Του Διαμαντή Αξιώτη
Τσαρική αυλή, Οκτωβριανή επανάσταση και διεθνή οικονομικά συμφέροντα, πασπαλισμένα με ισχυρές δόσεις κραιπάλης. Η Μόσχα, η πόλη Μπαρναούλ των Αλτάι της Σιβηρίας και οι νέοι οικισμοί της Ασιατικής Ρωσίας. Ο Εβραιοούγκρος μπον βιβέρ, κόμης Ανατόλι Βαγιέικωφ, ανώτατος αξιωματικός του Ρωσικού στρατού, και ο Βίκτωρ Ρουνταμιότωφ, απόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής «Τσάρος Αλέξανδρος ο Β΄».
Μεγαλεία του παρελθόντος, σκεπασμένα από το χιόνι της στέπας.…
Το κίνημα των μπολσεβίκων τον Οκτώβρη του 1917, η φυλάκιση και η φυγάδευση, στη συνέχεια, του κόμη Βαγιέικωφ. Η φυγή του ρωσικού στόλου το 1922 και η κάθοδος διακοσίων χιλιάδων ανδρών ιππικού και πεζικού, οι οποίοι μέσω των Στενών και της Κωνσταντινουπόλεως καταφθάνουν στον Πειραιά, αποπλέουν στη Μασσαλία, από ‘κει στην Αμερική και σε όλο τον κόσμο. Η πρώτη μελέτη δικτύου υδρεύσεως για την Αθήνα από τον Βίκτορα Ρουνταμιότωφ ή, από τώρα και στο εξής, Ρουδομέτωφ. Ο ισχυρός έμπορος καπνού Στέφανος Κούφλερ, και πάλι ο Ανατόλι Βαγιέικωφ, φανερά και κρυφά ξέφρενα γλέντια των δύο φίλων, πλέον στην Καβάλα. Β ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και όλα παίρνουν την κατιούσα: Βουλγαρική κατοχή, φυγάδευση στο εξωτερικό, κατάρρευση της καπνεμπορικής επιχείρησης, εγκατάλειψη και εξαθλίωση του αρχοντικού των Κούφλερ.
Νικόλαος Ρουδομέτωφ, τέλος, γιος του Βίκτορα Ρουνταμιότωφ και ανιψιός του Ανατόλι Βαγιέικωφ, «ο εντιμότατος κύριος ΙΛΑΚ».
Σενάριο έτοιμο, ο καμβάς του οποίου αναμένει τον Μ. Καραγάτση των ημερών μας, για να αποκαλύψει τις πολυσχιδείς λεπτομέρειές του, ούτως ώστε να αναπτυχθεί ένα πολυσέλιδο, ευφάνταστο ιστορικό μυθιστόρημα.
Είναι παράξενη η συστολή που νιώθω όταν πρόκειται να αναφερθώ σε ορισμένους, εκλεκτούς ανθρώπους των οποίων η ιστορική διαδρομή μαγνητίζει, θέλγει και προκαλεί.
Τον Νίκο Ρουδομέτωφ τον γνώρισα –σαν βέρος Καβαλιώτης εγώ– πριν από αρκετά χρόνια. Τον συναναστρέφομαι δε από τότε αδιάκοπτα, μέσω μικρών ή μεγαλύτερων συναντήσεων, οι οποίες –συναντήσεις– διαθέτουν πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με επισκέπτεται φορτωμένος, τις περισσότερες φορές, από βιβλία, έγγραφα ή αποκόμματα εφημερίδων, πρόθυμος να μου επιδείξει, υπερηφάνως, κάποιο ενδιαφέρον άρθρο, μία σπάνια φωτογραφία ή το νέο του εύρημα, Κύριος οίδε ποιάς αξίας καταβαλλομένης από τον ίδιο. Το οποιοδήποτε εύρημα θα φάνταζε ευτελές στα μάτια κάποιου τρίτου, μη μυημένου, σκουπίδι άχρηστο, το οποίο όμως στα χέρια του συλλέκτη θα αποδειχθεί πολύτιμη ανακάλυψη, προορισμένο να αξιοποιηθεί και να βρει τη θέση του ανάμεσα στα άλλα αποθησαυρίσματα του Ιστορικού και Λαογραφικού Αρχείου Καβάλας. Το γνωστό σε όλους μας ΙΛΑΚ, το οποίο ίδρυσε, συνεχίζει να διευθύνει και να πριμοδοτεί ο ίδιος. Ανοιχτό και προσβάσιμο προς τους πάντες: ερευνητές, συγγραφείς, δημοσιογράφους, κυρίως σε μαθητές.
Ο Νίκος Ρουδομέτωφ, με την πείρα του συλλέκτη που απέκτησε, στρέφει το βλέμμα προς τα πίσω, ανασκαλεύει την ιστορία ανθρώπων και τόπων, ερευνά παλιά έγγραφα και, αναζητώντας αξιόπιστες πηγές, διευρύνει το ενδιαφέρον του προς αυτή την κατεύθυνση. Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας είναι –συν των άλλων σημαντικών αποτελεσμάτων– η έκδοση ενδιαφερόντων βιβλίων, τα οποία ρίχνουν άπλετο φως στην ιστορία μιας περιόδου ή ενός τόπου –του τόπου μας, ως επί το πλείστον– άξια μελέτης και θαυμασμού, προορισμένα να εμπλουτίσουν τις βιβλιοθήκες ειδικών και μη.
Τόλμησα, αυτόν τον πολυπράγμονα μελετητή, να τον κάνω ήρωα –δευτερεύοντα, όπως όριζαν οι ανάγκες– του μυθιστορήματός μου, Μοιρασμένα χιλιόμετρα. Ευχαριστώ, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη μου για τα όσα μου προσέφερε και για τα άλλα που πρόθυμα, είμαι βέβαιος, θα μου προσφέρει.
Καβάλα, 15 Ιανουαρίου 2005
Διαμαντής Αξιώτης
Πρώτη δημοσίευση: ΠεριΩδικό της πόλης, τχ. 78, σελ. 7, Ιανουάριος 2005, Καβάλα. Ειδική έκδοση: Αφιέρωμα στο Ιστορικό και Λαογραφικό Αρχείο Καβάλας [ΙΛΑΚ]