφυλακής…που διατάσσει τους συγκεντρωμένους να διαλυθούν…Σε άρνησή τους η έφιππος Χωροφυλακή με γυμνές τις σπάθες κάμνει επέλαση…Τραυματίζονται δύο. Γίνονται συλλήψεις. Η πόλη στρατοκρατείται..» Αυτά γράφει χαρακτηριστικά ο τύπος της εποχής. Αποκορύφωμα το καλοκαίρι του 1928, ( 11-6 έως 9-7), πολυήμερη απεργία με καταλήψεις καπνεργοστασίων στην Καβάλα και στο Πράβι, όπως λεγόταν τότε η Ελευθερούπολη. Η συντηρητική Πρόοδος, που αρχικά συμμετείχε, δηλώνει στο Νομάρχη ότι θα συνεχίσει μόνη της τον αγώνα, επειδή οι κομμουνιστές παρασύρουν τους εργάτες σε αγώνα πεζοδρομίου -και όχι επαγγελματικό… Λίγο νωρίτερα το Πρωτοδικείο είχε διαλύσει την Καπνεργατική Ένωση Καβάλας και την Εργατική Βοήθεια…Η απεργία θα λυθεί χωρίς άμεσο αποτέλεσμα…
Το 1929, όταν η κυβέρνηση Βενιζέλου θα έχει θέσει σε ισχύ το ιδιώνυμο, θα χρειαστεί και αφορμές για μεγάλης έκταση εφαρμογή του. Το καπνεργατικό επάγγελμα είναι εποχικό και η ανεργία στον κλάδο αντισταθμίζεται με επιδόματα πείνας. Η κυβέρνηση μάλιστα εξαγγέλλει τον περιορισμό τους, ειδικά για τους Θασίτες. Παράλληλα οργανώνει επίσκεψη του ίδιου του Βενιζέλου στην Καβάλα για να εγκαινιάσει το λιμάνι. Ο ρεφορμιστικός συνδικαλισμός, η «κίτρινη» Πρόοδος που ένα χρόνο νωρίτερα είχε πουλήσει τον αγώνα, προσπαθεί να παρέμβει με σκοπό έναν ανώδυνο για τους καπνέμπορους συμβιβασμό. Το συνεπές ταξικό κίνημα όμως παρεμβαίνει και, μέσα από μια διαδικασία εργατικών συνελεύσεων κατά χωριό, σε όλο το νησί, μια μεγαλειώδης κινητοποίηση πραγματοποιείται λίγες μέρες πριν τα εγκαίνια του λιμανιού. Η κινητοποίηση μένει στην ιστορία ως η περίφημη “απόβαση των Θασίων” που, παρά το ναυτικό αποκλεισμό του νησιού, ξεφεύγουν και έρχονται με πολυάριθμα σκάφη σε μια πόλη που τους περιμένει και τους χαιρετά αγωνιστικά. Μια αντιπροσωπεία κατεβαίνει στο στρατοκρατούμενο λιμάνι και βλέπει εν τέλει το Νομάρχη, που αναγκάζεται να παραλάβει το Υπόμνημά τους…Η επιδότηση θα συνεχισθεί, οι ηγέτες όμως θα εκτοπιστούν…
Το 1932, χρονιά που το κραχ των ΗΠΑ θα γίνει ιδιαίτερα αισθητό, ο Βενιζέλος ξαναεπισκέπτεται την Καβάλα, ωστόσο η επιθυμητή φιέστα που ετοιμάζουν οι οπαδοί του δεν θα πραγματοποιηθεί, ακριβώς λόγω των διαθέσεων του λαού της Καβάλας: Είναι η χρονιά που η καταστολή θα φθάσει ακόμα και στο Γυμνάσιο, με τα γνωστά τότε μαθητοδικεία, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν οι πρωτοπόροι μαθητές, λίγο πριν δολοφονηθεί στη διάρκεια απεργίας ο Γιάννης Ψαρόπουλος.
Το 1933, λίγο μετά το ματωμένο 1932, η κατάσταση είναι τέτοια που χιλιάδες καπνεργάτες και καπνεργάτισσες θα πάρουν τη μεγάλη απόφαση και το ρίσκο μιας πολυήμερης κατάληψης των καπνομάγαζων. Είναι Ιούλιος όταν θα ξεσπάσει η εξέγερση, η χωροφυλακή και ο στρατός θα περικυκλώσουν και θα αποκλείσουν τα καπνομάγαζα, οι εργάτες όμως βρίσκουν τρόπους να εφοδιάσουν με νερό και τρόφιμα τους πολιορκούμενους συγγενείς και συναγωνιστές. Η μάχη θα κρατήσει μία βδομάδα και θα τελειώσει ξανά με εργατική νίκη, και μάλιστα με Σ.Σ.Ε..
Τον επόμενο ακριβώς χρόνο ο λαός της πόλης θα αναδείξει στις εκλογές για τη νέα δημοτική αρχή πρώτο συνδυασμό αυτόν που υποστήριξε το ΚΚΕ. Η “κόκκινη δημαρχία” θα ανακοπεί με τον κλασσικό τρόπο, δηλ. με καθαιρέσεις και εκτοπισμούς δημοτικών συμβούλων, γρήγορα όμως η εργατική τάξη της πόλης -και της περιοχής- θα ξαναδείξει τη δύναμή της: Την άνοιξη του 1936 θα κηρυχθούν απεργίες που συμπεριλαμβάνουν πολιτικά αιτήματα, συγκλίνοντας στην απόκρουση του επελαύνοντα τότε φασισμού και η απάντηση της αστικής τάξης θα είναι αρχικά το γνωστό λουτρό αίματος στη Θεσσαλονίκη και κατόπιν η ίδια η βασιλομεταξική δικτατορία . Όλη αυτήν την περίοδο οι καπνεργάτες της Καβάλας, του Πραβίου κ.α. βρίσκονται επί ποδός πολέμου, πραγματοποιώντας αλλεπάλληλες απεργίες και άλλες εκδηλώσεις με τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων λαού… Η ανοικτή δικτατορία που θα επιβληθεί τον Αύγουστο του 1936 και θα επιβάλει, μεταξύ άλλων πολλών, και καθεστώς ελεγχόμενης εργασίας, θα δυσκολευτεί πολύ να ελέγξει την πόλη, την περιοχή και το κίνημα, πράγμα που θα το καταφέρει σε λίγα χρόνια η φασιστική Βουλγαρία.
Το καπνεργατικό κίνημα μετά την απελευθέρωση (1944) θα σηκώσει κεφάλι, μαχητικές εκδηλώσεις θα υπάρξουν ακόμα και την περίοδο της ένοπλης πάλης, (1946-1949), όμως η καταστολή της προηγούμενης 10ετίας ( μεταξική δικτατορία, φασιστική κατοχή και μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία) και του Έκτακτου Στρατοδικείου Δράμας, θα φέρουν αποτελέσματα. Επιχειρείται και πραγματοποιείται η επανασύνδεση με τον μεταξικό κρατικό συνδικαλισμό, με την ηγεσία να δίνεται από τα πάνω στο δημιούργημά του, τον Ελ. Νάστο, που το αστέρι του θα λάμπει μέχρι την επόμενη δικτατορία, της 21ης Απριλίου 1967, δηλ. για μια 20ετία σχεδόν.
Στις αρχές της 10ετίας του 1950, παρά την μεγάλη αντίσταση, επικεφαλής της οποίας μπαίνουν οι κομμουνιστές, υλοποιείται η τελική εκκαθάριση του καπνεργατικού επαγγέλματος με την πρόωρη “αποχώρηση” της μεγάλης μάζας των καπνεργατών, έναντι αποζημιώσεων και άλλων υλικών ανταλλαγμάτων, όπως χωράφια που τελικά δεν μπορούν ή δεν αξίζει να καλλιεργηθούν. Οι καπνεργάτες, από 20.000 που ήταν κάποτε, θα περιοριστούν σε 1-2.000 και στο εξής η πάλη θα είναι για τη διατήρηση και επαύξηση των ανταλλαγμάτων. Η μετανάστευση στο εσωτερικό και τη Γερμανία για τους πολλούς, η ανοικοδόμηση της πόλης και τα τεχνικά έργα, καθώς και οι προσλήψεις νομιμοφρόνων στην νεοσύστατη ΒΦΛ, θα μετριάσουν την κατάσταση…
Στα χρόνια αυτά, στο βαθμό που η Ε.Δ.Α. μπολιάζεται με την γραμμή του παράνομου Κ.Κ.Ε. και μαχητικοποιείται εμφανίζονται μεταξύ των εναπομεινάντων καπνεργατών και των άλλων εργαζομένων, όπως οι οικοδόμοι, σημαντικές δράσεις, με αποτέλεσμα νέες διώξεις…Γίνεται μεγάλης έκτασης δουλειά για την ένταξη στην παραγωγή και στα πρωτοβάθμια σωματεία των αγωνιστών και αγωνιστριών που επιστρέφουν από τις φυλακές και τις εξορίες και επομένως για τον αναπροσανατολισμό τους σε ταξική κατεύθυνση, τόσο που τον Απρίλη του 1965 έντρομος ο βετεράνος πλέον Νάστος, θα πάρει πρωτοβουλία για ανατροπή της ήπιας σχετικά διοίκησης του Κ. Γαϊτανίδη, επικαλούμενος, σε σύσκεψη, εννοείται με κάποια δόση υπερβολής, ότι η Ε.Δ.Α. βρίσκεται στα πρόθυρα της άλωσης του Ε.Υ.Κ.
Πολλά θα μπορούσαμε επίσης να παραθέσουμε και για τις μετέπειτα δεκαετίες, στα χρόνια μετά τη δικτατορία της 21ης Απρίλη του 1967, για την άνοδο της πολιτικοποίησης και του βαθμού οργάνωσης της εργατικής τάξης στη λεγόμενη περίοδο της «μεταπολίτευσης» ως και τις μέρες μας. Για την κυριαρχία και στην Καβάλα του ρεφορμισμού και του εργοδοτικού συνδικαλισμού, για τους οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες της περιόδου, για το ρόλο του ΚΚΕ.
Θα σταθούμε όμως εδώ με την επισήμανση της ανάγκης οι εργάτες και οι υπάλληλοι, ιδιαίτερα οι νέοι να σκύψουν πάνω από την πλούσια ιστορία του εργατικού κινήματος της πόλης και της περιοχής μας, όχι για να σταχυολογούμε γεγονότα και κορυφαίες στιγμές από αυτή, αλλά πριν από όλα για να αντλούμε πολύτιμα συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον του κινήματός μας.