Η μουσική των… φάρων και η ιαπωνική μουσική δωματίου: Μια ιδιαίτερη ηχητική performance στον δημιουργικό χώρο Nekubi

Το τρίο των Giancarlo Nicolai, Eric Ruffing και Τάσου Τατάρογλου από τη Βασιλεία της Ελβετίας για πρώτη φορά στην Καβάλα

Ο δημιουργικός χώρος Nekubi και το Eutopia Art Residency, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Nicati-De Luze και το Fondation Suisa παρουσιάζουν το τρίο των Giancarlo Nicolai, Eric Ruffing και Τάσου Τατάρογλου από τη Βασιλεία της Ελβετίας, για πρώτη φορά στην Καβάλα, την Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024 στις 20:00, για μια ζωντανή ηχητική performance όπου θα ακουστούν τα έργα Leuchtfeuer και Sankyoku.

Το Leuchtfeuer είναι ένα κομμάτι για σήματα φάρων, ηχογραφήσεις πεδίου και αυτοσχεδιαστικό τρίο. Το κομμάτι Leuchtfeuer είναι μία ανοιχτή σύνθεση, στην οποία ο μη-ιδιωματικός αυτοσχεδιασμός δομείται από εξωτερικά στοιχεία. Οι φάροι, για χρόνια σύμβολα της επικοινωνίας, καλούνται να εκπληρώσουν μια παραπλήσια λειτουργία σε ένα καινούργιο πλαίσιο: Να εμπλουτίσουν την επικοινωνία μεταξύ των αυτοσχεδιαστών και να υποστηρίξουν τη δημιουργία μακροδομών στη μουσική αφήγηση. Τα μοτίβα των αναλαμπών από έξι φάρους της Μεσογείου και της Βαλτικής αναλύθηκαν και μετατράπηκαν σε ηχητικά μοτίβα από το τρίο. Κάθε μοτίβο, μαζί με ηχογραφήσεις πεδίου από πλοία στη Βόρεια Θάλασσα του Eric Ruffing αποτελούν την μαγνητοταινία. Τα σήματα των φάρων είναι κωδικοποιημένα σήματα, μπορούν δηλαδή να εντοπιστούν από μεγάλη απόσταση από τα πλοία και να αναγνωριστούν ως προς την τοποθεσία τους. Κάθε φάρος στέλνει ένα μοναδικό σήμα παρόμοιο με τα σήματα Μορς.

Η αλληλουχία των φαρικών σημάτων και των ηχογραφήσεων πεδίου αποφασίζεται εκ νέου πριν από κάθε συναυλία με τη βοήθεια ενός randomness generator software και συνεπώς κάθε συναυλία παραμένει αποτέλεσμα αυτοσχεδιασμού. Η μη τακτικότητα των φαρικών σημάτων αφενός δυσκολεύει τον προγραμματισμό αυξάνοντας την έλλειψη πρόγνωσης, αφετέρου η περιοδική διάταξη κάθε μεμονωμένου σήματος οδηγεί σε μια διακριτική μακροδομή ή πιθανώς δημιουργεί ένα πεδίο έντασης, μέσα στο οποίο, πλήθος άγνωστων δυνατοτήτων ανοίγονται συνεχώς;

Το Sankyoku είναι ένα κομμάτι για Shakuhachi, λαούτο, αναλογικά συνθεσάιζερ και μαγνητοταινία που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της περιοδείας. Ο όρος Sankyoku αναφέρεται σε μια παραδοσιακή μορφή ιαπωνικής μουσικής δωματίου ήδη από τα τέλη του 17ου αιώνα και σημαίνει λίγο-πολύ «Μουσική για τρίο».

Το παραδοσιακό φλάουτο Shakuhachi, με το απω-ανατολίτικο ιδίωμα, αναμιγνύεται με «δυτικότερους» ήχους και έρχεται σε αντίθεση με αυτούς. Αποσπάσματα από την παράδοση των Honkyoku (παραδοσιακή μουσική της Ιαπωνίας για σόλο σακουχάτσι) συναντούν την ηχητική παλέτα του ηλεκτρικού γιουκαλίλι και του αναλογικού συνθεσάιζερ, ένα ηλεκτρονικό, αφηρημένο ηχητικό σύμπαν που περιέχει προηχογραφημένο υλικό από σακουχάτσι, καθώς επίσης και συγκεκριμένους ήχους. Η φόρμα, η χρονική κλίμακα και η εκφραστική πυκνότητα του συλλογικού αυτοσχεδιασμού είναι δομημένες σύμφωνα με τη βασική αρχή της ιαπωνικής παραδοσιακής μουσικής και των τεχνών το Jo-Ha-Kyū, το οποίο συναντάται και στις τελετές των λουλουδιών και του τσαγιού.

Η ταυτότητα των καλλιτεχνών

Giancarlo Nicolai
Ο Giancarlo Nicolai, ιταλικής καταγωγής, ζει στη Βασιλεία (Ελβετία) από το 1977. Είναι κιθαρίστας, συνθέτης και αυτοσχεδιαστής. Έχει αποφοιτήσει από τα Swiss Jazz School Bern, Musicians Institute of Technology Los Angeles/USA, Swiss Academy for Music and Music Education και από τη Μουσική Ακαδημία της Βασιλείας. Μαθητής του Joe Pass, έχει παρακολουθήσει jazz masterclass με τους Joe Diorio and Jerry Bergonzi, σεμινάρια κιθάρας με τους Mike Stern και Chico Perez και σύνθεσης με τον Ennio Morricone. Έκανε σπουδές αυτοσχεδιασμού με τους Fred Frith και Alfred Zimmerlin. Υπήρξε για χρόνια συνεργάτης των Peter Schärli και John Tchicai, με τους οποίους έκανε περιοδείες σε όλον τον κόσμο. Εξέδωσε μεγάλο αριθμό ηχογραφήσεων, τις περισσότερες στη βρετανική δισκογραφική Leo Records. Τρέχοντα πρότζεκτ: Trio “puun tiet” με την Anna-Kaisa Meklin (viola da gamba) και τον Christoph Schiller (spinet), Trio Meklin/Nicolai/Weiss με τη Sandra Weiss (bassoon, sax). Είναι επίσης μέλος της ορχήστρας Unorthodox Jukebox στη Βασιλεία.

Eric Ruffing
Ο Eric Ruffing, με καταγωγή από τη Φρανκφούρτη, ζει στη Βασιλεία από το 2005, όπου και εργάστηκε ως ειδικός παιδαγωγός και μουσικοθεραπευτής από το 1993 ως το 2022. Υπήρξε μαθητής στην τάξη αυτοσχεδιασμού του Albert Mangelsdorff στο ωδείο Dr. Hoch’s Conservatory της Φρανκφούρτης. Εργάζεται με το modular synthesizer EMS Synthi ‘A’, σε συνδυασμό με το EMS Keyboard Controller DK-1, όπως επίσης με Theremin and άλλες συσκευές ελέγχου τάσης (voltage-controlling devices). Είναι αφοσιωμένος στην πειραματική, ηλεκτροακουστική και σύγχρονη αυτοσχεδιαστική μουσική. Από το 2011 ως το 2023, διατέλεσε υπεύθυνος του μουσικού προγράμματος του “Forum for Improvised Music + Dance-Performance-Multimedia (FIM)” της Βασιλείας. Είναι μέλος των Unorthodox Jukebox Orchestra (Basel), GONG improvisation orchestra (Aarau) και Insub Meta Orchestra (Geneva) και έχει κάνει περιοδείες σε Γερμανία, Γαλλία, Νορβηγία, Πολωνία, Ρωσία, Σουηδία, Σερβία, Ελβετία, Τσεχία και Ουγγαρία.

Τάσος Τατάρογλου
Ο Τάσος Τατάρογλου, με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, είναι αυτοσχεδιαστής/συνθέτης, πολυοργανίστας και διευθυντής χορωδιών. Ζει στη Βασιλεία από το 2013. Σπούδασε τρομπέτα, ανώτερα θεωρητικά και παιδαγωγικά στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα (ΔΩΘ, ΚΩΘ, ΤΜΣ ΑΠΘ, ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ, Ωδείο Ορφείο Αθηνών). Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό με τους Fred Frith και Alfred Zimmerlin στη Μουσική Ακαδημία της Βασιλείας, πρόσθετες σπουδές στη διεύθυνση χορωδίας στην Ακαδημία της Βασιλείας, καθώς επίσης σπουδές στο ιαπωνικό φλάουτο από μπαμπού (σακουχάτσι) με τους Seian Genshin (Κυότο), Marek Kimei Matvija (Πράγα) and Ueli Fuyûru Derendinger (Βασιλεία). Το 2017 σχεδίασε την m-d trumpet, μέσω της οποίας διεύρυνε σημαντικά τις τονικές και ηχοχρωματικές δυνατότητες της τρομπέτας στο πεδίο της ηλεκτροακουστικής μουσικής. Η μακρόχρονη έρευνά του στον χειρισμό των μικροφωνισμών (feedbacks) τον οδήγησε στην ανάπτυξη ενός μοναδικού τρόπου χρήσης της τρομπέτας ως μουσικό όργανο και ως αναλογικό χειριστή ενός συνθεσάιζερ ταυτόχρονα. Είναι μέλος των Insub Meta Orchestra (Geneva), Unorthodox Jukebox Orchestra (Basel). Έχει δώσει συναυλίες σε όλη την Ευρώπη, τη Ρωσία και την Κίνα. Τον Ιούνιο του 2023 παρουσίασε την έρευνά του πάνω στην εκτέλεση των Honkyoku με την m-d trumpet στο Διεθνές Φεστιβάλ Σακουχάτσι της Πράγας. Η εργασία του στην καταγραφή του εμβληματικού Tsuru no Sugomori – Renpoken σε δυτική σημειογραφία έχει αναγνωριστεί από βιρτουόζους του οργάνου και φιλοξενείται στις βιβλιοθήκες ακαδημαϊκών ιδρυμάτων σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία και Ιαπωνία.