Οσκηνοθέτης, ηθοποιός, στιχουργός, ποιητής, Θοδωρής Γκόνης είναι ένας άνθρωπος που σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή που τον συναντάς με την ηρεμία της έκφρασής του, τον ποιητικό τρόπο των λόγων του και την ευρηματικότητα των ιδεών του. Το έργο του και η προσφορά του στο χώρο της λογοτεχνίας και του θεάτρου είναι εξίσου εντυπωσιακά.
Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στην Καβάλα, ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και του Φεστιβάλ Φιλίππων. Με το έργο του έχει αναβαθμίσει ουσιαστικά τα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής, έχοντας παράλληλα αναδείξει τις δημιουργίες Καβαλιωτών καλλιτεχνών.
Είχαμε την τιμή να τον συναντήσουμε διαδικτυακά και να συνομιλήσουμε για το Φεστιβάλ των Φιλίππων, το αρχαίο δράμα και την τέχνη.
Ποιο θα είναι το θέμα του φετινού Φεστιβάλ των Φιλίππων και ποιες παραστάσεις θα απολαύσουμε το καλοκαίρι;
Το φεστιβάλ κάθε χρόνο έχει μία θεματική, γιατί πιστεύουμε ότι ένα φεστιβάλ για να είναι συνεπές πρέπει να παράγει κάτι δικό του, όχι απλώς να υποδέχεται σημαντικές παραστάσεις που έτσι κι αλλιώς υποδέχεται, στο θέατρο αλλά και στο φρούριο και σε άλλους χώρους στην πόλη της Καβάλας. Η θεματική φέτος είναι τα κλειστά κτίρια.
Στην Καβάλα υπάρχουν πάρα πολλά γοητευτικά κτίρια, εκτός από τις καπναποθήκες, τα νεοκλασικά σπίτια που ανήκουν στη χρυσή αστική περίοδο, τα παλιά δικαστήρια, τα παλιά νοσοκομεία, το τελωνείο στην παραλία που είναι ένα εξαιρετικό κτίριο και είναι κλειστό το οποίο θα μπορούσε να είναι ένα πολιτιστικό κέντρο υψηλού επιπέδου και δυστυχώς είναι ζηλότυπα κλειδωμένο. Θέλουμε να αναδείξουμε αυτά τα κτίρια με υστεροβουλία αλλά υστεροβουλία υψηλού φρονήματος, θέλω να πιστεύω, μήπως και ανοίξει κάποιος φεγγίτης, κάποιο παράθυρο και έτσι μπορέσουν αυτά τα κτίρια να μπουν πάλι στη ζωή της πόλης.
Φέτος θα κάνουμε πολλές δράσεις, θα οργανώσουμε συναυλίες έξω από τα κλειστά κτίρια, θα έρθουν διάφοροι αρχιτέκτονες, θα μας επισκεφτεί ο Νίκος Βατόπουλος που είναι σπουδαίος δημοσιογράφος και συγγραφέας που γράφει για τα κτίρια όλης της Ελλάδος.
Παράλληλα κάνουμε το εργαστήρι Αρχαίου Δράματος, στους Φιλίππους και στις Κρηνίδες, για 4η χρονιά φέτος και είμαστε πολύ περήφανοι για αυτό. Στο εργαστήρι συμμετέχουν πολλοί σημαντικοί ηθοποιοί, όπως η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, η Ολια Λαζαρίδου, η Λυδία Φωτοπούλου, η Ρηνιώ Κυριαζή, η Λουκία Μιχαλοπούλου, Ακύλλας Καραζήσης και πολλοί άλλοι, οι οποίοι θα δουλέψουν πάνω σε ένα θέμα πάνω στο Αρχαίο Δράμα, θα το παρουσιάσουν στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων ή στον προαύλιο χώρο του μουσείου των Φιλίππων.
Θα έχουμε σημαντικές παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο, θα έρθει το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Βορείου Ελλάδος, παραστάσεις όπως η Αντιγόνη με την Ιωάννα Παππά, ο Οιδίποδας Τύραννος με τον Κεχαγιόγλου και τον Σαράντη, μία μεγάλη συναυλία που θα κάνει ο Σταύρος Ξαρχάκος, έχουμε συνολικά δεκατέσσερις δράσεις μέσα στο αρχαίο θέατρο που είναι πάρα πολλές, αν σκεφτεί κανείς ότι στην Επίδαυρο φέτος λόγω των συνθηκών υπάρχουν τρεις παραστάσεις. Πάρα πολλές παραστάσεις θα παιχτούν στο φρούριο και εντός της πόλης της Καβάλας.
Εμείς τιμούμε έναν ηθοποιό που είναι πρώτα ηθοποιός και έπειτα Καβαλιώτης, όχι το αντίστροφο…
Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Φιλίππων αλλά και του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας όλα αυτά τα χρόνια έχετε στηρίξει σημαντικά το έργο των Καβαλιωτών δημιουργών. Πόσο εύκολο είναι για έναν νέο καλλιτέχνη να βρει μέσο έκφρασης σε μια επαρχιακή πόλη όπως η Καβάλα;
Είναι πολύ δύσκολο, ομολογουμένως. Εγώ με τον τρόπο μου έχω τιμήσει τους ανθρώπους που ζουν εδώ, είτε είναι ηθοποιοί, είτε είναι συγγραφείς ή μουσικοί, έχουμε κάνει πολλές ενδιαφέρουσες συνεργασίες. Πρόσφατα ανεβάσαμε ένα έργο που για αυτό είμαστε περήφανοι, με τον τίτλο «Η βιογραφία του Πατρογονικού» της Μάγκυς Κριθαρέλλη. Είναι ένα έργο που ξεκίνησε από δω, ανατράφηκε εδώ και μιλάει για την ιστορία της πόλης χωρίς γραφικότητες αλλά με τους αυστηρούς κανόνες των τεχνών. Η δυσκολία όταν χρησιμοποιείς καλλιτέχνες που ζουν στον τόπο, είναι ότι πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός. Γιατί στην περίπτωση αυτή, η αναγκαία συνθήκη είναι ότι είναι καλλιτέχνες όχι ότι ζουν στην πόλη. Εμείς τιμούμε έναν ηθοποιό που είναι πρώτα ηθοποιός και έπειτα Καβαλιώτης, όχι το αντίστροφο.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια παράλληλα με το Φεστιβάλ των Φιλίππων λειτουργεί το Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος. Τι ακριβώς είναι;
Στο εργαστήρι του αρχαίου δράματος που γίνεται στους Φιλίππους για είκοσι μέρες ηθοποιοί χορευτές ετοιμάζουν μία παράσταση «εν δυνάμει» όχι δηλαδή στην ολοκληρωμένη της μορφή και την παρουσιάζουν.
Οι καλλιτέχνες μένουν στις Κρηνίδες, στον υπέροχο αυτό χώρο και δουλεύουν κάθε μέρα από το πρωί. Τα προηγούμενα χρόνια, παρακολουθούσαν τις πρόβες φοιτητές δραματικών σχολών, απόφοιτοι ηθοποιοί, θεατρολόγοι του ΑΠΘ, κάτοικοι των Κρηνίδων, ήταν δηλαδή ανοιχτές οι πρόβες στο κοινό, όπως παλιότερα. Είναι πολύ συγκινητικές οι ιστορίες που μας έχουν πει οι ηλικιωμένοι της περιοχής, που είχαν την ευκαιρία να δουν μεγάλους ηθοποιούς του Εθνικού ή του Κρατικού Θεάτρου, όπως ο Κατράκης, ο Κουν, η Παξινού, το πρωί να πίνουν τον καφέ τους εκεί και το βράδυ να είναι πάνω στη σκηνή. Φέτος, δυστυχώς τα πράγματα είναι διαφορετικά λόγω των καταστάσεων. Κάνουμε μία προσπάθεια να δείξουμε τις παραστάσεις τουλάχιστον, διαδικτυακά. Ούτως ή άλλως, η είσοδος είναι ελεύθερη, ολόκληρο το εργαστήρι χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού, και αυτό είναι ένα πολύ θετικό βήμα. Ωστόσο, παρόλο που φέτος μας περιορίζουν οι συνθήκες εμείς προσπαθήσαμε να κάνουμε τις δράσεις ακόμα πιο πλούσιες, παίρνουν μέρος περισσότεροι και πολύ σημαντικοί ηθοποιοί που έχουν διακριθεί στο αρχαίο Δράμα.
Πώς θα λειτουργήσει το θέατρο και το εργαστήρι φέτος;
Φέτος, θα σεβαστούμε όλους τους κανόνες τους υγειονομικούς, γιατί δεν μπορούμε να παίζουμε με τη ζωή των ανθρώπων. Θα είναι περιορισμένος ο αριθμός των ανθρώπων που θα συμμετέχουν στις δράσεις, θα υπάρχουν οι αποστάσεις, η απολύμανση, όλα αυτά που χρειάζονται, χωρίς βέβαια τρόμο αλλά με σοβαρότητα και συνέπεια και με χαμόγελο, γιατί η ζωή δεν κοιτάζει τις δικές μας δυσκολίες, προχωράει.
Η ζωή δεν κοιτάζει τις δικές μας δυσκολίες, προχωράει…
Αρχαίο Δράμα: τι σημαίνει για εσάς και ποιος είναι ο ρόλος του σήμερα;
Το αρχαίο δράμα είναι πάντα επίκαιρο. Τα κείμενα αυτά είναι κλασικά, δεν είναι χρονογραφήματα μιας εποχής. Η Ορέστεια, η Μήδεια, ο Οιδίποδας δεν έχουν χρόνο, είναι αιώνια. Τα κείμενα αυτά, ο τραγικός λόγος είναι μία συστατική πράξη ζωής, πώς λέει το Ευαγγέλιο «Εν αρχή ην ο λόγος», κάτι ανάλογο. Οσο μεγαλώνεις, όσο προχωράς μες στη ζωή τα κείμενα αυτά τόσο πιο εμφατικά έρχονται μπροστά σου, τόσο πιο πολύ έχεις ανάγκη αυτούς τους δασκάλους, γιατί οι τραγικοί ποιητές είναι δάσκαλοι ούτως ή άλλως. Οπως ο Μέγας Αλέξανδρος είχε για δάσκαλο τον Αριστοτέλη έτσι για μας στο θέατρο δάσκαλοι είναι οι κλασικοί τραγικοί ποιητές. Δεν είναι επειδή εμείς είμαστε Ελληνες. Η Ελλάδα είναι μία ωραία χώρα, αλλά πρέπει να την διεκδικείς κάθε μέρα. δεν είναι κατ’ ανάγκη η πατρίδα σου. «Έλληνας» γίνεσαι με τη διαγωγή όχι με την καταγωγή.
Για το εργαστήρι του Αρχαίου Δράματος επιλέξατε τη Μήδεια του Ευριπίδη. Γιατί τη Μήδεια και πώς θα προσεγγίσετε την ιστορία της;
Είναι ένα έργο που πάντα μας συγκινεί, πάντα μας δυσκολεύει αλλά είναι και η εποχή αυτή η ίδια, που κατά κάποιον τρόπο το φέρνει στο προσκήνιο. Επειδή ο Ιάσονας καταπατάει τους όρκους, το δίκαιο, και διαπράττει μία μεγάλη ύβρι, πληρώνει. Γιατί τα παιδιά ουσιαστικά, δεν τα σκοτώνει η Μήδεια, τα σκοτώνει ο ίδιος ο Ιάσονας με τη συμπεριφορά του. Η εποχή που ο Ευριπίδης έγραψε τη Μήδεια, το 431 π.Χ., δηλαδή, είναι η εποχή που η Αθήνα έχει αρχίσει να έχει τα μεγάλα προβλήματα όντας στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Καταπατώνται συμφωνίες με τους Πελοποννήσιους, με τους Κορινθίους και τους Λάκωνες, και όπως καταλαβαίνουμε ο ποιητής θέλει κάτι να πει. Και στην εποχή μας συμβαίνουν παρόμοια, καταπατούνται συμφωνίες, νόμοι, δίκαιο, για αυτό το έργο είναι πάντα επίκαιρο.
Ούτως ή άλλως η Μήδεια δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο υπήρξε μόνο στη φαντασία ενός μεγάλου ποιητή, που σημαίνει ότι πρέπει να την χειριστούμε σαν ποιητική μορφή, δεν είναι ιστορικός ο Ευριπίδης, είναι ποιητής.
Αυτό το ακραίο πράγμα που κάνει η Μήδεια να σκοτώσει τα παιδιά της, είναι μία συμβολική πράξη. Η Μήδεια που είναι θεότητα, είναι κόρη του Ήλιου και ανιψιά της Κίρκης, θέλει να τελειώνει με οτιδήποτε έχει να κάνει με τους θνητούς. Και ως θεότητα είχε το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει, οι θεοί δεν δικάζονται ούτε απολογούνται.
Οσο με ρωτάτε, γιατί θέλω να ανεβάσω αυτό το έργο δεν ξέρω να σας απαντήσω. Και όσο δεν με ρωτάτε, ξέρω.
Ηθοποιός, σκηνοθέτης, ποιητής, στιχουργός. Ποιο αγαπάτε λίγο περισσότερο από τα άλλα;
Ένα πράγμα είναι όλα. Νομίζω ότι είναι σαν αυτούς τους παλιούς τους δίσκους που είχαν από τη μία μεριά ένα πιο ελαφρό τραγούδι και από την άλλη ένα πιο βαρύ. Αν μπορώ να σκεφτώ, η ελαφριά πλευρά μου είναι του θεάτρου, η άλλη αυτή της γραφής είναι πιο βαριά. Πιο εξωστρεφές είναι για εμένα το θέατρο. Όταν ήμουν μικρός πίστευα ότι θα σταματήσω να ασχολούμαι με το θέατρο και μετά θα ασχολούμουν μόνο με τη γραφή. Και πέρασε η ζωή μου στο θέατρο και ξαναλέω το ίδιο, ότι αν θα σταματήσω, θα συγκεντρωθώ πιο πολύ στο γράψιμο. Όμως το γεγονός ότι δεν το κάνω, δείχνει ότι μάλλον μου αρέσει πολύ αυτή η επαφή με τα κείμενα, με τους ανθρώπους. Με βοηθάει, γράφω καλύτερα κάνοντας θέατρο.
Πρώτη δημοσίευση: ekirikas.com