Οι γεωστρατηγικοί μετασχηματισμοί βρίσκονται σε κίνηση, με το «μάγμα» της Ιστορίας να είναι πιο ρευστό ποτέ, ειδικά σε περιοχές όπως είναι η Ανατολική Μεσόγειος. Σ’ αυτό το πλαίσιο το ΝΑΤΟ καλείται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο, προσπαθώντας να κρατήσει τις δέουσες ισορροπίες. Το κάνει όμως αυτό και αν όχι, προς ποια κατεύθυνση κινείται;
Ο Σμήναρχος (Ι) ε.α. και διευθυντής του Kavala AirSea Show, Παναγιώτης Γεωργιάδης σκιαγραφεί το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, αλλά και τις νέες συμμαχικές συστοιχίες οι οποίες φαίνονται να ξεπροβάλλουν στον ορίζοντα της γεωπολιτικής σκακιέρας, με τον ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου να μην είναι αμελητέος.
Η ανάλυση του Παναγιώτη Γεωργιάδη
Την Παγκόσμια Ιστορία καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό οι γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές δράσεις συμμαχιών, για μια συγκεκριμένη περίοδο, στο πλέγμα ενός αέναου ανταγωνισμού των κρατών. Από την ύπαρξη και μόνο μιας συμμαχίας παράγεται δυναμική επιρροής. Τελικά όμως ο χρόνος και οι εξελίξεις σε ειρήνη, κρίσεις και πόλεμο (κάθε κλίμακας) θα την καταγράφει ως «πετυχημένη» ή «ξεπερασμένη και κατ’ επέκταση αναποτελεσματική».
Ποτέ όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε κράτος συμμετέχει πρώτιστα (ίσως και αποκλειστικά) για το δικό του συμφέρον. «Συμφέρον» που δεν υπηρετεί απαραίτητα τις πανανθρώπινες αξίες και τους ηθικούς κανόνες.
Επίσημα, καμιά συμμαχία δεν είναι επιθετικού ή αναθεωρητικού χαρακτήρα κατά δήλωση της, αλλά η κάθε μία μπορεί και πρέπει να «προσαρμόζεται» στις εξελίξεις και να προλαμβάνει, εάν θέλει να είναι ανταγωνιστική έναντι άλλης, ελπίζοντας να αποδειχθεί και αποτελεσματική. Μια συμμαχία κρατών μπορεί να δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα μακροπρόθεσμού σχεδιασμού και ενεργειών που οδηγεί το κοινό συμφέρον, για την οικονομία, το εμπόριο την ασφάλεια κ.α.
- Μπορεί όμως και μια συμμαχία να είναι προϊόν επιβίωσης, ανάγκη που γέννησε ένας πόλεμος (1938-1945), που «άργησαν να αποτρέψουν» στην πλειονότητα τους τα μεγαλύτερα νικηφόρα κράτη της Αντάντ (1914-1918). Μέσα λίγα χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά από ριζικές και σε πολλές περιπτώσεις βίαιες αναδιατάξεις νικητών και ηττημένων, μέσα από τις δύο κυρίαρχες ιδεολογίες της εποχής (Καπιταλισμός-Κομμουνισμός) και την διάλυση των ιστορικών Αυτοκρατοριών, θεμελιώθηκαν δύο συμμαχίες κρατών.
Το Σύμφωνο Ατλαντικής Συμμαχίας (NATO) το 1949 έναντι του Συμφώνου της Βαρσοβίας (1955).
Και από τότε πέρασαν 36 χρόνια μέχρι την επίσημη διάλυση του Ανατολικού Συνασπισμού (1991). Περίοδος που η ιστορία κατέγραψε ως αυτήν του «ψυχρού πολέμου», αλλά παράλληλα και μια «μακρά και ειρηνική περίοδος παγκόσμιας ανάπτυξης», σίγουρα γενικά για τον Δυτικό κόσμο.
- Το ΝΑΤΟ τα χρόνια που ακολούθησαν «προσαρμόστηκε ακαριαία» συμπληρώνοντας το κενό, επεμβαίνοντας όπου μπορούσε (Βαλκάνια), υλοποιώντας ασφαλώς τις αποφάσεις και τα συμφέροντα, μεγάλα ή μικρά, των ισχυρότερων του μελών. Συνέβη σε παγκόσμια κλίμακα με την «αντιτρομοκρατική εκστρατεία» μετά το 2001, δρώντας άμεσα και κυρίως επικουρικά αρχικά, επίσημα… στο Αφγανιστάν, Λιβύη, Δυτικό Ινδικό Ωκεανό, Μεσόγειο.
Και να που το μείγμα «πολέμου τρομοκρατίας», «νέας τάξης πραγμάτων» και «παγκοσμιοποίησης», επαλήθευσε και μια από τις πολλές επίσημες γεωστρατηγικές αναλύσεις-εκτιμήσεις, στο ξεκίνημα αυτής της «νέας εποχής», 20 χρόνια πριν ειδικά με την ακόλουθη παράγραφο: Η μετεξέλιξη του φαινομένου της τρομοκρατίας από ομάδες και φατρίες, σε κράτη πλέον, δημιούργησε νέα δυναμική ικανή να ανατρέψει τις υφιστάμενες συνθήκες διεθνούς ασφάλειας.
Η «υπόθεση της τρομοκρατίας» μπορεί πολύ εύκολα να αποτελέσει την ευκαιρία εφαρμογής «προβοκατόρικων δράσεων» αποσταθεροποίησης, μεταξύ φανερών και αφανών αντιπάλων, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο τόσο από κράτη όσο και από οργανωμένα συμφέροντα.
Έτσι, η ανωτέρω προοπτική θα επιβαρύνει και το κλίμα καχυποψίας μεταξύ των κρατών, δημιουργώντας αστάθεια ακόμη και στις σχέσεις μεταξύ μελών των ίδιων οργανισμών και συμμαχιών. (Παρ. 15-17 επίσημη γεωστρατηγική ανάλυση – αντιτρομοκρατία TIS/ΝΑΤΟ 2001).
Μέσα σ΄ αυτά τα χρόνια η Ρωσία σταδιακά έγινε ξανά ενεργή υπερδύναμη, αναζητώντας κάθε ευκαιρία επέκτασης (όπως όλοι), η Κίνα κατέκτησε τον ίδιο τίτλο, η Ινδία είναι κοντά, άλλα και άλλα κράτη όπως και η Τουρκία δυνάμωσαν σε τέτοια κλίμακα που τα τοποθέτησε στην ομάδα των πλέον εύρωστων οικονομιών της «G 20». Το 2015 στη Αττάλεια ο Ερντογάν σαν οικοδεσπότης «αισθάνθηκε ούριο άνεμο».
Και τότε η Τουρκία συνάντησε το «πεπρωμένο της», αναζητώντας την δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έτσι όπως οι θεωρητικοί της περί ζωτικού χώρου προετοίμασαν και το πολεμικό της δυναμικό σχεδίασε και εκτέλεσε συνεχίζοντας αδιάληπτα σε πολλαπλά μέτωπα, δεσμεύοντας τεράστιους πόρους (νόμιμους και παράνομους).
Έτσι τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή (από την Νοτιοανατολική Ευρώπη μέχρι και την Αραβική Χερσόνησο και από την Ρωσία μέχρι και την βορειοανατολική Αφρική), εκτελούνται πολεμικές δράσεις μικρής και μεγάλης κλίμακας από μια «ανεπίσημη συμμαχία», που τα επηρεάζουν κλιμακωτά την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια.
- Η Τουρκία (μέλος ΝΑΤΟ) πριν και από την επίσημη έναρξη του εμφύλιου πολέμου στη Συρία (2011) προωθεί βίαια τα νεοθωμανικά της συμφέροντα, προσπαθώντας να ελέγξει περιοχές της, μέσω μιας νέας οντότητας (ISIS) μαζί με άλλες «αφανείς» δυνάμεις (μετά απαλλάχθηκαν απ΄ αυτήν), ώστε να κυριαρχήσει σ’ εκείνη τη γεωγραφική έκταση που ελέγχει χερσαίους ενεργειακούς δρόμους παγκόσμιας αξίας αλλά και για την αποτροπή ανεξάρτητου Κουρδικού Κράτους που θα ενίσχυε και τους υδάτινους και ενεργειακούς πόρους του Ισραήλ.
Το θέμα τα τελευταία δύο χρόνια «ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό» η Ρωσία (αντίπαλος ΝΑΤΟ!) και οι δύο αυτές χώρες μαζί με άλλες δορυφορικές δυνάμεις δρουν σε όλη την περιοχή ουσιαστικά από κοινού. Και όταν λέμε δρουν, σημαίνει ότι στέλνουν δυνάμεις σε πολεμικές αναμετρήσεις σε πλήρη κλίμακα και με τον κατάλληλο «προσχηματικό ρόλο». Στον «γεωγραφικό δακτύλιο» Καυκάσου-Λιβύης-Υεμένης-Κατάρ-Ιράν. Κύριος στόχος εδώ, ο έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου και τα νέα και πολλά υποσχόμενα ενεργειακά κοιτάσματα αλλά και των «δύο δρόμων του μεταξιού» (θαλάσσιο και χερσαίο).
Η εκστρατεία βίαιου αναθεωρητισμού από την Τουρκία επεκτάθηκε εμφανώς μέσα στο 2020 και προς την Κυπριακή Δημοκρατία και Ελλάδα, με παραβατικές δράσεις και απειλές των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της διεθνούς τάξης, αλλά «άγγιξε» και τα συμφέροντα κι άλλων χωρών. Πολλά και ισχυρά, άλλα μέλη του ΝΑΤΟ αλλά και πολλά έξω από αυτή τη Συμμαχία.
Και ήρθε η μεταναστευτική κρίση, οι τρομοκρατικές επιθέσεις άπλωσαν παράλληλα με κάθε διασπαστική ενέργεια με θρησκευτικό υπόβαθρο επηρεάζοντας άσχημα το εσωτερικό των χωρών της Βόρειας Ευρώπης κυρίως, ταυτόχρονα και με την πανδημία! Μια ζοφερή κατάσταση που εξελίσσεται σε εφιαλτική απειλώντας την ίδια την υπόσταση των Κρατών μεμονωμένα αλλά και στο σύνολο. Και τα κύρια «σύνολα» είναι οι συμμαχίες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
- Ασφαλώς οι δηλώσεις των ηγετών και αξιωματούχων τους πυκνώνουν και προειδοποιούν, ανοικτά πλέον την Τουρκία και έμμεσα την Ρωσία, με οικονομικές κυρίως κυρώσεις διότι τώρα αποκαλύπτεται ξεκάθαρα πλέον η καθοριστική συμβολή τους στην αστάθεια αλλά και η «ζυγαριά» των συμφερόντων τους πάει να ανατραπεί.
Και κάπου εδώ, δηλαδή στο τώρα, τελειώνει και η περίοδος της «Αμηχανίας» για το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και ήρθε η ώρα των ιστορικών αποφάσεων. Την πλήρη ανανέωσή του ή την αποδρομή.
Άλλωστε μια νέα συμμαχία έχει γεννηθεί και απλώνει! Η Ελλάδα μαζί με την Ελεύθερη Κύπρο μπορεί πλέον να είναι ο «κοινός τους τόπος» (αν μείνει το ΝΑΤΟ στην αδράνειά του) μιας και το πλέγμα πολιτικο-στρατιωτικών συμμαχιών με μορφή 3+1 απλώνει κυρίως Νοτιοανατολικά.
Ένας μεγαλύτερος συμμαχικός δακτύλιος θα κυκλώσει την περιοχή…
*Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην hellasjournal.com