Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι η ατόφια ελληνική ψυχή είχε πει κάποτε ο Γιάννης Τσαρούχης και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που κουρντίζουν τις χορδές του μπουζουκιού τους με τον αυθεντικό ρυθμό μιας άλλης εποχής. Ένας από αυτούς είναι ο Κώστας Λιούμπας ο οποίος μέσα από την πρώτη του προσωπική δουλειά με τίτλο «Φύγε από τη σκέψη μου» περιγράφει αυτό ακριβώς: Τραγούδια γραμμένα από τις παρέες, για τις παρέες, «με τις ευωδιές των παλιών μαχαλάδων συνταιριασμένες με τα μεράκια, τις χαρές και τους στεναγμούς των παλιών που ανακαλύπτουν ξανά οι νεότεροι».
Ο Κώστας Λιούμπας μίλησε στο KAVALA POST για τον πρώτο του δίσκο, για το μέλλον του ρεμπέτικου και την Καβάλα που απώλεσε τον τίτλο της ρεμπέτισσας, αλλά για το πώς οι παλιές αυθεντικές ιστορίες από το παρελθόν μπορούν να κατακτήσουν το ζοφερό παρόν, με το βλέμμα στο μέλλον…
Αν δεν υπήρχε το παλιό δεν θα μπορούσε να υπάρξει το νέο. Νόμος…
Ο τίτλος είναι το ήμισυ του παντός. Γιατί «Φύγε από τη σκέψη μου»;
Το «Φύγε από την σκέψη μου» είναι μια αναπόληση. Όλα ξεκίνησαν από αυτή τη φράση στον Γιώργο Ζαφειρίου, τον στιχουργό του δίσκου και συμπλήρωσα εγώ. Θα μπορούσε να είναι μια ιστορία του καθενός ή της καθεμιάς. Μια ιστορία τόσο κοινή, μα και τόσο σπάνια για αυτό και μένει ανεξίτηλη στη μνήμη. Είναι μια ικεσία να μην ανοίξει μια παλιά πληγή, όσο εξαγνιστικό και αν είναι αυτό. Είπα «θα το πω εγώ αυτό», αλλά το κάναμε μια πρόβα με την Ηλιάνα και πραγματικά το απογείωσε. Οπότε με μια φωνή είπαμε με τον Γιώργο: «Νά ο τίτλος του άλμπουμ».
Τα τραγούδια του δίσκου είναι από ένα παλιό υλικό, αυτό που δόμησε το ρεμπέτικο στην Ελλάδα πριν από δεκαετίες. Ποιοι ήταν οι ρεμπέτες που επηρέασαν τη φιλοσοφία σου;
Αν δεν υπήρχε το παλιό δεν θα μπορούσε να υπάρξει το νέο. Νόμος. Και αυτό αφορά όλες τις τέχνες. Κάποιοι ήταν οι πρώτοι που άναψαν τη φωτιά. Χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν οι επόμενοι. Οι φάροι ήταν ο Μάρκος, ο Τσιτσάνης, ο Χιώτης, ο Ζαμπέτας και όλοι γενικά του ρεμπέτικου και παλιού λαϊκού τραγουδιού, μιας και τα ακούσματά μου από παιδί είναι αυτά. Αυτό που θέλαμε να κάνουμε ήταν όχι να μιμηθούμε αυτούς τους πρώτους, αλλά να τους τιμήσουμε δίνοντας τη συνέχεια στο σήμερα.
Οι στίχοι και η μουσική των τραγουδιών είναι μια οντότητα ομοούσια και αδιαίρετη. Πόσο δύσκολο ή εύκολο ήταν να συμπλεύσει η μουσική σας με τους στίχους;
Με τον Γιώργη γνωριζόμαστε κοντά στα 30 χρόνια. Με τους κανταδόρους Καβάλας ήρθαμε πιο κοντά. Αυτός με τσίγκλισε να γράψω. Μου έφερε μια μέρα καμία κατοσταριά τραγούδια που είχε καμωμένα και μου είπε «γράψε». Το προσπάθησα και είδα ότι το έχω. Από εκεί και πέρα τα πράγματα ήρθαν μόνα τους. Για παράδειγμα. το τραγούδι «Τα κουπιά». Ήταν ο Γιώργος για βουτιά στα βράχια τις Παναγίας. Μου έφερε στο σπίτι θαλασσινό μεζέ και ένα χαρτάκι σημειώσεων. Μόλις το διάβασα τον έστειλα σπίτι του. Σε 10 λεπτά του έστειλα ηχογράφηση τη μελωδία. Είχε δει στη θάλασσα έναν γέρο ψαρά να κωπηλατεί αργά αργά με τη βαρκούλα του…
Με αρκετούς συντελεστές του δίσκου συνεργάζεστε χρόνια, αλλά και οι καινούριοι είναι βρίθουν ταλέντου. Δώσε μας έναν τίτλο για τον καθένα.
Τίτλο δεν μπορώ να δώσω σε κανέναν. Θα ξεκινήσω με τον φίλο μου και χρόνια συνεργάτη μου, Δημήτρη Σίντο. Μουσικοσυνθέτης και μαέστρος. Ο Νίκος Σαμαράς, μουσικοσυνθέτης. Να πω ότι και οι δύο παίζουν πάρα πολλά όργανα. Τι μπορώ να πω για τη διεθνούς φήμης μουσικοσυνθέτρια, Ζωή Τηγανούρια που μου έκανε την τιμή να παίξει ακορντεόν; Ό,τι και να πω θα είναι λίγο. Το φιλαράκι μου, ο Μάκης Μπακλατζής στο βιολί που όσο πάει μας εντυπωσιάζει με τις δουλειές που κάνει σε εσωτερικό και εξωτερικό. Ο Σταύρος Αβράμογλου… Είναι ο παλιός και καλός σαν το παλιό καλό κρασί. Ο Οδυσσέας Μαυρομάτης… Χρόνια στο κουρμπέτι, βρήκε την Ιθάκη του. Την Άντα Κακουγιάννη που έντυσε φωνητικά την «Τσάρκα». Και το νέο αίμα, τον Θανάση Κωνσταντινίδη, ένα πολυτάλαντο παιδί με υποσχέσεις για πολλά πράγματα στο μέλλον. Και την αγαπητή μας Ηλιάνα Χατζηιωαννίδου που είπε τόσο όμορφα τα τραγούδια. Τους ευχαριστώ από καρδιάς.
Τελευταία βλέπω νέα παιδιά να γρατζουνάνε τα οργανάκια τους και να προσπαθούν να μυηθούν στο ρεμπέτικο
Η «Τσάρκα» είναι ένας ύμνος στην Καβάλα. Και μια που λέμε για Καβάλα, γιατί έπαψε να είναι πλέον η ρεμπέτισσα που αγάπησαν οι παλιοί και ποτέ δεν έμαθαν οι νέοι;
Η «Τσάρκα» ήταν όντως τσάρκα. Είχαμε πάει βόλτα με τον Γιώργη στην παλιά πόλη εν μέσω καραντίνας. Σε μια στιγμή τον είδα να βγάζει ένα μπλοκάκι και να γράφει κάτω από το άγαλμα του Μεχμέτ Αλί. Σε πέντε λεπτά μου λέει «πάρτο καρντάσι». Την κοπανήσαμε στα γρήγορα, γιατί είχαμε και τη βεβαίωση μετακίνησης για σωματική άσκηση… Τόσο απλά. Εγώ δεν είμαι από την Καβάλα, έγινα όμως Καβαλιώτης μόλις την πρωτοείδα από τον άγιο Σίλα. Τριάντα τόσα χρόνια τώρα το παλεύω χωρίς εκπτώσεις και παραχωρήσεις. Τελευταία βλέπω νέα παιδιά να γρατζουνάνε τα οργανάκια τους και να προσπαθούν να μυηθούν στο ρεμπέτικο και τα χαίρομαι. Υπάρχει το μικρόβιο. Το ρεμπέτικο θα είναι πάντα εδώ, γιατί εκφράζει τη χαρά, τον έρωτα, την πίκρα, την απόρριψη, την απελπισία, την αισιοδοξία του παλιού κόσμου. Είναι ζωή που πασχίζει και εξακολουθεί να είναι ζωή. Λιτά και σεβαστά μέσα από τους ψεύτικους καιρούς που διανύουμε, ελπίζω να τα καταφέρουμε.
Έχει μέλλον το ρεμπέτικο στην Ελλάδα και δη στην επαρχία;
Υπάρχουν νέα παιδιά που ασχολούνται χωρίς να παρασύρονται από ακούσματα που μόνο μουσική δε λες. Γυρνάνε στα παλιά που είχαν μουσικές. Πώς να περάσεις συναίσθημα χωρίς μουσική; Τα λόγια, όπως λέει και ο Γιώργης, πρέπει να έχουν μια ιστορία που να έχει αρχή, μέση και τέλος και όχι απλά ρήσεις που να ταιριάζουν οι καταλήξεις. Αυτό το βλέπεις δύσκολα σε νέες δουλειές. Ενώ το ρεμπέτικο γεννήθηκε στα μεγάλα αστικά κέντρα, να είστε σίγουροι ότι και η περιφέρεια μπορεί να βάλει το λιθαράκι της για τη συνέχεια αυτού του έργου.
Γιατί πλέον τα ρεμπέτικα στέκια ολοένα και λιγοστεύουν;
Οι ξένες επιρροές δυστυχώς επικρατούν σήμερα. Έτσι βλέπεις παραδοσιακά κουτούκια να μετατρέπονται σε κλαμπ και να παίζουν αυτό που εγώ λέω καραόκε. Από την άλλη, νέοι σήμερα που σαν βέροι Έλληνες και ανατολίτες θα γλεντήσουν με ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια.
Πώς θα μπορούσε η νεολαία να (ξαν)αγαπήσει το ρεμπέτικο τόσο ως άκουσμα όσο και ως ενασχόληση με αυτό;
Τα μαγαζιά είναι καταλύτης. Το ράδιο, η τηλεόραση και το ίντερνετ παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση άποψης. Στους άγριους καιρούς η μουσική εξημερώνει. Αν αυτή η μουσική σε εκφράζει κιόλας, η συνταγή είναι έτοιμη. Ευτυχώς τώρα πρόσφατα μπήκε το μπουζούκι στο πανεπιστήμιο. Η ενασχόληση θα έρθει μέσα από τις παρέες. Το ρεμπέτικο γεννήθηκε στη φτώχια και πιστεύω ότι θα ξαναζήσει μέσα στη σημερινή κατάσταση που είναι ίσως φτωχότερη από εκείνης τις εποχής.
Ο έρωτας και ο πόνος -ταυτόσημες έννοιες κατά πολλούς- είναι δομικά στοιχεία του ρεμπέτικου. Το ακούμε, άλλωστε, στο «Τα όρια ξεπέρασες». Η… αδιάκριτη ερώτηση είναι αν τα τραγούδια του δίσκου είναι βιωματικά, «βγαλμένα από τη ζωή», για να το πούμε πιο ρεμπέτικα.
Είναι επί το πλείστον βιωματικά. Όλοι έχουμε να θυμηθούμε κάτι από τα περασμένα, αλλά όχι ξεχασμένα. Άλλωστε αυτό είναι το τραγούδι. Μια καταγραφή ευχάριστων η δυσάρεστων εμπειριών, μα πραγματικών. Τραγουδάς τα όμορφα και τα λάθη. Κυρίως τα λάθη της ζωής που μπορεί να είναι δικά σου η κάποιου φίλου ή συγγενή. Γι’ αυτό είπα ότι το τραγούδι και ειδικά το ρεμπέτικο, είναι ζωή.
Αν έγραφες ένα ρεμπέτικο για τη δύσμοιρη την εποχή μας, ποιος θα ήταν ο τίτλος και σε ποιο ρυθμό;
Ο τίτλος είναι έτοιμος, όπως και το τραγούδι. «Το εμβόλιο» λέγεται και υπάρχει στο κανάλι μου από μια πρόβα στα γρήγορα, όταν και το σκαρώσαμε. Επίκαιρο στο φουλ.
36 έτη στο ρεμπέτικο κουρμπέτι
Ο Κώστας Λιούμπας γεννήθηκε στον Σφελινό Σερρών το 1971. Η ενασχόλησή του με το μπουζούκι ξεκίνησε σε ηλικία 9 ετών στο Δημοτικό Ωδείο Δράμας. Εν έτη 1991, μια χρονιά που το ρεμπέτικο τραγούδι άνθισε και πάλι, εγκαταστάθηκε ως μόνιμος κάτοικος στη πόλη της Καβάλας.
Η επαγγελματική του πορεία στη μουσική μετράει 36 έτη, καθώς από την ηλικία των 15 ετών έχει πραγματοποιήσει συναυλίες σε διάφορες μουσικές σκηνές και κέντρα διασκέδασης, μεταξύ των οποίων συμμετείχε και σε πολιτιστικές εκδηλώσεις φορέων και συλλόγων. Παράλληλα, εργάστηκε ως καθηγητής στο Δημοτικό Ωδείο Καβάλας και στο Ωδείο «Νεάπολις».
Εμφανίστηκε σε πολλές μουσικές σκηνές της Ελλάδας και του εξωτερικού, με τον κύριο άξονα δραστηριότητας να λαμβάνει χώρα από τη Θεσσαλονίκη έως τον Έβρο. Αγαπημένα στέκια του ρεμπέτικου… Το «Μινόρε της Αυγής», το «Κελάρι», το «Παλκοσένικο», ο «Νάνος» και μουσικές σκηνές όπως το «ΜΑΟ», η «Θαλασσογραφία», η «Παλιά Βιβλιοθήκη» και πολλές άλλες, έχουν φιλοξενήσει τα καλλιτεχνικά σχήματα του Κώστα Λιούμπα.
Μερικά από τα γνωστά ονόματα του χώρου με τα οποία έχει συνεργαστεί είναι η Ανατολή Μαργιόλα, ο Δημήτρης Σίντος, ο Μπάμπης Γκολές, η Κατερίνα Τσιρίδου, η Ζωή Τηγανούρια, η Ελευθερία Κουρλιά και ο Σταύρος Αβράμογλου.
Εν μέσω της πανδημίας του Covid-19, ο Κώστας Λιούμπας κυκλοφόρησε το πρώτο του προσωπικό άλμπουμ με τίτλο «Φύγε από τη σκέψη μου». Συνθέσεις δικές του και στίχοι του Γιώργου Ζαφειρίου και του Χάρη Σιαπούτη, γράφτηκαν με πολύ μεράκι και αγάπη για το παλιό, καλό, ελληνικό τραγούδι.
Ένα «μάτσο» τραγούδια που γράφτηκαν με αποδέκτη την παρέα
To προσωπικό άλμπουμ του Κώστα Λιούμπα «Φύγε από τη σκέψη μου» είναι ένα «μάτσο» τραγούδια που γράφτηκαν με αποδέκτη την παρέα.
Ο ίδιος επί 36 ολόκληρα χρόνια «υπηρέτης» του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού με το μπουζούκι του, συναντά τα λόγια του φίλου του Γιώργου Ζαφειρίου και μαζί ξεκινούν το ταξίδι… Ένα ταξίδι που ξεκίνησε από μια στενή φιλία, μια βόλτα στα στενά της παλιάς πόλης. Με τις ευωδιές των παλιών μαχαλάδων συνταιριασμένες με τα μεράκια, τις χαρές και τους στεναγμούς των παλιών που ανακαλύπτουν ξανά οι νεότεροι.
Σε αυτό το ταξίδι συμπράττουν οι μαέστροι Δημήτρης Σίντος και Νίκος Σαμαράς με τις εκτελέσεις τους, η Ζωή Τηγανούρια με το ακορντεόν της και οι Θανάσης Κωνσταντινίδης και Ηλιάνα Χατζηιωαννίδου με τις φρέσκες φωνές τους, που παίρνουν τον καθένα μας σε αυτή την όμορφη «τσάρκα» που γεννήθηκε στη Καβάλα για να φτάσει όσο πιο μακριά γίνεται. Μελωδίες και λόγια από καρδιάς που θυμίζουν τα παλιά και γράφτηκαν με αγάπη στο δύσκολο «σήμερα».