Με τη δημοσίευσή της στο Βήμα της Κυριακής της 9ης Αυγούστου 2020 η πρώην ΓΓ του ΥΠΠΟΑ Μαρία Βλαζάκη με επιστημονική εγκυρότητα, με ύφος και ήθος απολύτως στοιχισμένο με τη σοβαρότητα και την ευθύνη της θέσης της, επανέρχεται στο θέμα του τύμβου Καστά και τον διασυρμό από την επιστημονική κοινότητα σχετικά με τις τραγελαφικές μεθόδους ανασκαφής.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Αύγουστος του 2014: Το σαμαρικό success story εκείνων των ημερών που φιλοτεχνείται από τα καλοταϊσμένα ΜΜΕ διαχέεται πέρα από την οικονομία, φευ, και στον χώρο του Πολιτισμού. Ανασκαφική έρευνα στον τύμβο Καστά με εκσκαφικά μηχανήματα φέρνει στο φως το ταφικό μνημείο.
Ενορχηστρωμένη επικοινωνιακή καταιγίδα, στερούμενη από κάθε ίχνος επιστημονικής σοβαρότητας, διατυμπανίζει urbi et orbi την παγκόσμια ακτινοβολία της ανασκαφής. Ο κούφιος μεγαλοϊδεατισμός του πρωθυπουργού βρίσκει πρόθυμους συλλήπτορες για το πολιτιστικό φιάσκο την από καιρό πρόθυμη ΓΓ Πολιτισμού κ. Μενδώνη που, επιρρεπής σε επικοινωνιακές φιέστες, υποστηριζόμενη από το alter ego της, την κ. Παναγιωταρέα, καταιγίζουν την κοινή γνώμη μέσω των ΜΜΕ για τη σπουδαιότητά της ανασκαφικής ανακάλυψης. Άρον-άρον έπρεπε να κεφαλαιοποιηθεί πολιτικά η ανασκαφική επιτυχία.
Ο μακιαβελισμός στην υπηρεσία της επιστημοσύνης.
Τα εκσκαφικά μηχανήματα για τις ανάγκες της πολιτικής εκμετάλλευσης μεταφέρονται από το Ελληνικό στον τύμβο της Αμφίπολης. Το αποτέλεσμα: ο τρόπος διεξαγωγής των πρωτόγνωρων σε μέθοδο και ταχύτητα ανασκαφικών εργασιών εξέθεσε το μνημείο σε κίνδυνο και έχει εγείρει πολλά ερωτηματικά ως προς την τήρηση της αποδεκτής από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα πρακτικής και δεοντολογίας.
Η κ. Βλαζάκη, με λόγο που αποπνέει επιστημονική ευθύνη και ήθος που συνάδει με δημόσιο λειτουργό, επισημαίνει:
«Η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων αποδυνάμωσε το μνημείο… Δεν είχα μέχρι σήμερα πρόθεση να ανασκαλέψω το τραυματικό θέμα της ανασκαφής του ταφικού μνημείου του λόφου Καστά στην Αμφίπολη, όμως η συνεχώς επαναλαμβανόμενη αναφορά στα ΜΜΕ, κυρίως από την Υπουργό Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, για εγκατάλειψη και απαξίωση του μνημείου, για αδράνεια και απραξία κατά το διάστημα 2015-2019 σε σχέση με την προστασία και ανάδειξή του και επειδή πρόκειται για εντελώς ανακριβή και παραπλανητική πληροφόρηση, με υποχρεώνει ως πρώην ΓΓ του ΥΠΠΟΑ να υπενθυμίσω τα εξής:
- Η πορεία των έργων και ο σεβασμός στα μνημεία κατά την προηγούμενη τετραετία, η αντιμετώπιση των θεμάτων προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης των μνημείων γινόταν με μεθοδικότητα, κατανόηση, νηφαλιότητα και σεμνότητα, μέσα σ’ ένα κλίμα άριστης συνεργασίας, σύμπνοιας και αλληλοσεβασμού, εν τέλει δημοκρατικότητας, χωρίς φιέστες, περιττά έξοδα και συνεχείς φωτογραφίσεις, για το καλό των ίδιων των μνημείων.
- Τα μνημεία ουδέποτε αντιμετωπίστηκαν ως πηγή άντλησης έπαρσης και προσωπικής ανάδειξης. Περιοριστήκαμε αυστηρά στην προστασία και τη δική τους ανάδειξη.
- Τα έργα προχωρούσαν με τον σεβασμό που απαιτούν τα μνημεία και οι άνθρωποί τους χωρίς βιασύνη, ασφυκτική πίεση και εκβιαστική ατμόσφαιρα, που συνεπάγονται λάθη, συχνά μη αναστρέψιμα.
Αυτό το κλίμα είναι το ενδεδειγμένο και το ίδιο θα έπρεπε να επικρατεί, κατά τη γνώμη μας, και σήμερα, άλλως, αλίμονο κατ’αρχάς στα μνημεία όσο και στους ταγμένους να τα προστατεύουν. Η πολιτιστική κληρονομιά, όπως δεν προσφέρεται για εθνικιστική εκμετάλλευση δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης».
Λόγος αρθρωμένος με επιστημονική συνέπεια, με την εγκυρότητα του δημόσιου λειτουργού που εμφορείται από υψηλό αίσθημα πολιτικής, κοινωνικής και πρωτίστως επιστημονικής ευθύνης. Τα 19 σημεία παρέμβασης του ΥΠΠΟΑ της περιόδου 2015-2019 αποδείχνουν το ουσιαστικό ενδιαφέρον της ΓΓ στην προσπάθειά της να σώσει ό,τι μπορεί να σωθεί από την καταδικασμένη από την αρχαιολογική κοινότητα ανασκαφική μεθοδολογία της εποχής του Σλήμαν.
Λόγος απαντητικός στην αλαζονεία και το θράσος του «όχι μαγκιές σε μένα» της κ. Υπουργού επί του πολιτισμού.
Ως κατακλείδα από την περιπέτεια της ανασκαφής του τύμβου Καστά θα επεσήμανα την αναβάθμιση της κ. Μενδώνη από τον κ. Μητσοτάκη στον θώκο του ΥΠΠΟΑ για τις υπηρεσίες που προσέφερε στο επικοινωνιακό κρεσέντο της Αμφίπολης, αγνοώντας τους ανεύθυνους ερασιτεχνισμούς που τραυμάτισαν το μνημείο. Τέλος, θα επεσήμανα την αναγκαιότητα επίδειξης στοιχειώδους σοβαρότητας στις δηλώσεις της κ. Μενδώνη.
Είναι καιρός επιτέλους να αντιληφθεί πως είναι πρέπον στο σπίτι του κρεμασμένου να μη μιλάμε για σxοινί…
Ο Δημήτρης Εμμανουηλίδης είναι τ. βουλευτής Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ