Κωνσταντίνος Χίζαρης: Αυτό που μένει είναι να διατηρούμε υπαρκτές κάποιες καλλιτεχνικές οάσεις

Ο Καβαλιώτης συνθέτης παίρνει τη σκυτάλη στο Cosmoclassical και θα παρουσιάσει επιλεγμένα έργα του των τελευταίων 25 χρόνων υπηρετώντας στο ακέραιο την κατηγορία της έντεχνης λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής-Τι λέει για το μέλλον της μουσικής και τις ανάγκες του κοινού

Τη σκυτάλη στο Cosmoclassical παίρνει την Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021 ο βραβευμένος Καβαλιώτης συνθέτης, Κωνσταντίνος Χίζαρης παρουσιάζοντας στη Μεγάλη Λέσχη επιλεγμένα έργα του των τελευταίων 25 χρόνων. Στην εκδήλωση θα ακουστούν έργα του Καβαλιώτη συνθέτη τα οποία ο ίδιος εντάσσει στην κατηγορία της έντεχνης λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής και αφορούν βεβαίως ακουστικά όργανα, ενώ στο μέλλον προγραμματίζει να παρουσιάσει έργα του που αφορούν και σε ηλεκτρονικά όργανα.

Ο Κωνσταντίνος Χίζαρης σε μια εφ’ όλης της… μουσικής ύλης συνέντευξη μιλάει στο KAVALAPOST για τον ρόλο των μουσικών και δη των συνθετών, αλλά και για τον αυτοσκοπό της μουσικής, που δεν είναι άλλος από την επικοινωνία και κυρίως, τη δημιουργία μιας αναζωογονητικής πνευματικής εμπειρίας για τους ακροατές.

Η εκδήλωση αυτή αφορά έργα μου που εντάσσω στην κατηγορία της έντεχνης λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής

Κύριε Χίζαρη, στο πλαίσιο της ενότητας #CosmoClassical του φεστιβάλ Cosmopolis παρουσιάζετε μία ρετροσπεκτίβα του συνθετικού σας έργου. Αν και έχετε παρουσιάσει δικές σας συνθέσεις στο παρελθόν σε διάφορες συναυλίες, νομίζουμε ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που αυτό γίνεται με τόσο «ολιστικό» τρόπο. Και μιλάμε για μια συνθετική πορεία 25 χρόνων…
Έχετε δίκιο στο ότι είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται έργα μου με έναν τέτοιο τρόπο, οργανωμένο, με επιλογές από τη συνολική εργογραφία μου στο είδος της λόγιας (high-art) μουσικής. Αντιλαμβάνεστε ότι ένα συνθετικό έργο δεν δημιουργείται από μια μέρα σε μια άλλη, χρειάζεται χρόνος για να ωριμάσουν οι αντίστοιχες πνευματικές διεργασίες. Φέτος, ήταν νομίζω ιδανική η συγκυρία να γίνει κάτι τέτοιο στο πλαίσιο της ενότητας CosmoClassical του Cosmopolis Festival, καθώς στόχος ήταν αφενός να τιμηθεί το έργο του λόγιου Καβαλιώτη συνθέτη Γιάννη Ανδρέου Παπαϊωάννου, αλλά και να δοθεί το στίγμα της σημερινής σύγχρονης λόγιας δημιουργίας, στην προκειμένη περίπτωση από έναν ακόμη Καβαλιώτη συνθέτη, ο οποίος βάζει κι αυτός το λιθαράκι του σ’ αυτό το τεράστιο οικοδόμημα που λέγεται high-art music. Εδώ λοιπόν έγκειται η δική μου συμμετοχή!

Τι θα ακούσει όποιος δώσει το «παρών» την Παρασκευή στη Μεγάλη Λέσχη; Είναι το πρόγραμμα το οποίο έχετε ετοιμάσει, κατά κάποιον τρόπο, ένα απαύγασμα της πολυετούς ενασχόλησής σας με τη σύνθεση;
Όπως σας είπα είναι μια επιλογή έργων για διάφορους σχηματισμούς, από σόλο όργανο μέχρι και σύνολα δωματίου με 6-7 μουσικούς. Αναμφίβολα δίνουν ένα αρκετά αντιπροσωπευτικό στίγμα της συνθετικής μου δημιουργίας σε αυτό το είδος μουσικής, όχι ωστόσο ολοκληρωτικό. Αυτό διότι υπάρχουν πολλά ακόμα έργα τα οποία θα ήθελα να είχα ενσωματώσει σε μια τέτοια εκδήλωση, όπως ορχηστρικά, χορωδιακά κ.α. Οι περιορισμοί είναι πρακτικοί όπως καταλαβαίνετε και μάλιστα είναι γεγονός ότι είχαμε εξαρχής στο πρόγραμμα και ένα χορωδιακό έργο, το οποίο θα ερμήνευε γνωστή χορωδία της πόλης μας, αλλά αυτό στάθηκε ανέφικτο λόγω των υγειονομικών δεδομένων… Όσον αφορά την πολυετή ενασχόλησή μου με τη Σύνθεση, την οποία είχα την τύχη να συνδυάσω και με τις σπουδές μου (διδακτορικό στη Σύνθεση στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) θα ήθελα να σας πω ότι εξ ανέκαθεν τα έργα που συνέθετα ήταν «μοιρασμένα» σε δύο κατηγορίες, αν μπορώ να το πω έτσι… Η εκδήλωση αυτή αφορά έργα μου που εντάσσω στην κατηγορία της έντεχνης λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής και αφορά βεβαίως ακουστικά όργανα, ασχέτως αν στο τελευταίο έργο θα ακούσετε και υλικό που θα αναπαράγεται από υπολογιστή. Σε μια δεύτερη φάση στο άμεσο μέλλον προγραμματίζεται να παρουσιάσω έργα μου που αφορούν και ηλεκτρονικά όργανα. Ένα τέτοιο εγχείρημα όμως θέλει, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, έναν προσεκτικό σχεδιασμό καθώς ζητείται η συνδρομή πολυμέσων: βίντεο, οπτικά εφέ, σκηνικά κτλ. Οπότε… είμαστε σε αναμονή!

Πώς κινείστε ανάμεσα στη λόγια μουσική και στα νέα «μέσα». Διαβάζουμε ότι θα παρουσιάσετε έργα σας «στο στιλ του Μπαχ» αλλά και έργα που «συνομιλούν» με την ηλεκτρονική μουσική…
Κάτι που πρέπει να έχει υπόψιν κανείς σήμερα είναι ότι ο σημερινός συνθέτης λόγιας μουσικής έχει στη διάθεσή του -εκτός από την απαραίτητη δημιουργικότητά του- και όλα τα μουσικοτεχνικά εργαλεία του παρελθόντος τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει κατά την ιδίαν βούληση. Με άλλα λόγια, για να απαντήσω και στην ερώτησή σας, στα εννέα έργα που θα ακουστούν αύριο στη Μεγάλη Λέσχη θα παρατηρήσετε μεγάλες διαφορές ύφους και τεχνοτροπίας από έργο σε έργο, καθώς αυτά έχουν γραφτεί σε μια χρονική περίοδο 25 χρόνων. Αυτό είναι απόλυτα λογικό και αναμενόμενο σήμερα διότι δεν υπάρχει μια καθολική μουσική γλώσσα-κώδικας όπως συνέβαινε σε άλλες περιόδους της μουσικής (π.χ. μπαρόκ, κλασικισμός, ρομαντισμός κτλ) αλλά ένας συνθέτης λόγιας μουσικής σήμερα μπορεί να  χρησιμοποιήσει επιλεκτικά αυτά που τον εκφράζουν καλύτερα τη δεδομένη στιγμή.

Οι Καβαλιώτες σάς γνωρίζουν κυρίως ως κλασικό κιθαρίστα και ως παιδαγωγό. Πώς μοιράζετε τη δημιουργικότητά σας ανάμεσα σε αυτά τα δύο και στη σύνθεση;
Οι πρώτες δύο μου ιδιότητες είναι αυτές με τις οποίες βιοπορίζομαι. Από το 1992 εργάζομαι σε ωδεία και στη δημόσια εκπαίδευση ως καθηγητής μουσικής, κλασικής κιθάρας και ανωτέρων θεωρητικών. Η Σύνθεση είναι η υπέρτατη μορφή δημιουργίας και έκφρασης στη Μουσική. Πρόκειται για μια άσβεστη εσωτερική ανάγκη… Δυστυχώς όταν οι υποχρεώσεις είναι πολλές (όπως συμβαίνει συνήθως…) ο χρόνος είναι λιγοστός ως μηδαμινός για την απαραίτητη τελετουργία που απαιτείται ώστε να υπάρξει μια καλλιτεχνική δημιουργία. Είναι ένας συνεχής αγώνας, ώστε να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτά, που και τα δύο θεωρώ σημαντικά και ζωτικά και έχω αφιερώσει τη ζωή μου.

Το ζητούμενο είναι μια ακρόαση τέτοιων έργων να αποτελεί μια ευχάριστα αναζωογονητική πνευματική εμπειρία για το άτομο

Έχετε ονομάσει τη συναυλία σας “Kavala Concept”. Αλήθεια, παίζει ρόλο η πόλη στις συνθέσεις σας; Σας επηρεάζει θεματικά ή υφολογικά;
Θα σας εκμυστηρευτώ ότι στη δεύτερη φάση του Project Kavala Concept θα υπάρχουν βίντεο και φωτογραφίες που θα αναδεικνύουν την πόλη μας, αλλά και τα μνημεία της ευρύτερης περιοχής μας. Μουσική και εικόνα θα έχουν μια οργανική σχέση. Στην αυριανή εκδήλωση, η οποία αποτελεί την πρώτη φάση, η Μουσική είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής. Και είναι το «δώρο» μου προς την πόλη μου, την πόλη που γεννήθηκα, που μεγάλωσα, που λατρεύω.

Τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε μέσα από το συνθετικό σας έργο;
Πολύ σημαντική ερώτηση αυτή… Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι  γνωρίζουμε όλοι μας υπάρχουν διάφορα είδη και στυλ μουσικής, το καθένα απ’ αυτά γεννήθηκε σε συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες, έχει συγκεκριμένη «θεματολογία» όπως και χρήση των μουσικών στοιχείων (μελωδία, ρυθμός, αρμονία, ηχόχρωμα κτλ). Σίγουρα όμως δεν έχουν όλα την ίδια πνευματική-καλλιτεχνική αξία και βαρύτητα! Κι αυτό δεν το λέω υποτιμητικά: και η λεγόμενη «ελαφριά» μουσική έχει σπουδαίο ρόλο! Όσον αφορά τη λόγια μουσική είναι γεγονός ότι παρά το πνευματικό και τεχνικό βάθος της, το κοινό στο οποίο έχει απήχηση παραμένει περιορισμένο. Γιατί; Είναι ένα πλέγμα παραγόντων… Mεγάλο θέμα αυτό και δεν είναι του παρόντος. Αυτό όμως που προσπαθώ να κάνω εγώ είναι να βρω μια χρυσή τομή: δηλαδή να κρατήσω ένα υψηλό πνευματικό και καλλιτεχνικό επίπεδο στις συνθέσεις μου και να μπορέσω ταυτόχρονα (πέρα από την ανάγκη της προσωπικής μου έκφρασης) να συγκινήσω και να δονήσω τις εσωτερικές χορδές του ακροατή, ειδήμονα και μέσου. Γιατί η Μουσική είναι πρωτίστως επικοινωνία! Το ζητούμενο είναι μια ακρόαση τέτοιων έργων να αποτελεί μια ευχάριστα αναζωογονητική πνευματική εμπειρία για το άτομο. Έχοντας αυτό κατά νου, προσπαθώ να κατέβω λίγο από το βάθρο του συνθέτη και να προσεγγίσω το κοινό. Θα φανεί βέβαια αύριο αυτό κατά πόσο πετυχαίνει…

Ποιος είναι για εσάς ο ιδανικός ακροατής των έργων σας; Ο μυημένος στην κλασική μουσική; Είναι απαραίτητη η «τριβή» κάποιου με το είδος για να μπορέσει να εκτιμήσει τις συνθέσεις σας;
Όπως είπα και προηγουμένως, απευθύνομαι στον κάθε ακροατή, ο οποίος έχει τα αυτιά του ανοικτά! Η Μουσική μπορεί να συγκινήσει με πολλούς τρόπους!

Τέλος, πώς βλέπετε τα πολιτιστικά «πράγματα» στην πόλη μας; Είστε ικανοποιημένος από το επίπεδο των εκδηλώσεων, των θεσμών και τα «πεπραγμένα» των ανθρώπων που ασχολούνται με τις τέχνες εν γένει και τη μουσική ιδιαιτέρως;
Κοιτάξτε… Σίγουρα πάντα μπορούν να γίνουν περισσότερα πράγματα, με άλλο ίσως τρόπο κτλ… Είναι αδύνατον να είναι όλοι ευχαριστημένοι με κάτι. Ωστόσο, θεωρώ τουλάχιστον άσχημο να παραπονιέται κανείς… από τον καναπέ του. Είμαι της άποψης ότι καθένας από το πόστο του και με τις ικανότητές του θα πρέπει να συμβάλλει, με οποιοδήποτε τρόπο, σε εκδηλώσεις και θεσμούς. Αυτό που με ενοχλεί γενικότερα είναι η προβολή συγκεκριμένων ειδών μουσικής (και των ανθρώπων που εμπλέκονται σ’ αυτά) που δυστυχώς κατά κανόνα είναι χαμηλού επιπέδου. Ξέρετε, εδώ η εμπορικότητα είναι αντιστρόφως ανάλογη της ποιότητας. Αυτή η κατάσταση από μόνη της είναι πολύ λυπηρή με πολλές δυσάρεστες συνέπειες. Είναι όμως καθώς φαίνεται γενικότερο το πρόβλημα στην κοινωνία και στον κόσμο σήμερα. Τι μένει; Η προσπάθειά μας να διατηρούμε υπαρκτές κάποιες καλλιτεχνικές οάσεις…

Το βιογραφικό του Κωνσταντίνου Χίζαρη

Γόνος εκπαιδευτικών ξεκίνησε μαθήματα μουσικής σε ηλικία 9 χρονών. Στην ηλικία των 16 χρόνων πήρε το Δίπλωμα Σολίστ στην κλασική κιθάρα με Άριστα Παμψηφεί.

Το 1998 αποφοίτησε με Άριστα Παμψηφεί και Β’ Βραβείο από την τάξη Σύνθεσης του Χρήστου Σαμαρά, ενώ το 1999 αποφοίτησε από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ.. Το 2012 ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στη Σύνθεση στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης υπό την επίβλεψη του καθηγητή Μιχάλη Λαπιδάκη, ενώ το 2015 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση στο Τμήμα Παιδαγωγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας – Κύπρου.

Από το 1992 έως και σήμερα εργάζεται ως καθηγητής κλασικής κιθάρας και ανωτέρων θεωρητικών. Από το 2006 ως το 2019 άσκησε με επιτυχία καθήκοντα καλλιτεχνικού διευθυντή στο ωδείο «Νεάπολις» Καβάλας, όπου δίδαξε κλασική κιθάρα και ανώτερα θεωρητικά της μουσικής,  ενώ επί του παρόντος διδάσκει ανώτερα θεωρητικά της μουσικής και είναι υπεύθυνος του τμήματος προετοιμασίας για τα πανεπιστημιακά τμήματα μουσικής στα δημοτικά ωδεία Καβάλας και Δράμας. Παράλληλα είναι καθηγητής μουσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Ως συνθέτης έχει βραβευτεί σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς: Το 2003 βραβεύτηκε στο εργαστήριο Σύνθεσης του Ο.Μ.Μ.Α. (πρόεδρος επιτροπής: Lucas Foss), το 2005 στο 3ο Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης «Γ. Φουντούλης», το 2006 στον 4ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης Μουσικής Δωματίου που διοργάνωσε η Ένωση Φίλων της Ελληνικής Λόγιας Μουσικής, το 2007  Α’ Βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Σύνθεσης του ΙΕΚ ΑΚΜΗ (κατηγορία οργανικής σύνθεσης). Ακόμα, το 2007 Α’ Βραβείο στον 8ο Διεθνή Διαγωνισμό Σύνθεσης της Citta di Udine της Ιταλίας, το 2008 προκρίθηκε, στους 6 φιναλίστ του 7ου Διεθνή Διαγωνισμού Σύνθεσης μουσικής δωματίου στη Citta di Udine της Ιταλίας, ενώ το 2009 προκρίθηκε στον τελικό του 27ου διεθνούς διαγωνισμού Σύνθεσης ALEA III στη Βοστώνη Αμερικής.

Έργα του που έχουν εκδοθεί περιλαμβάνουν το “Tarantos” για σόλο κιθάρα από την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών και το Κρατικό Ωδείο Θεσ/νίκης στα «Έργα Ελλήνων Συνθετών του Εικοστού Αιώνα» και το “Quatre Pieces Breves” για κουαρτέτο εγχόρδων από την Ένωση Φίλων της Ελληνικής Λόγιας Μουσικής. Τέλος, το έργο του  “Guitariana” για σόλο κιθάρα εκδόθηκε το 2008 για όλο τον κόσμο από τις εκδόσεις WICKY-MUSIC (Μιλάνο-Ιταλία), ενώ η «Μπαϊντούσκα» για σόλο κιθάρα το 2018 από τις εκδόσεις Cambia.

Είναι τακτικό μέλος των: Ένωση Ελλήνων Μουσουργών (ΕΕΜ), Ελληνική Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση (ΕΕΜΕ), Διεθνής Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση (ISME), Society for Music Theory, και Οργανισμός Living Composers’ Project.