Τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2020, εν μέσω «καραντίνας», κυκλοφόρησε η τρίτη ποιητική συλλογή του Βασίλη Μαρουλά με τίτλο «Καθ’ οίκον περιορισμός», αν και τα περιεχόμενά της, 46 [σαν]ποιήματα και 8 υστερόγραφα, δεν σχετίζονταν αλλά ούτε και «εμπνέονταν» από τον αναγκαστικό κατ’ οίκον «εγκλεισμό» που επέβαλε η πανδημία του κορονοϊού…
Με αφορμή τα νέα του –μετά από δέκα χρόνια «σιωπής»– δείγματα γραφής, ο Καβαλιώτης [σαν]ποιητής παραχώρησε μία συνέντευξη στο λογοτεχνικό site του Art Script και μίλησε για την ποίηση υπό το πρίσμα της καθημερινότητας και για την καθημερινότητα υπό το πρίσμα της ποίησης…
Η απλότητα δεν είναι τρόπος ζωής, είναι η ζωή. Αν τώρα εμείς τη φορτώνουμε με άχρηστα μπιχλιμπίδια κι έγνοιες, δικό μας είναι το πρόβλημα…
Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς…
Γεννήθηκα και ζω στην Καβάλα. Την εγκατέλειψα μόνο όταν ήμουν υποχρεωμένος να το κάνω και επέστρεφα τρέχοντας. 33 χρόνια ως εργαζόμενος σε δημόσιο νοσοκομείο και ενδιάμεσα άλλα 2 ως ασθενής, είδα κι ένιωσα πολλά, δοκίμασα όλα τα συναισθήματα στον υπέρτατο βαθμό. Ο χρόνος είναι δάσκαλος και μ’ όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις. Ο δικός μου ήταν αυστηρός, αλλά ταυτόχρονα μου δίδαξε περισσότερο ν’ αγαπάω παρά να μισώ.
Τι είναι η ποίηση για εσάς;
Δημόσια εξομολόγηση. Η ποίηση κατ’ ανάγκην είναι εξομολογητική. Δεν μπορείς να γράψεις υποκρινόμενος κάποιον άλλον. Ακόμη κι όταν γράφεις σε δεύτερο πρόσωπο, για σένα γράφεις. Νομίζω πως είναι το πιο προσωπικό είδος λογοτεχνίας. Δεν μπορείς να βάλεις δύο «πρωταγωνιστές» ή δυο «ήρωες» στο ποίημα. Δεν μπορείς να βάλεις έναν «αστυνομικό» κι έναν «εγκληματία» όπως γίνεται σ’ ένα μυθιστόρημα. Βάζεις ό,τι έχεις από σένα.
Το να εκδοθεί μια ποιητική συλλογή σήμερα είναι εύκολη υπόθεση;
Αν έχεις τα χρήματα για να πληρώσεις την έκδοση και να «ενοικιάσεις» τη φίρμα ενός εκδοτικού οίκου, ναι, είναι πανεύκολο. Αν δεν τα έχεις ή θεωρείς αναξιοπρεπές να το κάνεις, μπορείς να ελπίζεις μόνο σε ένα θαύμα. Είναι σχεδόν αδύνατον να εκδοθούν. Τραγικό, αλλά έτσι συμβαίνει ή τέλος πάντων έτσι το βίωσα. Κι αυτό συμβαίνει σε μία χώρα η οποία κέρδισε Νόμπελ από 2 ποιητές και είχε άλλες 5 υποψηφιότητες για ποιητές της. Για το πώς φτάσαμε στο σημείο να είναι η ποίηση είδος υπό εξαφάνιση, μεγάλη συζήτηση με συγκεκριμένους υπεύθυνους. Προσωπικά, είχα την τύχη να γνωρίσω τον υπέροχο δημιουργό Ιωάννη Τσίγκα, ο οποίος φρόντισε να εκδοθούν οι τρεις ποιητικές μου συλλογές από την Κάπα Εκδοτική. Για να σας πω την αλήθεια, από μόνος μου δεν θα τολμούσα να έστελνα ποιήματα στην Κάπα. Πρόκειται για εκδοτικό οίκο με αυστηρές προδιαγραφές στη θεματολογία και την ποιότητά τους. Το ότι βρίσκομαι στη λίστα της Κάπα Εκδοτικής, μπορώ να το αποδώσω μόνο σε θαύμα.
Διδάσκουμε στους νέους την αντιπαροχή ονείρων, ελευθεριών και ευτυχίας με αντάλλαγμα έναν τεχνοκρατικό φασισμό που δήθεν θα τους προσφέρει ευκολότερη ζωή. Συνεχίζουμε να τσιμεντώνουμε το χώμα μέχρι να πνιγούμε από τα νερά της βροχής…
Βλέπουμε σε πολλά ποιήματα σας πχ σελ. 1 όσο και στις 5 και 14, μια απλότητα και μια φιλοσοφία ζωής μακριά από την υπερβολή και την επίδειξη. Μια άποψη του «ζήσε» τη ζωή σου ουσιαστικά, απλά, κι έτσι «φύγε» από αυτήν. Είναι μια άποψη ζωής και για εσάς η απλότητα;
Κατ’ αρχάς, να σας ευχαριστήσω θερμά που τα διαβάσατε. Παίρνοντας ως δεδομένα ότι το να έρθουμε στη ζωή δεν αποτελεί επιλογή μας και ότι η μόνη βεβαιότητα της ζωής είναι ο θάνατος, δεν νομίζω ότι δικαιούμαστε το θράσος να θεωρούμαστε κάτι σπουδαίο. Σπουδαίο είναι να ζήσεις αυτό το διάστημα με αξιοπρέπεια. Και αυτό είναι το μόνο που παρουσιάζει έναν βαθμό δυσκολίας. Όλα τα υπόλοιπα ναι, είναι απλά. Η απλότητα δεν είναι τρόπος ζωής, είναι η ζωή. Αν τώρα εμείς τη φορτώνουμε με άχρηστα μπιχλιμπίδια κι έγνοιες, δικό μας είναι το πρόβλημα.
Τελικά οι ιδεολογίες τελείωσαν; Κι αν ναι, μήπως πρέπει να εφεύρουμε νέες;
Οι ιδεολογίες αποτελούν μια εφεύρεση ανθρώπων που είχαν την ανάγκη να εξουσιάζουν. Και ποιος είναι ο ευκολότερος τρόπος να εξουσιάσεις ένα λαό; Η διχόνοια. Οι ιδεολογίες, λοιπόν, παράγουν διχόνοια που την καταναλώνουν οι λαοί, μαλώνουν και σφάζονται θυσιάζοντας κάθε καλό της ομοψυχίας και της συλλογικής προσπάθειας. Η νοσηρότητα των ιδεολογιών φαίνεται ξεκάθαρα από το γεγονός ότι λειτουργούν ως σετ, δε μπορείς να πάρεις μόνο ένα κομμάτι, την παίρνεις ολόκληρη, ακόμη και τα κομμάτια που δεν έχουν σχέση με τις προσωπικές σου απόψεις. Ο ασπασμός μιας ιδεολογίας, ουσιαστικά, καταργεί τον αυτοπροσδιορισμό του ανθρώπου και τον οδηγεί στον ετεροπροσδιορισμό. Στην πραγματικότητα δεν οδηγείσαι από την ιδεολογία σου, αλλά από την αντίθεσή σου στην αντίπαλη ιδεολογία. «Τι πιστεύει αυτός; Ε, εγώ θα πιστέψω το αντίθετο εφόσον είμαστε αντίπαλοι». Έτσι λειτουργεί αυτό το πράγμα. Δυστυχώς έχουν θυσιαστεί άδικα εκατομμύρια ανθρώπων, αλλά και αμέτρητες ευκαιρίες εξέλιξης του είδους εξ αιτίας της μάχης των ιδεολογιών. Τι να κάνουμε; Όταν δεν καταλαβαίνεις ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός σου, καταντάς να αλληλοσκοτώνεσαι με τον συμπολεμιστή σου στο ίδιο χαράκωμα.
Σήμερα, και ειδικά στην Ελλάδα, δίνουμε στους νέους την ανάσα για να γίνουν καλύτεροι από εμάς;
Φαινομενικά, πάντα η προηγούμενη γενιά πίστευε ότι «έδινε στους νέους την ανάσα για να γίνουν καλύτεροι από αυτούς». Στην πραγματικότητα ποτέ δεν συμβαίνει αυτό, διότι δεν υπάρχει κοινή αντίληψη για το «καλύτερο». Επιτρέψτε μου ένα παράδειγμα: Η δυνατότητα να δώσεις το σπίτι σου αντιπαροχή για να χτιστεί μία πολυκατοικία μετέτρεψε επίγειους παραδείσους της Ελλάδας σε κόλαση. Κι όμως, η αντιπαροχή τουλάχιστον για δυο γενιές αποτέλεσε το μεγαλύτερο δώρο στις επόμενες. Έναν εφιάλτη, τον παρέδωσαν ως όνειρο και επιδίωξη στις επόμενες γενιές. Και, μάλιστα, με ειλικρινά καλές προθέσεις. Αυτό κάνουμε και σήμερα. Διδάσκουμε στους νέους την αντιπαροχή ονείρων, ελευθεριών και ευτυχίας με αντάλλαγμα έναν τεχνοκρατικό φασισμό που δήθεν θα τους προσφέρει ευκολότερη ζωή. Συνεχίζουμε να τσιμεντώνουμε το χώμα μέχρι να πνιγούμε από τα νερά της βροχής.
Αν ο άνθρωπος σεβόταν τη φύση, θα ξεκινούσε το γκρέμισμα και θα άρχιζε το φύτεμα…
Γιατί ένας ποιητής κάνει να εκδώσει την επόμενη συλλογή του δέκα χρόνια, και δεν αναφέρομαι προσωπικά σε εσάς. Μιας και αρκετοί ποιητές αργούν να προχωρήσουν στην επόμενη έκδοση τους. Είναι τεχνικά τα θέματα ή απλά θέλουν να συγκεντρώσουν τους καλύτερους καρπούς τους;
Πιστεύω ότι δεν ρισκάρουν να γράψουν κάτι για το οποίο αύριο θα μετανιώσουν. Αυτό δε συμβαίνει από κάποιου είδους ευθυνοφοβία, αλλά περισσότερο από υπευθυνότητα στους αναγνώστες τους. Διάσημοι ποιητές έχουν προκαλέσει επαναστάσεις με τα ποιήματα-προτροπές τους. Πώς αναλαμβάνεις μία τέτοια ευθύνη αν δεν είσαι βέβαιος γι’ αυτό που προτείνεις; Και από την άλλη, αν πιστεύεις ότι αυτά που γράφεις δεν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αξία, ποιος ο λόγος να τα δημοσιεύσεις; Εκτός κι αν κάποιος βιοπορίζεται από την ποίηση. Σε αυτή την περίπτωση θα γράψεις για να πληρωθείς. Οι υπόλοιποι που έχουμε έναν έρωτα με την ποίηση, μη νομίζετε ότι είμαστε κι εντελώς καλά στα μυαλά μας. Πέφτουμε συχνά σε κάτι σκοτεινά πηγάδια και κάνουμε καιρό να ξαναβγούμε στην επιφάνεια.
Ζείτε στην επαρχία, κοντά στη φύση. Στο βιβλίο σας γράφετε: «Στη φύση ολόκληρη η τελειότητα είναι προφανής. / Πλην του ανθρώπου, πιστό υπηρέτη της καταστροφής». Ο άνθρωπος σήμερα σέβεται τη φύση περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν που δεν γνώριζε τις συνέπειες της συμπεριφοράς του;
Όχι! Δεν τη σέβεται, τη φοβάται. Ήρθε η ώρα να φοβηθεί την εκδίκησή της, να πληρώσει για όσα της έκανε. Αν τη σεβόταν, θα ξεκινούσε το γκρέμισμα και θα άρχιζε το φύτεμα. Έχει καεί ο μισός Αμαζόνιος και για τον υπόλοιπο κόσμο πέρα βρέχει. Συνεχίζουμε ακάθεκτοι να την καταστρέφουμε και να την προσβάλλουμε, απλώς προσπαθώντας να την κοροϊδέψουμε για να μην το καταλάβει. Έχω συναντήσει την εξής γελοία χαρακτηριστική περίπτωση: Ιδιοκτήτης λατομείου, μετά το πέρας της εκμετάλλευσης είχε εκ του νόμου την υποχρέωση να αναδασώσει την κατεστραμμένη περιοχή του βουνού που εξόρυξε. Ε, λοιπόν, έβαλε εργάτες κι έβαψαν με πράσινη μπογιά τα πέριξ της φαγωμένης περιοχής. Τόσοι είμαστε, αυτά μας αξίζουν.
Παρατηρούμε σήμερα οι άνθρωποι να προβάλλουν υπερβολικά την προσωπική τους ζωή και τους έρωτες τους μέσω των social media. Οι ποιητές αποτελούν την εξαίρεση ή στην προσπάθεια τους να τους καταγράψουν, στην ποίηση τους, χάνουν την ουσία τους;
Αν κάποιος ποιητής προσπαθήσει να εκφράσει τα συναισθήματά του μέσω των social media, στην καλύτερη περίπτωση θα τον αποκαλέσουν τρολ και στη χειρότερη θα τον τρολάρουν οι υπόλοιποι. Σήμερα στα social media έχει κυριαρχήσει η ευτέλεια, η χυδαιότητα και οι κομματικές αντιπαλότητες. Ευχάριστη εξαίρεση όσοι εξασκούν το χόμπυ με χιούμορ. Η αλήθεια είναι ότι γελάω πολύ στο twitter, υπάρχουν άνθρωποι με εκπληκτικό χιούμορ. Κατά τα λοιπά, αν τα social media είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας, τα πράγματα είναι απείρως χειρότερα απ’ όσο δείχνουν. Οπότε, κατά το «Τι γυρεύει ένας Υδραίος στη Λάρισα» ισχύει το τι γυρεύει ένας ποιητής στα social;
Ετοιμάζετε κάτι που θα βγει σε σύντομο χρονικό διάστημα; Κι αν ναι, θα θέλατε να το μοιραστείτε μαζί μας;
Κάθε μέρα γράφω. Δεν τίθεται θέμα «υλικού». Νομίζω ότι οι περισσότεροι Έλληνες αυτό κάνουν. Εγώ παρατηρώ και καταγράφω. Έχω φιλιώσει και με τον θάνατο, σκοτώνω όσο μπορώ τους άλλους φόβους μου κι αυτό με τρομάζει διότι δεν θα ήθελα να καταντήσω ποιητής-life coach. Θα θυμάμαι πάντα μία κριτική του Ιωάννη Τσίγκα σε ένα ποίημά μου για την Κωνσταντινούπολη, όπου μου είχε πει «Ρε συ, μη γίνεσαι πατερναλιστής». Για να απαντήσω όμως πιο συγκεκριμένα, αν κάποια στιγμή η Κάπα Εκδοτική μου κάνει ξανά την τιμή, με χαρά θα τυπωθώ.
Πηγή: artscript.gr