Η Καβάλα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέσα από τον καμβά μεγάλων ζωγράφων [φωτογραφίες]

Η Καβάλα μια... ζωγραφιά: 4 καλλιτέχνες οι οποίοι αγάπησαν την Καβάλα και τους ενέπνευσαν τα τοπία της- Γράφει ο Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς

Μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής οι οποίοι εικονίζουν την Καβάλα βρίσκονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι έχουν δημιουργηθεί τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα από ζωγράφους οι οποίοι λάτρεψαν την πόλη και εντυπωσιάστηκαν από τις επισκέψεις τους εδώ. Παρακάτω ο Κωνσταντίνος Παπακοσμάς παρουσιάζει 4 εξ αυτών των καλλιτεχνών και τα αντίστοιχα έργα τους με σημείο αναφοράς την Καβάλα.

Ο Κ. Παρθένης

Πίνακας του Κ. Παρθένη εικονίζει την πόλη και τον σημερινό Ναό του Αγίου Νικολάου ο οποίος ήταν τζαμί

Στην Εθνική Πινακοθήκη είναι έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη που το 1904 φθάνει στην Καβάλα,  γόνος αστικής οικογένειας σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης. Το 1903 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Πραγματοποίησε ταξίδια στην Καβάλα και την Κωνσταντινούπολη ενώ έως το 1907 έζησε στον Πόρο, όπου φιλοτέχνησε τις τοιχογραφίες του εκεί ναού του Αγίου Γεωργίου. Το 1908 φιλοτέχνησε τις αγιογραφίες του ναού του Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο. Εικόνες που φιλοτέχνησε υπάρχουν και στον Μητροπολιτικό Ναό Τιμίου Προδρόμου στην Καβάλα αλλά και στον Ιερό Ναό της Θεοτόκου στην Χωριστή. Οι εικόνες της Καβάλας φιλοτεχνήθηκαν μετά το 1924  αφού τον συνέδεε φιλία με τον τότε Μητροπολίτη Φιλίππων Χρυσόστομο. Τα έργα του για την Καβάλα εικονίζουν την πόλη το 1907 ,  από την συνοικία της Παναγίας. Ζωγράφησε ακόμα την πεδιάδα των Φιλίππων με φόντο το Παγγαίο αλλά και την Ιερά Μονή της Εικοσιφοίνισσας.

Ο Β. Χατζής

Η απελευθέρωση της πόλης το 1913 έργο του Β. Χατζή

Ένας άλλος ζωγράφος που ζωγραφίζει την Καβάλα είναι ο Βασίλειος Χατζής (Καστοριά 1870-Αθήνα 1915 ) είχε σπουδάσει στη Σχολή των Τεχνών της Αθήνας, με καθηγητές του τον Νικηφόρο Λύτρα και Κωνσταντίνο Βολανάκη, στα χρόνια 1886-93. Πενήντα του έργα υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη από δωρεές κυρίως του Αλεξάνδρου Σούτζου και από τη Συλλογή Κουτλίδη. Το 1912 τοποθετήθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό και αποθανατίζει τις μάχες στο Αιγαίο αλλά και τις απελευθερώσεις νησιών και πόλεων. Ένας τέτοιος πίνακας και αυτός της Απελευθέρωσης της Καβάλας τον Ιούνιο του 1913 βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.

Ο Ο. Αργυρός

Αυτοπροσωπογραφία του Ουμβέρτου Αργυρού

«Εγεννήθην εις Καβάλλαν, υπό γονέων καταγόμενων εκ Νιγρίτης, περιφερείας Σερρών, το 1882» . Ο ίδιος, ο Ουμβέρτος Αργυρός,  έγραψε για την ζωή του: «Διά τας καλλιτεχνικάς σπουδάς εφοίτησα εις την εν Αθήναις Σχολήν Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου υπό Καθηγητήν τον Νικηφόρον Λύτραν, περατώσας αυτάς το 1904 και τυχών του βαθμού “Άριστα”. Το 1907 λαβών μέρος εις τον Αβερώφειον διαγωνισμόν και τυχών του πρώτου βραβείου και υποτροφίας δι’ ιδιαιτέρας σπουδάς εις Ευρώπην, μετέβην εις Μόναχον, εγγραφείς εις την Καλλιτεχνικήν Ακαδημίαν. Κατά το διάστημα των εκεί σπουδών μου ετιμήθην με επαίνους, μετάλλια και άλλας διακρίσεις. Κατά τον Ελληνοαλβανικόν πόλεμον, επιφορτισθείς υπό της Κυβερνήσεως και του Γενικού Επιτελείου Στρατού, απεικόνισα το ελληνικόν έπος από Μπόγραδετς μέχρι Καλαμά εις 32 πίνακας». Η συλλογή αυτή βρίσκεται στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών και στη Σχολή Ευέλπιδών. Ο Ουμβέρτος Αργυρός έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1959. Πίνακες του Αργυρού βρίσκονται στην Ρόδο και σε ιδιωτικές συλλογές. Ένας πίνακας του που εικονίζει τη τέχνη επεξεργασίας του καπνού είναι στο γραφείο του Δημάρχου στην Καβάλα. Η προτομή του Ακαδημαϊκού Αργυρού είναι στον Δημοτικό Κήπο.

Ο Μ. Ζέκοφ

Το λιμάνι από τον Μάριο Ζέκοφ

Στην Εθνική Πινακοθήκη της Σόφιας στη Βουλγαρία είναι μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής που έχουν θέμα την Καβάλα. Πρόκειται για τις δημιουργίες του Βούλγαρου ζωγράφου Μάριο Ζέκοφ (1898-1955) ο οποίος θεωρείται από τους μεγαλύτερους στην χώρα του. Αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην τέχνη – στη θάλασσα, στο νερό, ταξιδεύοντας στη Γαλλία, στη Ριβιέρα της, αλλά και στις ακτές του Αιγαίου, της Δαλματίας και της Μαύρης Θάλασσας. Μια μοιραία συνάντηση στη διάρκεια του Α Παγκοσμίου πολέμου του  έδωσε  την ευκαιρία να ακολουθήσει την τέχνη της ζωγραφικής. Το 1917 Γάλλοι και Άγγλοι επιτέθηκαν στις θέσεις του βουλγαρικού στρατού στη Doyran, ο Μάριο Ζέκοφ συνελήφθη και ένας Γάλλος στρατιώτης τον ενθάρρυνε να σπουδάσει ζωγραφική στη Γαλλία. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Ζέκοφ έφυγε για την Κωνσταντινούπολη αποφασισμένος να επιβιβαστεί σε πλοίο και να ακολουθήσει το γαλλικό του όνειρο, αλλά οι αποταμιεύσεις του δεν ήταν αρκετές για να του αγοράσουν ένα εισιτήριο. Στον  Βόσπορο, ωστόσο, έκανε τα πρώτα του βήματα ως ζωγράφος δημιουργώντας δεκάδες σχέδια και ακουαρέλες-προετοιμάζοντας έτσι την μετάβαση του στην Σχολή Τέχνης στο Παρίσι όπου εγγράφηκε το 1924. Το 1926, ο Μάριο Ζέκοφ επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου άνοιξε μια έκθεση μετά έργα του. Δέκα χρόνια αργότερα μετακόμισε στη Δαλματία. Στο Ντουμπρόβνικ ζωγράφισε τα πιο σημαντικά έργα του με χρώμα και φως. Τα έργα του στην Καβάλα δημιουργήθηκαν το 1941.

Μετά τον πόλεμο ο Μάριο Ζέκοφ ασχολήθηκε με το σχεδιασμό σκηνικών, καθώς και με τον σχεδιασμό φυλλαδίων για την τουριστική βιομηχανία της Βουλγαρίας. Δυστυχώς, τα σχέδιά του να κυκλοφορήσει ένα ημερολόγιο με 12 δημιουργίες του από διάφορες γωνιές της Βουλγαρίας παρέμειναν ελλιπείς όταν ο καλλιτέχνης πέθανε από καρκίνο το 1955. (Στοιχεία του κειμένου για τον Ζέκοφ από ιστοσελίδα του Βουλγαρικού Εθνικού Ραδιοφώνου © 2020). Ένας ακόμα Βούλγαρος είχε ζωγραφίσει την Καβάλα ο Ιβάν Ταμπάκοφ ( 1901-1977) γεννημένος στη Σόφια. Στους πίνακές του συναντάμε και έναν που εικονίζει την Καβάλα, σύμφωνα με τα στοιχεία της βιογραφικής του πορείας φιλοτεχνήθηκε το 1941 στην Καβάλα.

*Ο Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς διετέλεσε Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού-Τουρισμού, καταγράφει τη νεότερη ιστορία της πόλης