Μία σημαντική διάκριση ήρθε να προστεθεί στο ήδη «πλούσιο» βιογραφικό της Ζωής Γαβριηλίδου. Η Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και καθηγήτρια του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας εκλέχθηκε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λεξικογραφίας (Euralex), αποτελώντας την πρώτη Ελληνίδα που αποκτά τον συγκεκριμένο τίτλο!
Η εκλογή της πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 19ου Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Λεξικογραφία, Euralex, το οποίο διεξήχθη στην Κομοτηνή το τριήμερο 7-9 Σεπτεμβρίου 2021.
Γεννημένη στην Καβάλα το 1971, η Ζωή Γαβριηλίδου μίλησε, με αφορμή την εκλογή της στο thesstoday.gr και τον δημοσιογράφο Ναπολέοντα Παπαδόπουλο.
Ανέκαθεν στόχος μου ήταν να συνδράμω στην εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων μέσα από σκληρή δουλειά για την εκπόνηση έρευνας υψηλού επιπέδου αλλά και τη συστηματική ανάδειξή της…
Αρχικά θερμά συγχαρητήρια για την εκλογή σας ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λεξικολογίας. Πώς αισθάνεστε για αυτό; Είναι τιμητικό;
Σας ευχαριστώ θερμά για αυτή τη συνέντευξη. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Λεξικογραφίας είναι η σημαντικότερη επιστημονική εταιρεία λεξικογραφίας που υπάρχει παγκοσμίως και διαθέτει το δικό της επιστημονικό περιοδικό, το International Journal of Lexicography, διοργανώνει κάθε δύο χρόνια το δικό της συνέδριο, μάλιστα το 19ο Διεθνές Συνέδριο Λεξικογραφίας διοργάνωσε το ΔΠΘ διαδικτυακά από τις 7-9 Σεπτεμβρίου 2021, ενώ αριθμεί πολλά μέλη ανά τον κόσμο. Επομένως, η τιμή για μένα είναι πολύ μεγάλη, καθώς την υποψηφιότητά μου για τη θέση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Λεξικογραφίας την πρότεινε το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο και εξελέγην στη θέση αυτή από τη Γενική Συνέλευση της Εταιρείας, δηλαδή από λεξικογράφους και συναδέλφους καθηγητές Λεξικογραφίας από όλον τον κόσμο με ποσοστό που ξεπέρασε το 90%. Για πρώτη φορά στην ιστορία της Εταιρείας εκλέγεται άτομο από μια χώρα μικρή, όπως η Ελλάδα, και ένα Πανεπιστήμιο περιφερειακό, όπως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και αυτό έχει βαρύνουσα σημασία αφενός γιατί έτσι θα αναδειχτεί η σοβαρή λεξικογραφική δουλειά που έχει γίνει στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αφετέρου γιατί θα ακουστεί η φωνή των Ελλήνων λεξικογράφων στο εξωτερικό, ιδιαίτερα σήμερα που η σημασία του λεξικού είναι καθοριστική, καθώς το λεξικό αποτελεί ένα βασικό εργαλείο πρόσβασης στην επικοινωνία και τη γνώση για ομάδες, όπως για παράδειγμα οι μετανάστες.
Η συγκεκριμένη εκλογή αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να ακουστεί το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και συνολικά η δουλειά που γίνεται στα ελληνικά Πανεπιστήμια;
Είμαι πραγματικά περήφανη που με τη εκλογή αυτή αναδεικνύεται πρωτίστως το πανεπιστήμιό μου, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, και αποκτά περίοπτη θέση στο λεξικογραφικό γίγνεσθαι. Αναδεικνύεται έτσι όλη η δουλειά που έχουμε κάνει στο Πανεπιστήμιο, κυρίως προς δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, την προσπάθεια εκπόνησης προσβάσιμων λεξικών και αναφέρομαι συγκεκριμένα σε δύο μεγάλα πρότζεκτ που έχουμε ξεκινήσει, την εκπόνηση ενός σχολικού λεξικού για άτομα με προβλήματα όρασης 3.500 λημμάτων και την εκπόνηση ενός λεξικού της ελληνικής νοηματικής. Δεύτερον, την προσπάθεια δημιουργίας πόρων για τη διάσωση της πολιτισμικής κληρονομιάς μας και αναφέρομαι στην εκπόνηση του γλωσσαρίου του καπνού, το οποίο έρχεται να διασώσει την άυλη πολιτισμική κληρονομιά, καταγράφοντας το συναφές με τον καπνό και την επεξεργασία και διαχείρισή του λεξιλόγιο και έτσι να το διατηρήσει ζωντανό μέσω της καταγραφής και να το προσφέρει ελεύθερα ως μέσο τεκμηρίωσης σε κάθε ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να το αξιοποιήσει. Ας σημειωθεί εδώ ότι το γλωσσάρι του καπνού έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2020 (Unesco). Παράλληλα, ετοιμάζεται το γλωσσάρι του μεταξιού. Μία άλλη σημαντική συνεισφορά είναι το μίνι λεξικό που περιλαμβάνει υβριδικές λέξεις όπως π.χ. κέκι (αντί για κέικ), μπόξι (αντί για κουτί), μπλόκι (αντί για οικοδομικό τετράγωνο) που συνδυάζουν ένα αγγλικό θέμα και μια ελληνική κατάληξη και χρησιμοποιούνται στον λόγο ομιλητών της Ελληνικής ως γλώσσας πολιτισμικής κληρονομιάς στην Αμερική, την Αυστραλία, κτλ.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στα ελληνικά Πανεπιστήμια όσον αφορά την έρευνα στις ανθρωπιστικές επιστήμες, που υπάγεται και το πεδίο της λεξικογραφίας;
Σήμερα στα ελληνικά Πανεπιστήμια παράγεται έρευνα υψηλού επιπέδου όσον αφορά τις ανθρωπιστικές επιστήμες και αυτό αποδεικνύεται από την παρουσία Ελλήνων συναδέλφων που θεραπεύουν ανθρωπιστικές σπουδές και το έργο τους εμφανίζεται σε σημαντικές βάσεις δεδομένων όπως το SCOPUSή το GoogleScholar.
Ο κλάδος των φιλολόγων είναι αρκετά κορεσμένος επαγγελματικά καθώς χιλιάδες απόφοιτοι οδηγούνται στην ανεργία κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα και τη πτώση των βάσεων εισαγωγής στις σχολές αυτές. Τι πρέπει να αλλάξει, ώστε να γίνει εκ νέου ο κλάδος ελκυστικός για έναν υποψήφιο;
Έχω την αίσθηση ότι αυτό είναι ένας μύθος. Τελειώνοντας κάποιος φοιτητής ένα Τμήμα Φιλολογίας μπορεί να ασχοληθεί με μια πληθώρα επαγγελμάτων. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά μόνο από αυτά: επιμελητής κειμένων, μεταφραστής, εμψυχωτής αναγνωστικών εμψυχώσεων ή εμψυχώσεων δημιουργικής γραφής, λεξικογράφος, ειδικός στη γλωσσική τεχνολογία, υπολογιστική γλωσσολογία (ανάλυση φωνής, αυτόματη επεξεργασία γλώσσας), κλινικός γλωσσολόγος, δικανικός γλωσσολόγος, κειμενογράφος. Σε πρόσφατο ρεπορτάζ στην τηλεόραση άκουσα, μάλιστα, ότι το επάγγελμα του κειμενογράφου είναι ένα από τα περιζήτητα σήμερα επαγγέλματα στον χώρο της διαφήμισης. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, λόγω της ύπαρξης μεταναστών και προσφύγων στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη ζήτηση για δασκάλους της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας, ενώ γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για δασκάλους της ελληνικής ως γλώσσας πολιτισμικής κληρονομιάς σε σχολεία της ομογένειας στην Αμερική και την Αυστραλία, αλλά και στην Ευρώπη. Παράλληλα ένας νέος κλάδος που ακούει στο όνομα digitalhumanities ανοίγεται. Συνεπώς τα φιλολογικά τμήματα οφείλουμε να ανανεώσουμε τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών μας, ώστε να αναπτύσσουμε στους φοιτητές μας δεξιότητες που να τους καθιστούν ικανούς να ανταπεξέλθουν σε όλα τα παραπάνω, και είμαι στην ευχάριστη θέση να γνωρίζω ότι το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης έχει υιοθετήσει ένα πρωτοποριακό και ανοικτό πρόγραμμα σπουδών και ένα πρόγραμμα συστηματικής Πρακτικής Άσκησης που δίνουν στους φοιτητές του τη δυνατότητα να απορροφώνται στην αγορά εργασίας. Αυτό μας έδειξε και μια πρόσφατη μελέτη απορρόφησης που διενέργησε το Γραφείο Διασύνδεσης του Πανεπιστημίου για τους αποφοίτους του συγκεκριμένου Τμήματος. Παράλληλα, πρέπει να ενημερώσουμε καλύτερα τους υποψήφιους φοιτητές για όλες αυτές τις δυνατότητες που παρέχουν τα φιλολογικά Τμήματα, έτσι ώστε οι υποψήφιοι φοιτητές να τα επιλέγουν συστηματικά στο μηχανογραφικό.
Κλείνοντας, ποιους στόχους θέτετε για το μέλλον; Μπορεί το ελληνικό Πανεπιστήμιο να “ακουστεί” περισσότερο στο εξωτερικό για το συγκεκριμένο πεδίο;
Ανέκαθεν στόχος μου ήταν να συνδράμω στην εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων μέσα από σκληρή δουλειά για την εκπόνηση έρευνας υψηλού επιπέδου αλλά και τη συστηματική ανάδειξή της. Και όλοι μας στα ελληνικά Πανεπιστήμια θα πρέπει να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση: ο καθένας μας να αναδείξει με συστηματικό τρόπο, και με τη θεσμική παρέμβαση της πολιτείας, την υψηλού επιπέδου έρευνα που γίνεται στα ελληνικά Πανεπιστήμια όχι μόνο στις ανθρωπιστικές σπουδές αλλά και σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Ναι! Μπορούμε!