|| Ιστορικά και άλλα σημειώματα ||
Του Ζήση Α. Βαπορίδη
Η Είσοδος και το Μεκτέμπ [Μεκτέμπ ή μακτάμπ: Σχολείο για μικρά παιδιά]
Το Μεκτέμπ σε διάφορες φάσειςQ
Η επιγραφή του Μεκτέμπ
Ἡ ἐπιγραφή πάνω ἀπὸ τὴν εἲσοδο τοῦ μεκτέμπ ἒχει τρεῖς στίχους σε κάθε μία ἀπὸ τὶς ἓξι σειρὲς, ἒκτὸς ἀπὸ τὴν τελευταία σειρά ποὺ ἒχει μόνο ἓναν στίχο στὸ μεσαῖο διάστημα. Τὸ κείμενο εἶναι:
Ὁ ἐξοχότατος Σουλτάνος Μαχμούτ, μεγαλοπρεπὴς ὃσο ὁ ἂρχοντας Τζέμ, Θεέ μου, ἂς αὐξηθεῖ τὸ κράτος καὶ ὁ βίος του στὸν κόσμο! Ὁ γαζῆς καὶ χατζῆς δοῦλος του, Μουχαμὰντ Ἀλή πασἀς, ὁ ὁποῖος ὑπηρετώντας τὴν γνώση μὲ εἰλικρίνεια καὶ ἀφοσίωση (στὸ πρόβλημα) ἒκτισε ἓνα ὡραῖο σχολεῖο γιὰ τὴν πόλη τῆς Καβάλας, μὲ τὴ γενναιοδωρία του προετοίμασε ἓναν τόπο μόρφωσης τῶν παιδιῶν.
Τὰ παιδιὰ νὰ ἀνοίγουν τὰ χέρια ὃπως τὸ ἀναλόγιο στὴν ἀγαθὴ προσευχή. Νὰ διαβάζουν τὸ μάθημα τῆς θεολογίας καὶ νὰ ἀποκτοῦν τὴν ἰκανότητα στὸ μάθημα τῆς καλῆς ἀγωγῆς, νὰ ἐρμηνεύεται εὒκολα ἡ πρωτοκαθεδρία τῆς μεγάλης σημαίας του.
Νὰ γραφεῖ στὴν τιμὴ τῆς σημαίας «δούλευε σκληρὰ γιὰ τὸ ἀποκλειστικὸ σου ἀντικείμενο».Ἀπὸ τὸ elif ὡσότου φτάσεις στὸ ya λογαριάζοντας μὲ τὸν ὑπολογισμό ebced. Τὸ διπλάσιο ἂθροισμα πολλαπλασίασε χίλιες φορὲς καὶ ἀπὸ ὃλο τὸ ἀποτέλεσμα ἂς γίνει τὸ ἓνα δέκατο μεταξύ τῶν ἂλλων, νὰ γίνει τὸ κράτος καὶ ἡ ζωὴ πολλαπλασιαστὲος (;) Rifat, ἂρχισε ἀπὸ τὸ elif νὰ διαβάζεις τὴν ἡμερομηνία του.
Αὐτὸ τὸ ὡραῖο σχολεῖο ἒγινε τόπος τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς καλῆς άγωγῆς. 9-10-1820 = 27-9-1821.
[Αιμ. Στεφανίδου-Φωτιάδου, «Ιμαρέτ», Μακεδονικά, τόμ. 25ος, 1985-6, σσ. 224-225.]
Το μνημείο, αναμφίβολα, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αρμονικής συνύπαρξης του ανατολικού και του δυτικού πολιτισμού ευρισκόμενο στο ιστορικό κέντρο της πόλης, αλλά και λειτουργικής και επιτυχημένης ένταξης και αξιοποίησης ενός τόσο σημαντικού κεφαλαίου της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, στον αστικό της ιστό.
Το Ιμαρέτ, ένα από τα πιο ιστορικά μνημεία της Καβάλας, το οποίο περικλείει μέσα του ως κτίσμα πολιτισμική και κοινωνική δυναμική, αποτελεί κληροδότημα των προηγούμενων γενεών για την πόλη της Καβάλας. Έτσι, μετά από πολύχρονες ιδιωτικές προσπάθειες και διαπραγματεύσεις, τελικά επιτυγχάνεται η ανακατασκευή και αξιοποίησή του, αποτελώντας μάλιστα έργο τοπόσημο για την πόλη της Καβάλας.
Αξίζει δε να τονιστεί ότι, πέραν της αρχιτεκτονικής και αισθητικής ανάδειξης του μνημείου, επετεύχθη και λειτουργική επανάχρησή του, καθώς σήμερα λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο.
[Ε. Σαμουρκασίδου, «Οθωμανικά μνημεία Ιμαρέτ», Ιστολόγιο 2013.]
Τα γραφεία επί της οδού Θ. Πουλίδου. Η είσοδος του ξενοδοχείου Imaret
Εἶχεν ἀκούσει τὸν λαϊκὸν μῦθον διὰ τὸν τεμπέλην, ὁποὺ ἐπήγαιναν νὰ τὸν κρεμάσουν, καὶ ὅστις συγκατένευε νὰ ζήσῃ ὑπὸ τὸν ὅρον νὰ εἶναι «βρεμένο τὸ παξιμάδι». Ἐγνώριζε καὶ τὴν ἄλλην διήγησιν διὰ τὸ τεμπελχανειό, τὸ ὁποῖον ἵδρυσε, λέγουν, ὁ Μεχμεταλὴς εἰς τὴν πατρίδα του Καβάλαν. Ἐκεῖ, ἐπειδὴ τὸ κακὸν εἶχε παραγίνει, ὁ ἐπιστάτης ἐσοφίσθη νὰ στρώνῃ μίαν ψάθαν, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἠνάγκαζε τοὺς ἀέργους νὰ ἐξαπλώνωνται. Εἶτα ἔβαλλε φωτιὰν εἰς τὴν ψάθαν.
Ὅποιος ἐπροτίμα νὰ καῇ παρὰ νὰ σηκωθῇ ἀπὸ τὴν θέσιν του ἦτο σωστὸς τεμπέλης κ᾽ ἐδικαιοῦτο νὰ φάγῃ δωρεὰν τὸ πιλάφι.
Ὅποιος ἐσηκώνετο κ᾽ ἔφευγε τὸ πῦρ δὲν ἦτο σωστὸς τεμπέλης κ᾽ ἔχανε τὰ δικαιώματα.
Τόσοι Βαλλιᾶνοι, τόσοι Ἀβέρωφ καὶ Συγγροί, ἐσκέπτετο ὁ μαστρο-Παῦλος, καὶ κανεὶς ἐξ αὐτῶν νὰ μὴν ἱδρύσῃ παραπλήσιόν τι εἰς τὰς Ἀθήνας!
[Απόσπασμα από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη.]
Ο πορτοκαλεώνας
Τα πιο γοητευτικά στοιχεία του Ιμαρέτ είναι οι τρεις εσωτερικές αυλές του και οι θολοσκεπές στοές με τις ρυθμικά επαναλαμβανόμενες καμάρες και τα πολυάριθμα ανοίγματα που συνδέουν τους κλειστούς με τους ανοιχτούς χώρους.
Το Külliye τον 21ο αιώνα με τις προσπάθειες της χαλκέντερης επιχειρηματία-εστέτ, κυρίας Άννας Μισιριάν-Τζούμα και τη φροντίδα του μηχανικού κ. Θεόδωρου Μουριάδη επέτυχαν να το αποκαταστήσουν –αναπαλαιώνοντάς το– σε ένα ανατολικού τύπου εξωτικό ξενοδοχείο και χώρο εκδηλώσεων, ένα ξενοδοχείο με όλες τις σύγχρονες ανέσεις και υπνοδωμάτια για χίλιες και πλέον ονειρεμένες νύχτες…
Επίσης, είναι η έδρα του Ερευνητικού Κέντρου MOHA.