Επ’ αφορμή…

Ευχή και χρέος όλων μας στη νέα χρονιά η χώρα μας και ο λαός μας να ζήσει με περισσότερη διαφάνεια, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία και ελευθερία...


 

Του Δημήτρη Εμμανουηλίδη

 


ΒΒρισκόμαστε λίγο πριν τις γιορτές του Δωδεκαημέρου. Το 2020 θα μείνει στην Ιστορία ως η χρονιά που χάσαμε από την πανδημία χιλιάδες συνανθρώπων μας. Οι εικόνες της καθημερινότητας για τον ιστορικό του μέλλοντος θα είναι ίδιες με σκηνές από ταινίες επιστημονικής φαντασίας που προφητικά προοιώνιζαν ένα εφιαλτικό μέλλον που έμελλε να γίνει για μας η ζώσα καθημερινότητα.

Πολλές φορές αναρωτήθηκα στο ποιος έχει το χρονικό προβάδισμα ανάμεσα στην Επιστήμη και την Τέχνη. Η κοινή λογική δίνει την πρωτοπορία στην Επιστήμη. Με τα επιτεύγματά της διαμορφώνει σ’ όλα τα πεδία της ανθρώπινης δράσης τις καινούριες συνθήκες που συνθέτουν τη ζώσα πραγματικότητα.

Η Τέχνη από την άλλη με τα δημιουργήματά της έχει σκοπό να καταγράψει και να ερμηνεύσει αυτή την πραγματικότητα. Επομένως φυσικό επακόλουθο να ακολουθεί τα χνάρια που άνοιξε ο κόσμος της επιστήμης, καθώς η επιστήμη είναι ο χαράκτης της ιστορικής πορείας και η τέχνη ο ερμηνευτής της.

Όμως αυτή η προσέγγιση μας οδηγεί πολλές φορές στην επισήμανση ιστορικών αντιφάσεων. Εντελώς πρόχειρα μου ’ρχεται στον νου η περίπτωση του Ιουλίου Βερν με το έργο του «Από τη Γη στη Σελήνη». Χρειάστηκε περίπου ένας αιώνας για να έρθει η επιστήμη και να δώσει σάρκα και οστά στο όνειρο του Βερν.

Κάτι ανάλογο άλλωστε συνέβη και με το γεννήτορα της αφηρημένης τέχνης, τον Ρώσο ζωγράφο Καντίνσκι στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Με την αφηρημένη ζωγραφική του σπάει την κρούστα του «φαίνεσθαι» των πραγμάτων και διεισδύει στο «είναι», στη βαθιά ουσία τους.

Λίγα χρόνια μετά, έρχεται η επιστήμη με τον Σίγκμουντ Φρόιντ που θεμελιώνει την επιστήμη της ψυχανάλυψης, την επικράτηση δηλαδή του υποσυνείδητου στον χώρο του συνειδητού. Μ’ άλλα λόγια, την επικράτηση στα ανθρώπινα του «είναι» πάνω στο «φαίνεσθαι».

Η χρονική αυτή ανακολουθία άλλωστε αναδείχνεται από πολύ παλιά. Τα ομηρικά έπη προηγούνται χρονικά από τις όποιες επιστημονικές θεμελιώσεις ακολούθησαν.

Χαρακτηριστική τέλος επισήμανση έχουμε με τη ζωγραφική του De Chirico. Δεκαετίες πριν στα έργα του παρουσιάζει άδειες από ανθρώπους πλατείες, άδειους από ζωή δρόμους στην Ιταλία. Είναι οι ίδιες άδειες πλατείες και δρόμοι της Ιταλίας που καθημερινά παρουσιάζονται σε ρεπορτάζ από τη γειτονική χώρα μεσούσης της πανδημίας.

Η απάντηση στη λύση αυτού του γρίφου βρίσκεται κατά την άποψή μου στο γεγονός ότι η Τέχνη έχει για γονιμοποιό στοιχείο τη φαντασία που ως λειτουργία του πνεύματος συνήθως υπερακοντίζει τα όρια της γνώσης και της λογικής.

Όμως να επανέλθουμε στο πνεύμα των ημερών.

Ευχή όλων μας ο παγκόσμιος αυτός εφιάλτης που ζούμε τη χρονιά που φεύγει, να είναι σε αμετάκλητη αποδρομή.

Η νέα χρονιά να βρει:

  • Τη νιότη μας στο φυσικό της χώρο, στα σχολεία. Εκεί όπου -μακριά απ’την κουτσουρεμένη γνώση μέσω του τηλεοπτικού delivery- ζυμώνεται η κοινωνικότητα και χαλυβδώνεται η συναισθηματική και ψυχική υγεία της.
  • Τους επαγγελματίες κάθε πρωί ν’ ανοίγουν την επιχείρησή τους σχεδιάζοντας –απαλλαγμένοι από τον βρόχο των ανεξόφλητων χρεών τους– ένα καλύτερο επαγγελματικό αύριο.
  • Τους εργαζόμενους να ξέρουν πως θα έχουν εξασφαλισμένη δουλειά, λυτρωμένοι από την κοινωνική βαρβαρότητα της ανεργίας και της υποαπασχόλησης.
  • Τους δημιουργούς του πολιτισμού να ξαναβρούν ζωντανά το κοινό τους στους χώρους που θητεύουν.
  • Τους ανθρώπους του τουρισμού να ξαναδεχτούν στις επιχειρήσεις τους τα εκατομμύρια των επισκεπτών επανασχεδιάζοντας με αισιοδοξία το μέλλον.
  • Τους γεωργούς, τους κτηνοτρόφους και τους αλιείς να στηρίζονται από την πολιτεία, ώστε να ζουν με αξιοπρέπεια, δικαιωμένοι για τον καθημερινό τους μόχθο.

Ευχή και χρέος όλων μας στη νέα χρονιά η χώρα μας και ο λαός μας να ζήσει με περισσότερη διαφάνεια, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία και ελευθερία.


Ο Δημήτρης Εμμανουηλίδης είναι τ. βουλευτής Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ