Για τρίτη φορά από την όψιμη αναβίωσή του και μετά από δύο χρόνια «διακοπής» λόγω της πανδημίας, οι κάτοικοι του Παληού Καβάλας και όχι μόνον έσπευσαν να προσευχηθούν στο εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου και να ευλογήσουν τις παραδοσιακές «φανουρόπιτες».
Την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2022, παραμονή της εορτής του Αγίου, μετά την τέλεση του Εσπερινού στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως του Θεοτόκου του Παληού, οι πιστοί, μετακινούμενοι με υπεραστικό λεωφορείο, κατευθύνθηκαν στο «Ακρωτήρι», εκεί όπου σε ένα μικρό δρομάκι, ανάμεσα στα δέντρα βρίσκεται «κρυμμένο» το μικρό εκκλησάκι που χτίστηκε πολλές δεκαετίες πριν από τους κατοίκους του οικισμού.
Για χρόνια, το έθιμο «ήθελε» τους πιστούς να επισκέπτονται το εκκλησάκι την παραμονή της εορτής του Αγίου Φανουρίου, ένα έθιμο που για πολλά χρόνια είχε «ατονήσει» και αναβίωσε το 2018, επί Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Φιλίππων, Νεαπόλεως & Θάσου κ. Στεφάνου, μια πρωτοβουλία που εξ αρχής «αγκαλιάστηκε» με θέρμη.
Η εορτή δεν πραγματοποιήθηκε το 2020 και το 2021 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, ωστόσο φέτος στο «ραντεβού» εμφανίστηκε πλήθος κόσμου που «γέμισε» το στενό δρομάκι για να τιμήσει τη μνήμη του Αγίου, να προσευχηθεί και, αρκετοί, να ευλογήσουν τις παραδοσιακές «φανουρόπιτες».
Το «παρών» στο εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου έδωσε και ο Δήμαρχος Καβάλας Θόδωρος Μουριάδης.
Ο Άγιος Φανούριος
Ο Άγιος Φανούριος γιορτάζει στις 27 Αυγούστου 2022. Η λατρεία του φαίνεται ότι ξεκινά από τη Ρόδο, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε η εικόνα του, όταν έσκαβαν σε ερείπια παλαιού ναού έξω από τα τείχη της πόλης. Ο Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος (1355-1369) διάβασε την επιγραφή “Άγιος Φανούριος”.
Η εικόνα παρίστανε ένα νέο ντυμένο με στρατιωτική ενδυμασία, ο οποίος κρατούσε σταυρό με λαμπάδα και ήταν πλαισιωμένος από 12 σκηνές του μαρτυρίου του. Ο Μητροπολίτης καθιέρωσε ημερομηνία εορτής του Αγίου Φανουρίου την ημέρα εύρεσης της εικόνας του (27 Αυγούστου).
Από τη Ρόδο η λατρεία του εξαπλώθηκε στα κοντινά νησιά και κυρίως στην Κρήτη, όπου υπάρχουν σήμερα τρία σπουδαία μοναστήρια και δεκάδες ναοί στα οποία τιμάται .
Η παράδοση για την Φανουρόπιτα λέει ότι η Μητέρα του Αγίου Φανουρίου ήταν αμαρτωλή. Ήταν λέγεται σκληρή, άπονη και αυστηρή με τους φτωχούς και τους συμπεριφερόταν σχεδόν απάνθρωπα. Μάλιστα για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση.
Προσπάθησε να τη σώσει ο γιος της, αλλά η κακία της δεν τον άφησε. Ο αρχάγγελος Μιχαήλ μαζί με τον άγιο Φανούριο την τράβηξαν με την βοήθεια κρεμμυδόφυλου (που κάποτε είχε δώσει με το ζόρι σε ένα ζητιάνο) και όταν πιάστηκαν τρεις γυναίκες μαζί της. Αυτή η άπονη της έσπρωξε μέσα στην κόλαση. Έτσι είπε ο αρχάγγελος στον Άγιο Φανούριο ή μητέρα σου διέπραξε μεγάλη κακία. Δεν μπορώ να την βοηθήσω.
Ο Άγιος Φανούριος παρακάλεσε με δάκρυα πόνου να μην φτιάχνουν τίποτα γι’αυτόν, αλλά μόνο για την ψυχή της μάνα του και η προσευχή του λέγεται ότι εισακούστηκε στον Θεό.
Αυτός είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν την ημέρα αυτή φανουρόπιτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία και ευλογηθούν τις μοιράζουν στη γειτονιά και στο εκκλησίασμα, με τη σύσταση να ευχηθούν να συχωρεθεί η μάνα του Αγίου «Ο Θεός σχωρέστ’ τη μάνα του Αγίου Φανουρίου».
Οι πιστοί ζητούν να τους φανερώσει ο Άγιος Φανούριος
“Τον Άγιο Φανούριο έκανε αρκετά δημοφιλή η παρήχηση του ονόματός του προς το φαίνω, φανερώνω. Είναι ο Άγιος που φανερώνει τα χαμένα ζώα ή πράγματα κ.α. Εννοείται ότι το αίτημα συνοδεύεται και με ορισμένα τάματα. Π.χ. οι άνθρωποι όταν έχουν πράγμα χαμένο τάζουν: Άγιε μου Φανούριε, φανέρωσέ μου το… και θα σου κάνω μια Φανουρόπιτα για την ψυχή της μάνα σου! Ύστερα βρίσκουν αυτό που έχασαν.
Τότε κάνουν μια Φανουρόπιτα και τη μοιράζουν στον κόσμο λέγοντας: “Πάρτε να σ’χωρέστε” (δηλαδή τη μάνα του Αγίου).
“Για τον Άγιο Φανούριο ο λαός μας λέει πολλά. “Είναι ο Άγιος”, λένε “που φανερώνει τα κλεμμένα ζα και τα χαμένα πράγματα”.
Σε άλλους τους φανερώνει τον καλό δρόμο. “Του φέγγει”, λέει ο λαός για κάποιον που πάει καλά στην ζωή του. “Του φέγγει ο Άγιος Φανούριος”. Γι’αυτό στις εικόνες παριστάνεται να κρατάει στο χέρι κερί αναμμένο και να φωτίζει.
“Στην Κύπρο, στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές, ο Άγιος μπορεί να φανερώσει στην κάθε ανύπαντρη κοπέλα το μέλλοντα σύζυγό της! “Οι ανύπαντρες κοπέλες που θέλουν να παντρευτούν ετοιμάζουν φανουρόπιτα για να φανερωθεί ο υποψήφιος γαμπρός”.
Στη Σκιάθο “πίτα στον Άγιο τάζουν και οι γυναίκες που τον παρακάλεσαν να τους φανερώσει το γαμπρό που θα κάμουν στην κόρη τους”.
Στη Φλώρινα, η φανουρόπιτα (που την πάνε οι ελεύθερες κοπέλες στην εκκλησιά) χρησιμοποιείται ως μέσον με ένα κομμάτι που βάζουν κάτω απ’το προσκέφαλο για να τις φανερώσει ο Άγιος στον ύπνο τους το μέλλοντα σύζυγο.