Kamal Bοullata: Όταν η Καβάλα ταξίδεψε από το Imaret μέχρι την Ιερουσαλήμ [φωτογραφίες]

Ο διεθνούς φήμης παλαιστίνιος καλλιτέχνης, δύο διακεκριμένοι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Cambridge και το Ερευνητικό Κέντρο MOHA «ένωσαν» Δύση και Ανατολή, θρησκείες και κουλτούρες, με οδηγό την Τέχνη

Μια ομολογουμένως υψηλού επιπέδου και για απαιτητικούς ακροατές εκδήλωση διοργάνωσε το Ερευνητικό Κέντρο Μοχάμεντ Άλι (ΜΟΗΑ) το απόγευμα του Σαββάτου 17 Νοεμβρίου 2018 στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου Ιμαρέτ.

Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκε το έργο του Παλαιστίνιου ζωγράφου, Kamal Bοullata, από δυο διακεκριμένους ακαδημαϊκούς διεθνούς κύρους, τον καθηγητή Garth Fowden, βαθύ γνώστη του Βυζαντίου και καθηγητή στην έδρα Αβρααμικών Σπουδών «Sultan Qaboos» του Πανεπιστημίου του Cambridge και την  Δρ. Elizabeth Key Fowden, ερευνήτρια στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cambridge, με ειδίκευση στην ιστορία της Ανατολικής Μεσογείου. Την εκδήλωση συντόνιζε η δημοσιογράφος της Καθημερινής και συνεργάτης του ΜΟΗΑ, Μαργαρίτα Πουρνάρα, ενώ υπήρχε και διερμηνεία.

Το κοινό, γοητευμένο από τον καλλιτέχνη ο οποίος με τον γλαφυρό του λόγο το μύησε στα μονοπάτια της Τέχνης, παρά το γεγονός ότι η εκδήλωση διήρκησε πολύ ώρα, δεν ήταν πρόθυμο να αποχωρήσει, πριν εξαντλήσει όλο τον χρόνο τον οποίο διέθεσαν οι διοργανωτές και απηύθυνε πλήθος ερωτημάτων στον καλλιτέχνη.

Πρώτος τον λόγο έλαβε ο καθηγητής Garth Fowden, ο οποίος σε άψογα ελληνικά έκανε μια σύντομη αναδρομή στην πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή της Καβάλας από τα χρόνια της Αρχαιότητας, τους Φιλίππους έως τον Μοχάμεντ Άλι, δικαιολογώντας τον χαρακτηρισμό της πόλης ως πύλη στη Δύση και τα Βαλκάνια, ως τόπος ανταμώματος πολιτισμών και θρησκειών από τη Δύση και την Ανατολή. Προέβη μάλιστα στη διαπίστωση ότι μπορεί το ΜOHA να γίνει χώρος ζύμωσης και ανταλλαγής σκέψεων και ιδεών, με στόχο την άμβλυνση της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, την ενίσχυση της πολυπολιτισμικότητας, την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικές καταβολές, κουλτούρα και θρήσκευμα.

Ο κ. Fowden είπε ακόμη ότι αποτελεί τάση σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις να συγκεντρώνονται άνθρωποι με διαφορετικό θρήσκευμα, να συζητούν για τα κοινά σημεία των θρησκειών τους, να μελετούν τις διαφορές τους, με τρόπο όμως γόνιμο και εποικοδομητικό. «Το Ισλάμ έχει μπει στην Ευρώπη είτε με τις μουσουλμανικές μειονότητες, όπως της Θράκης, είτε με τις ροές προσφύγων και μεταναστών. Πρέπει να συνυπάρχουμε αρμονικά», δήλωσε ο ίδιος.

Η σύζυγός του, Δρ. Elizabeth Key Fowden, ομοίως μιλώντας ελληνικά και η ίδια, ξενάγησε το κοινό στο έργο του Παλαιστίνιου ζωγράφου, ανά περίοδο και συλλογή έργων, δίνοντας στοιχεία για τις επιρροές του, σε συνδυασμό με τα βιώματά του που αποτυπώνονται έντονα στους πίνακές του. Οι αντικατοπτρισμοί, η διαφάνεια των χρωμάτων, το υγρό στοιχείο και οι ευθείες γραμμές χαρακτηρίζουν το έργο του, ενώ η επιρροή του μύθου της Βασίλισσας του Σαβά είναι έκδηλη σε αυτό, όπως άλλωστε είπε και ο ίδιος ο ζωγράφος.

Ακολούθως, τον λόγο πήρε ο Kamal Boullata, o οποίος πήρε το κοινό από το χέρι και  με τον γοητευτικό του λόγο το οδήγησε στη γενέτειρά του την Ιερουσαλήμ, στον εκπατρισμό του και την περιπλάνησή του στον κόσμο. Ο Boullata, ως πολίτης του κόσμου, από την αγιογραφία που ξεκίνησε στην Ιερουσαλήμ, μυήθηκε στη συνέχεια και όσο εξελίσσονταν καλλιτεχνικά, σε άγνωστα για το νεαρό αγόρι από την Παλαιστίνη, χριστιανό στο θρήσκευμα, μονοπάτια της Τέχνης, για να φτάσει στη γεωμετρική τέχνη.

Η τεχνική του «πατάει» με δεξιοτεχνία στη Βυζαντινή Αγιογραφία, τα αραβουργήματα και τη σύγχρονη τέχνη. Όσο για το πώς εννοεί κανείς τη σύγχρονη Τέχνη, ο ίδιος είπε: «Δεν είναι το ίδιο ένας σύγχρονος ζωγράφος που ζει στην Νέα Υόρκη με έναν σύγχρονο ζωγράφο, όπως είμαι εγώ», αφήνοντας να εννοηθεί ότι καταλυτικό ρόλο παίζουν τα βιώματα και οι καταβολές του κάθε καλλιτέχνη. Οι σπουδές του και η μελέτη του τον οδήγησαν στην Αμερική, όπου έζησε για 25 ολόκληρα χρόνια, στη Γαλλία, στο Μαρόκο και στο Βερολίνο. Έχοντας ζήσει στην Ανατολή και στη Δύση, το έργο του αποτελεί έναν ύμνο στη διαφορετικότητα, την διαθρησκευτικότητα, την διαπολιτισμικότητα.

Εντυπωσιασμένος από τη διάλεξη ο Μητροπολίτης Στέφανος

Ανάμεσα στο κοινό που παρακολούθησε καθηλωμένο τη διάλεξη του Boullata, ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης ΦΝΦ κ. Στέφανος, οι 3 βουλευτές Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αντιπεριφερειάρχης Καβάλας, Θόδωρος Μαρκόπουλος, ο υποψήφιος δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, ο τέως δήμαρχος Καβάλας, Κωστής Σιμιτσής, περιφερειακοί Σύμβουλοι, εικαστικοί, συγγραφείς, ιστορικοί, εκδότες και δημοσιογράφοι.

Μάλιστα, ο Μητροπολίτης Στέφανος υπέβαλλε ερώτηση στον καλλιτέχνη και εξήρε το περιεχόμενο της διάλεξής του, ενώ είχε και μια σύντομη συνομιλία μαζί του μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης. Τέλος, ο κ. Fowden απαντώντας σε ερώτημα για το πώς η Τέχνη μπορεί να δαμάσει τη θρησκευτική μισαλλοδοξία, άφησε να εννοηθεί ότι σε μια άλλη εκδήλωση την οποία θα διοργανώσει το ΜΟΗΑ, θα αναλυθεί «αυτό το μεγάλο κεφάλαιο».

Ποιος είναι ο Kamal Boullata

Ο Kamal Boullata γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1942. Είναι παλαιστίνιος καλλιτέχνης και ιστορικός τέχνης. Τα έργα του γίνονται κυρίως σε ακρυλικό και αφηρημένο ύφος με επίκεντρο τις ιδέες της διαίρεσης στην παλαιστινιακή ταυτότητα, τον διαχωρισμό από την πατρίδα μέσω της αξιοποίησης γεωμετρικών σχημάτων, καθώς και την ενσωμάτωση των αραβικών λέξεων και καλλιγραφίας.

Ο Boullata θυμάται μικρό αγόρι να κάθεται πολλές ώρες μπροστά από το θόλο του βράχου και να σκιαγραφεί τα αναρίθμητα και αδιάκριτα γεωμετρικά σχέδια και καλλιγραφικά χαρακτικά. Αυτά τα μοτίβα που είδε ως παιδί εξακολουθούν να εκπέμπουν ατελείωτα σε όλη την ενήλικη δουλειά του. Σε συνέντευξή του, υπενθύμισε ότι «θυμάμαι ότι η Ιερουσαλήμ δεν είναι πίσω μου, είναι μπροστά μου».

Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στη Ρώμη και στην Σχολή Καλών Τεχνών της Corcoran Gallery στην Ουάσινγκτον. Το 1993 και το 1994, ο Kamal έλαβε τις υποτροφίες Fulbright Senior για διεξαγωγή έρευνας για την ισλαμική τέχνη στο Μαρόκο. Ο Kamal, του οποίου η εργασία εκτέθηκε σε όλη την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μέση Ανατολή, έζησε και εργάστηκε στο Menton στη νότια Γαλλία και τώρα στο Βερολίνο της Γερμανίας, ενώ λόγω της χρήσης της αραβικής καλλιγραφίας ως γραφική μορφή, έχει συμμετάσχει στο Hurufiyya Art Movement.

Στυλ

Ο Boullata εργάζεται κυρίως σε μεταξοτυπία. Οι συνθέσεις του βασίζονται στο γωνιακό σενάριο Kufi, ενσωματωμένο σε γεωμετρικά σχέδια, το οποίο χρησιμοποιεί ως αντιπροσωπευτική μορφή τέχνης. Η επιλογή του αντικειμένου είναι κατά κύριο λόγο γύρω από θέματα της παλαιστινιακής ταυτότητας και τις συνθήκες της εξορίας.

Σε μια ανασκόπηση του έργου του, ο μαροκινός κριτικός τέχνης, Abdelkebir Khatibi έγραψε: «Επεξεργασμένη με αξιοσημείωτη συνέχεια και υπομονή, η δουλειά του Boullata είναι αυτή του επιθεωρητή, ενός καλλιτέχνη της αναλογίας και της μέτρησης. Πίσω από αυτό το πάθος για τη γεωμετρία βρίσκεται η παράδοση της εικονογραφίας, η οποία σφυρηλατούσε τις αρχές της καλλιτεχνικής της κατάρτισης, μια παράδοση που έχει διατηρήσει μια σεβάσμια συνέχεια μεταξύ του Βυζαντίου και του αραβο-ισλαμικού πολιτισμού της Μέσης Ανατολής».

Δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση

*Κείμενο: Σίσσυ Ακοκαλίδου-Φωτογραφίες: Θανάσης Σοφιανός