Της Κατερίνας Μποσινάκη-Καζαντζίδου
Οβήχας είναι ένα πολύ κοινό σύμπτωμα που ταλαιπωρεί συχνά τα παιδιά και, κατ’ επέκταση τους γονείς, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, την εποχή δηλαδή που διανύουμε. Τι είναι όμως ο βήχας και πότε θα πρέπει να ανησυχήσουμε;
Ας απαντήσουμε σε κάποια βασικά ερωτήματα προκειμένου να γίνει κατανοητό το φαινόμενο ΒΗΧΑΣ από όλους μας…
Τι είναι ο βήχας;
Πρόκειται για ένα αντανακλαστικό του οργανισμού μας που έχει σκοπό να διατηρεί τους αεραγωγούς καθαρούς, απομακρύνοντας οτιδήποτε τους ερεθίζει ή φράσσει τη ροή του αέρα.
Τι προκαλεί βήχα στα παιδιά;
Μερικές φορές ο βήχας μπορεί να είναι φυσιολογικός και γι’ αυτό ακούμε πού και πού τα παιδιά να βήχουν έτσι απλά, χωρίς λόγο. Ωστόσο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων υποκρύπτονται παθολογικές καταστάσεις, περισσότερο ή λιγότερο σοβαρές.
Οι σημαντικότερες από αυτές είναι οι εξής:
- Αναπνευστικές λοιμώξεις (ιογενείς όπως το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη, η βρογχίτιδα κ.ά., αλλά και μικροβιακές όπως η μικροβιακή πνευμονία). Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Αλλεργικού Άσθματος και Κλινικής Ανοσολογίας, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να εμφανίσουν 8-10 αναπνευστικές λοιμώξεις τον χρόνο. Στα μισά από αυτά τα παιδιά ο βήχας θα κρατήσει για 1 εβδομάδα περίπου, ενώ ένα ποσοστό 10-20% μπορεί να βήχει και για 3 εβδομάδες!!!
- Μεταλοιμώδης βήχας. Παρατηρείται σε ορισμένες λοιμώξεις, όπως για παράδειγμα σε αυτές από μυκόπλασμα.
- Εισρόφηση ξένου σώματος, κυρίως στα μικρότερης ηλικίας παιδιά και μέχρι 6 ετών.
- Υποτροπιάζουσες εισροφήσεις, όπως για παράδειγμα στη Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
- Άσθμα. Πρόκειται για μία χρόνια φλεγμονώδη νόσο των αεραγωγών που εκδηλώνεται με επαναλαμβανόμενα επεισόδια βήχα, δυσκολίας στην αναπνοή και συριγμού.
- Αλλεργική Ρινίτιδα
- Χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, κάποιες από τις οποίες μπορεί να υπάρχουν και εκ γενετής, όπως η βρογχοπνευμονική δυσπλασία, η κυστική ίνωση, ανοσοανεπάρκειες κ.ά.
- Συγγενείς ανωμαλίες των αεραγωγών, όπως τραχειομαλακία, βρογχομαλακία, τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο.
- Ερεθιστικοί παράγοντες, όπως είναι το κάπνισμα, ακόμη και το παθητικό!
- Ψυχογενής βήχας, ο οποίος συνήθως υποχωρεί τη νύχτα και εμφανίζεται κυρίως σε έντονο στρες του παιδιού
Είναι πάντα ίδιος ο βήχας;
Όχι! Υπάρχουν διάφοροι τύποι βήχα. Είναι αρκετά σημαντικό να ξεχωρίζουμε τους διάφορους τύπους βήχα, καθώς σχετίζονται με διαφορετικές καταστάσεις τις περισσότερες φορές
Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι βήχα;
Ας τους γνωρίσουμε:
- Οξύς βήχας [Διαρκεί μέχρι 3 εβδομάδες το πολύ]
- Χρόνιος βήχας [Διαρκεί πάνω από 4 εβδομάδες. Συνήθως απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.]
- Υλακώδης βήχας. Είναι ένας χαρακτηριστικός τύπος βήχα που μοιάζει με το γάβγισμα σκύλου. Αν τον ακούσετε μία φορά, δεν τον ξεχνάτε εύκολα! Εμφανίζεται μέσα στη νύχτα ξαφνικά και ξυπνάει το παιδί. Μπορεί να συνοδεύεται από βραχνάδα στη φωνή και εισπνευστικό σιγμό. Οφείλεται συνήθως σε λαρυγγίτιδα ή επιγλωττίτιδα, αρκετά επείγουσες καταστάσεις…
- Παροξυσμικός βήχας. Εμφανίζεται απότομα, το παιδί παίρνει μια βαθιά εισπνοή και στη συνέχεια, προσπαθώντας να βγάλει τον αέρα, βήχει συνεχώς και απανωτά. Στο τέλος μπορεί να κάνει έμετο ή και άπνοια. Κλασικό παράδειγμα παροξυσμικού βήχα είναι ο κοκκύτης.
- Αιφνίδιος βήχας. Εμφανίζεται συνήθως μετά από εισρόφηση ξένου σώματος, πρόκειται είτε για κάποιο μικρό αντικείμενο είτε για κάποια τροφή.
- Βήχας με εκπνευστικό συριγμό. Είναι ο βήχας που συνοδεύεται από ένα χαρακτηριστικό θόρυβο-ένα σφύριγμα κατά την εκπνοή του παιδιού. Παρατηρείται σε καταστάσεις απόφραξης των κατώτερων αεραγωγών, όπως είναι το άσθμα και η βρογχιολίτιδα.
Πότε πρέπει να ζητήσουμε τη βοήθεια του παιδιάτρου;
- Όταν το μωρό είναι κάτω των 3 μηνών.
- Όταν το παιδί βήχει έντονα και παρουσιάζει περιστοματική κυάνωση ή άπνοια.
- Όταν με το τέλος του βήχα εμφανίζεται έμετος.
- Όταν συνυπάρχει υψηλός πυρετός με το βήχα.
- Όταν συνυπάρχουν σημεία που δείχνουν δυσκολία στην αναπνοή, όπως ταχύπνοια-γρήγορη δηλαδή αναπνοή και εισολκές – εδώ το δέρμα μεταξύ των πλευρών μπαίνει προς τα μέσα ενώ το παιδί αναπνέει.
- Όταν συνυπάρχει πόνος στο στήθος με το βήχα.
- Όταν ο βήχας είναι υλακώδης και κυρίως όταν συνοδεύεται και από εισπνευστικό σιγμό.
- Όταν δεν βγαίνει η φωνή του παιδιού καθώς πάει να κλάψει.
- Όταν το παιδί είναι καταβεβλημένο και αφυδατωμένο.
- Όταν ο βήχας εμποδίζει το μωρό να σιτιστεί, είτε με μπουκάλι είτε να θηλάσει.
- Όταν ο βήχας δεν υποχωρεί μετά τη θεραπευτική αγωγή που χορήγησε ο παιδίατρος.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί που βήχει μόνοι μας στο σπίτι;
- Χορηγούμε αρκετά υγρά στο παιδί προκειμένου να μην αφυδατωθεί και προκειμένου να ρευστοποιηθούν οι εκκρίσεις.
- Πλένουμε τακτικά και σωστά τη μύτη με φυσιολογικό ορό.
- Σε περίπτωση γνωστού ιστορικού με άσθμα, ξεκινάμε γρήγορα τη χορήγηση βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων-εισπνεόμενα.
- Αποφεύγουμε το κάπνισμα εντός και ακόμη καλύτερα και εκτός σπιτιού.
- Δεν χορηγούμε ποτέ από μόνοι μας φάρμακα για την αντιμετώπιση του βήχα στα παιδιά. Ειδικά τα διάφορα αντιβηχικά σιρόπια μπορεί να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα!
Πάντοτε, απευθυνόμαστε στον παιδίατρό μας για τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση του βήχα. Ο παιδίατρος, λαμβάνοντας υπόψη κυρίως τον τύπο του βήχα και την κλινική εξέταση του παιδιού, και ενίοτε λοιπές εργαστηριακές ή απεικονιστικές εξετάσεις, καταλήγει στη διάγνωση και καθορίζει το θεραπευτικό πλάνο.
Τις περισσότερες φορές ο βήχας αποτελεί ένα αθώο σύμπτωμα. Ωστόσο, καλό είναι να γνωρίζουν οι γονείς τα επικίνδυνα και ύποπτα σημεία, ώστε να αναζητούν εγκαίρως την απαραίτητη ιατρική βοήθεια για το παιδί τους.
Η Κατερίνα Μποσινάκη-Καζαντζίδου είναι Παιδίατρος Καβάλα