Η αγορά εργασίας αλλάζει, η εξειδίκευση κινεί τα εργασιακά νήματα, οι απαιτήσεις για γνωστικά εφόδια αυξάνονται και μαζί τους και τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Ανάγκη ή «μόδα»; Ομοίως, οι απόφοιτοι Σχολών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στρέφονται ολοένα και περισσότερο προς τις μεταπτυχιακές σπουδές. Ανάγκη ή τάση για απόκτηση ακαδημαϊκών υπερ-προσόντων; Το μόνο βέβαιο είναι ότι η παρακολούθηση ενός μεταπτυχιακού προγράμματος ταυτίζεται -ή τουλάχιστον θα έπρεπε να ταυτίζεται- με τον επαγγελματικό προσανατολισμό, με την επιλογή του κατάλληλου μεταπτυχιακού να είναι -ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι- μια πολύ σοβαρή διαδικασία.
Ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος MBA του ιδίου Τμήματος, Θεόφιλος Παπαδημητρίου σε συνέντευξη του στο KAVALAPOST δίνει καίριες απαντήσεις σχετικά με το θέμα και κυρίως αναφορικά με την αύξηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, ενώ μιλάει και για το τι διαφορετικό μπορεί να προσφέρει το ανανεωμένο πρόγραμμα MBA του ΔΠΘ σε κάποιον που θα το επιλέξει είτε ως εφόδιο επαγγελματικής είτε ως ακαδημαϊκής καριέρας.
Η συνέντευξη του Θεόφιλου Παπαδημητρίου
Η προσπάθεια των πτυχιούχων να ξεχωρίσουν από τους συναδέλφους τους στην αγορά εργασίας οδηγεί ολοένα και περισσότερους στην αναζήτηση της εξειδίκευσης στα μεταπτυχιακά προγράμματα
Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μία αύξηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στη χώρα μας. Που πιστεύετε ότι οφείλετε αυτή η αύξηση;
Το φαινόμενο που αναφέρετε είναι υπαρκτό. Θεωρώ ότι τρεις παράγοντες διαμόρφωσαν αυτήν την ανάγκη:
- Η αυξημένη ζήτηση για μεταπτυχιακή εκπαίδευση από τους πτυχιούχους. Η προσπάθεια των πτυχιούχων να ξεχωρίσουν από τους συναδέλφους τους στην αγορά εργασίας οδηγεί ολοένα και περισσότερους στην αναζήτηση της εξειδίκευσης στα μεταπτυχιακά προγράμματα που θα τους δώσει συγκριτικό πλεονέκτημα.
- Παράλληλα, η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών μείωσε τα οικογενειακά εισοδήματα. Ενώ παλαιότερα οι Ελληνικές οικογένειες είχαν την δυνατότητα να υποστηρίξουν οικονομικά τις μεταπτυχιακές σπουδές του πτυχιούχου στο Εξωτερικό, σήμερα δεν το κατορθώνουν, με αποτέλεσμα οι πτυχιούχοι να αναζητούν την εξειδίκευσή τους στα Ελληνικά μεταπτυχιακά προγράμματα.
- Τέλος δεν πρέπει να παραλείψω την αναφορά στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται ή σκοπεύουν να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα και αναζητούν καταρτισμένους εργαζόμενους, αυξάνοντας την ζήτηση στην αγορά εργασίας για υψηλό βαθμό εξειδίκευσης. Ο συνδυασμός των τριών παραγόντων οδήγησε στην αύξηση που περιγράψατε με την ερώτησή σας.
Η ολοένα αυξανόμενη δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων θα έχει θετικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας; Μπορεί να βοηθήσει με κάποιον τρόπο στη μείωση της ανεργίας ή απλώς θα δημιουργήσει brain drain και πτυχιούχους άνεργους;
Ο κίνδυνος του κορεσμού εξειδικευμένης εργασίας στην αγορά είναι ένα θέμα. Κάποια στιγμή υπήρχε πληθώρα επιστημόνων στην αγορά, αλλά αδυνατούσες να βρεις έναν τεχνίτη. Φαντάζομαι ότι ο κίνδυνος που περιγράφετε είναι κάποια στιγμή να έχουμε πληθώρα εξειδικευμένων επιστημόνων και να μας λείπουν οι απλοί μαθηματικοί ή οικονομολόγοι. Είναι κατανοητό, αλλά έχω δυο παρατηρήσεις να κάνω: το brain drain είναι ένα φαινόμενο που πάντα υπήρχε στην Ελλάδα, έφευγαν οι Έλληνες επιστήμονες, εργαζόταν στο εξωτερικό για αρκετά χρόνια και επέστρεφαν με την τεχνογνωσία που είχαν αποκτήσει. Δεν επέστρεφαν προφανώς όλοι, αλλά όσοι επέστρεφαν έφερναν σημαντική η προστιθέμενη αξία με την εμπειρία τους. Επιπλέον καθώς βγαίνουμε σιγά σιγά από την κρίση, όπως σας ανάφερα και νωρίτερα, βλέπουμε ότι οι νέες θέσεις εργασίες στην Ελλάδα είναι για υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό. Συνεπώς παρόλο που βλέπω τον κίνδυνο που περιγράψατε, εξακολουθώ να είμαι αισιόδοξος.
Με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέξει κάποιος το κατάλληλο μεταπτυχιακό;
Αυτή είναι μια ερώτηση με πολύ δύσκολη απάντηση. Το μέλλον δεν το γνωρίζει κανείς και ασφαλείς λύσεις δεν υπάρχουν. Το μόνο που μπορεί να κάνει ένας πτυχιούχος επιστήμονας είναι να διαμορφώσει το κατάλληλο επαγγελματικό προφίλ στο βιογραφικό του ώστε να μεγιστοποιήσει τις ευκαιρίες του.
Τα μεταπτυχιακά ακαδημαϊκά εφόδια ακολουθούν τις ανάγκες της αγοράς ή το γνωστικό τους αντικείμενο είναι αυτό που τα καθιστά «βιώσιμα»;
Τα μεταπτυχιακά προγράμματα κατά βάση ακολουθούν τις τάσεις της αγοράς. Τι νόημα θα έχει ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα χωρίς ζήτηση; Ο πτυχιούχος αναζητά στις μεταπτυχιακές σπουδές τις εξειδικευμένες γνώσεις που θα τον αναδείξουν στην αγορά εργασίας.
Αστικός μύθος ή πραγματικότητα: Ένα μεταπτυχιακό πρέπει να είναι συνέχεια του προπτυχιακού όσον αφορά το αντικείμενο το οποίο πραγματεύεται;
Τελείωσα το Τμήμα Μαθηματικών του ΑΠΘ. Η θεωρητική προσέγγιση των προπτυχιακών σπουδών μου, με κούρασε και με οδήγησε να αναζητήσω πιο εφαρμοσμένες μεταπτυχιακές σπουδές, στην Ρομποτική και την Τεχνητή Όραση. Τελικά έγινα καθηγητής σε Οικονομικό Τμήμα και διδάσκω μαθήματα γύρω από τα Μαθηματικά και την Πληροφορική. Η πορεία μου σίγουρα δεν επιβεβαιώνει τον αστικό μύθο που αναφέρατε. Σημασία έχει, όπως σας ανάφερα και νωρίτερα, να διαμορφώσεις το επαγγελματικό προφίλ που θα μεγιστοποιήσει τις ευκαιρίες του νέου επιστήμονα στην αγορά εργασίας.
Έχουμε απόφοιτους του προγράμματος σε διευθυντικές θέσεις στον τραπεζικό κλάδο τόσο στην Ελβετία και την Αγγλία όσο και στην Ελλάδα
Η εξειδίκευση είναι ένας όρος-κλειδί για την αγορά εργασίας. Τα μεταπτυχιακά εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό;
Αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος των μεταπτυχιακών σπουδών. Τα προγράμματα δουλεύουν στην βάση που έχει δημιουργήσει ο φοιτητής σε προπτυχιακό επίπεδο και εξειδικεύουν. Στο δικό μας πρόγραμμα ΜΒΑ για παράδειγμα, δεχτήκαμε αρκετούς πτυχιούχους της Νομικής και του Πολυτεχνείου. Οι φοιτητές αυτοί χωρίς να έχουν γνώσεις στην Διοίκηση ή την Οικονομία, διατήρησαν το προπτυχιακό προφίλ τους και εξειδικεύτηκαν στην Διοίκηση Επιχειρήσεων. Πρέπει να σας πω ότι η αγορά εργασίας αναγνώρισε το συγκριτικό πλεονέκτημα που έφερε αυτή η επιλογή τους. Έχουμε απόφοιτους του προγράμματος σε διευθυντικές θέσεις στον τραπεζικό κλάδο τόσο στην Ελβετία και την Αγγλία όσο και στην Ελλάδα, αρκετοί είναι στελέχη σε μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, και άλλοι αναμόρφωσαν τις οικογενειακές ή προσωπικές επιχειρήσεις τους με τις γνώσεις που έλαβαν από το ΜΒΑ μας.
Το ΔΠΘ έχει ένα πρόγραμμα MBA το οποίο «τρέχει» εδώ και 16 χρόνια και φέτος ανανεώθηκε σε μεγάλο ποσοστό. Τι σας οδήγησε σε αυτήν την απόφαση;
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ μού εμπιστεύθηκε την θέση του διευθυντή του ΜΒΑ. Σε συνεργασία με τον Αναπληρωτή Διευθυντή, καθηγητή Περικλή Γκόγκα μόλις αναλάβαμε τα καθήκοντα μας ξεκινήσαμε μια ενδελεχή μελέτη του χώρου της Διοίκησης Επιχειρήσεων. Για να το πετύχουμε αυτό κινηθήκαμε σε τρεις πυλώνες:
- Χαρτογράφησαμε τις ανάγκες της αγοράς σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο περιβάλλον (ήδη ανάφερα ότι αρκετοί απόφοιτοι μας εργάζονται σε επιχειρήσεις εκτός Ελλάδος).
- Ρωτήσαμε τους φοιτητές και τους απόφοιτους τόσο του μεταπτυχιακού προγράμματος, όσο και του προπτυχιακού προγράμματος την άποψη τους για το Πρόγραμμα. Από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές καταγράψαμε τα πλεονεκτήματα, αλλά και τις ελλείψεις που μας υπέδειξαν. Από τους προπτυχιακούς φοιτητές μας σημειώσαμε τις προσδοκίες τους για το πρόγραμμα.
- Αναλύσαμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ έναντι των υπόλοιπων Οικονομικών Τμημάτων.
Συνδυάζοντας αυτά τα στοιχεία αντιληφθήκαμε ότι υπήρχαν σημεία που θα έπρεπε να ανανεωθεί το πρόγραμμα μαθημάτων. Καθίσαμε λοιπόν και σχεδιάσαμε ένα διετές πρόγραμμα σπουδών, εισάγοντας νέα μαθήματα που απαιτούν οι σύγχρονες εξελίξεις και ενημερώνοντας την ύλη στα υπάρχοντα μαθήματα. Το 65% των μαθημάτων του προγράμματος είναι τελείως νέο ή ριζικά ανανεωμένο.
Γιατί να επιλέξει κάποιος το συγκεκριμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΜΒΑ και όχι κάποιο άλλο αντίστοιχο; Τι είναι αυτό που το ξεχωρίζει έναντι των άλλων MBA προγραμμάτων;
Το ΠΜΣ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ είναι ένα πολύ καλό πρόγραμμα. Θεωρώ ένα από τα καλύτερα στην Ελλάδα, και στηρίζω αυτήν την άποψη μου σε πολλά σημεία. Από τις διπλωματικές εργασίες των φοιτητών του προγράμματος γεννήθηκαν επτά επιστημονικές εργασίες που δημοσιεύθηκαν κατόπιν κρίσης σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και μάζεψαν περισσότερες από 110 αναφορές. Αυτό σημαίνει ότι η δουλειά που έκαναν οι φοιτητές με την καθοδήγηση των καθηγητών μας όχι απλά δημοσιεύθηκε σε επιστημονικό περιοδικό, αλλά τράβηξε και το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Αυτό δεν συμβαίνει σε πολλά μεταπτυχιακά προγράμματα Οικονομικών Τμημάτων.
Το στελεχιακό δυναμικό του προγράμματος είναι εξαιρετικοί επιστήμονες με μεγάλη ακαδημαϊκή, αλλά και πρακτική εμπειρία. Το μάθημα των χρηματοοικονομικών του διδάσκει συνάδελφος που υπηρέτησε για επταετία ως Χρηματοοικονομικός Διευθυντής σε μεγάλη πολυεθνική εταιρεία πριν γίνει καθηγητής, το μάθημα των μεταφορών το διδάσκει συνάδελφος που υπήρξε ο Γενικός Διευθυντής του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος στην Αθήνα και πριν είχε ανάλογη θέση στις αστικές συγκοινωνίες, το μάθημα για τον κίνδυνο και τις ασφαλίσεις το διδάσκει συνάδελφος που εργάσθηκε για πολλά χρόνια στον χώρο των ιδιωτικών ασφαλίσεων. Οι καθηγητές που έχουμε στην Μηχανική Μάθηση και Τεχνητή Νοημοσύνη, στην Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού, στην Λογιστική, στην Μικροοικονομία, είναι νέοι επιστήμονες με βαθιά γνώση του αντικειμένου τους, ανερχόμενες δυνάμεις ο καθένας στον χώρο του. Θα ήθελα εδώ να τονίσω ότι όλοι οι καθηγητές του Προγράμματος είναι μόνιμα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, βρίσκονται όλο τον χρόνο στην Κομοτηνή. Είναι δίπλα στους φοιτητές του Προγράμματος όποτε τους χρειαστούν, το ενδιαφέρον τους για το μάθημα που διδάσκουν είναι συνεχές.
Οι φοιτητές του Προγράμματός μας έχουν κάνει αξιοσημείωτη καριέρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Απόφοιτοι μας όπως σας είπα είναι στελέχη σε τράπεζες της Ελβετίας και του Η.Β., απόφοιτοί μας είναι στελέχη σε πολυεθνικές εταιρείες με βάση το εξωτερικό, απόφοιτοι μας έχουν ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα. Ο θεμελιωτής του Προγράμματος και προηγούμενος διευθυντής Γιάννης Μουρμούρης συνηθίζει να λέει ότι στα δεκαέξι χρόνια λειτουργίας του προγράμματος στελεχώσαμε όλες τις υπηρεσίες και επιχειρήσεις της τοπικής κοινωνίας. Χωρίς δόση υπερβολής θα βρει κανείς απόφοιτο μας σε θέση ευθύνης σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στις τράπεζες και τις επιχειρήσεις της περιοχής μας.
Είναι ένα πολύ καλό και μοντέρνο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών με υψηλού επιπέδου στελεχιακό δυναμικό που βρίσκεται δίπλα στους φοιτητές του προγράμματος σε κάθε τους βήμα.
*Οι υποβολές αιτήσεων για το ανανεωμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα MBA του ΔΠΘ έχουν ανοίξει και μπορούν να γίνουν διαδικτυακά μέσα από τον ιστοσελίδα του προγράμματος εδώ μέχρι την Παρασκευή 11 Ιουνίου 2021.