Του Ζαφείρη Μυστακίδη
Ηπαγκόσμια παραγωγή φρούτων και λαχανικών συγκριτικά με άλλους παραγωγικούς κλάδους (σύμφωνα με τα υφιστάμενα δεδομένα) φαίνεται ότι δεν επιβραδύνθηκε κατά την διάρκεια της πανδημικής κρίσης, ακόμη και στις χειρότερες περιόδους της. Απεναντίας συνέχισε να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται διαρκώς ως απάντηση στο εξελισσόμενο τοπίο με ιδιαίτερο ηρωισμό αλλά και επιμονή.
Μια «βιομηχανία» με γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης που συνεχίζει να είναι εξοικειωμένη και μπαρουτοκαπνισμένη, τόσο με την πλοήγηση σε απρόβλεπτες συνθήκες (κλιματολογικές, οικονομικές κ.ά.) όσο και με την πρόβλεψη της ζήτησης της καταναλωτικής αγοράς κάθε καλλιεργητική χρονιά η οποία έχει τις ιδιαιτερότητές της.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο δρόμος ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα, καθώς ο COVID-19 έφερε ένα κύμα προβλημάτων και προκλήσεων. Ο κλάδος ταλαιπωρήθηκε από την έλλειψη εργατικών χεριών λόγω των αυστηρών υγειονομικών πρωτοκόλλω, τις ελλείψεις-ανατιμήσεων προϊόντων υλικοτεχνικής υποδομής και τις δυσχέρειες-ανατιμήσεων στις μεταφορές μέσω των εμπορικών δικτύων.
Παρόλα αυτά, καθώς το ενδιαφέρον των καταναλωτών για φρέσκα προϊόντα αυξήθηκε περισσότερο από 10 τοις εκατό, οι καλλιεργητές, οι γεωπόνοι και η εφοδιαστική αλυσίδα προσπάθησαν να ξεπεράσουν αυτά τα εμπόδια και κατά ένα μεγάλο βαθμό το πέτυχαν.
Όπως και πλήθος άλλων επιχειρηματικών τομέων, η γεωργία με επίκεντρο τα φρούτα και λαχανικά πάλεψε σθεναρά από την αρχή της πανδημίας. Ωστόσο, ενώ πολλοί παραγωγικοί κλάδοι στράφηκαν σε επιλογές όπως η εξ αποστάσεως εργασίας, δεν ήταν δυνατόν να συμβεί το ίδιο στην γεωργία καθώς η φύση των γεωργικών εργασιών είναι τέτοια που οι εργαζόμενοι χρειάζεται να παραμένουν κυρίως με φυσική παρουσία στα χωράφια και τα συσκευαστήρια.
Η γεωργική παραγωγή ιδιαίτερα ο τομέας της παραγωγής φρούτων και λαχανικών απαιτεί σημαντικό αριθμό εργατικών χεριών σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους.
Η ανάγκη διαχείρισης σημαντικού αριθμού εργατών που εργάζονται ταυτόχρονα στη γεωργική παραγωγή, αποτέλεσε προτεραιότητα. Το κύριο ζήτημα ήταν η πρόληψη των εστιών μόλυνσης από COVID-19 τόσο στις εγκαταστάσεις των συσκευαστηρίων όσο και στα χωράφια. Οι καλλιεργητές έπρεπε να αντιδράσουν γρήγορα, σχηματίζοντας μικρές και απομονωμένες ομάδες εργαζομένων, οι οποίες θα εργάζονταν σε διαφορετικές βάρδιες και σε διαφορετικούς αγρούς.
Στην πορεία η εφαρμογή τακτικών δοκιμών PCR τεστ βελτίωσε τα υφιστάμενα υγειονομικά πρωτόκολλα , συμβάλλοντας στην προστασία της υγείας των εργαζομένων και των οικογενειών τους. Είναι γεγονός ότι τα ανωτέρω είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών παραγωγής. Οι καλλιεργητές όμως κατάφεραν σε σημαντικό βαθμό να κρατήσουν ασφαλείς και υγιείς τους εργάτες γης, διατηρώντας παράλληλα την παραγωγικότητα των αγροκτημάτων τους.
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την πανδημική κρίση, το πρόβλημα εύρεσης εργατικών χεριών εξακολουθεί να υφίσταται. Επιπρόσθετα λόγω των νέων υγειονομικών πρωτοκόλλων, της έλλειψης εργατικών χεριών, του υψηλότερου κόστους παραγωγής και μεταφοράς, η καθημερινότητα στη γεωργική πραγματικότητα σε όλο τον κόσμο υφίσταται δυσχέρειες.
Η οικονομική ύφεση ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης έχει αυξήσει το κόστος σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού φρούτων και λαχανικών, από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή έως την παράδοση του προϊόντος στην αγορά μέσω των δικτύων διανομής. Καθώς η πανδημία συνεχίστηκε εντός και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021, έγινε φανερό ότι μία από τις πιο έντονες επιπτώσεις της στην παγκόσμια βιομηχανία φρούτων ήταν στις υλικοτεχνικές απαιτήσεις και στις μεταφορές.
Οι πρώτες ημέρες των περιορισμών του lockdown και η επιβράδυνση της παραγωγής αγαθών δημιούργησαν ένα φαινόμενο ντόμινο, καθώς οι ρυθμοί εκφορτώσεων και αποθήκευσης στα εμπορικά λιμάνια αποτελεί πλέον έναν απρόβλεπτο παράγοντα. Πλέον ο χρόνος αναμονής μίσθωσης των κοντέινερ μεταφοράς προϊόντων, εκτείνεται από λίγες εβδομάδες έως μήνες ανάλογα με το λιμάνι αναχώρησης και τον προορισμό άφιξης.
Επιπλέον η αλυσίδα εφοδιασμού έχει να αντιμετωπίσει μια παγκόσμια έλλειψη κοντέινερ που προβλέπεται να συνεχιστεί και το 2022 ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω και των εξελίξεων στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης , με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους μεταφοράς. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η μίσθωση ενός κοντέινερ μεταφοράς προϊόντων από την Κίνα στην Ευρώπη, σήμερα κοστίζει έως και έξι φορές περισσότερο από ότι στις αρχές του 2019.
Μπορεί να λεχθεί ότι παρά το πλήθος των προκλήσεων, η πανδημία κατάφερε να αναδείξει πόσο καλά προετοιμασμένη είναι η γεωργική βιομηχανία ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόσει τα συστήματά παραγωγής και διακίνησης ως απάντηση τόσο στις αντιξοότητες όσο και στην αυξημένη ζήτηση.
Η τάση για υγιεινή ζωή και η επιθυμία για θρεπτικά και ασφαλή τρόφιμα που εμφανίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, είναι ένα παγκόσμιο κίνημα με εμφανή σημάδια διατήρησης. Δεν είναι τυχαίο που τα Ηνωμένα Έθνη όρισαν το 2021 ως Διεθνές Έτος Φρούτων και Λαχανικών.
Οι τάσεις για υγιεινή διατροφή και ευεξία, που ενδυναμώθηκαν μέσω νέων συμπεριφορών ελέω COVID-19 , όπως το μαγείρεμα στο σπίτι και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αναφορικά με τη διατροφική αξία και ασφάλεια των τροφίμων, έχουν επηρεάσει άμεσα τις ποσότητες αλλά και τα είδη των φρούτων και λαχανικών που καταναλώνονται.
Για τη χρονιά που διανύουμε με δεδομένα τα πρόσθετα προβλήματα που επιφέρει η ενεργειακή κρίση και η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, είναι βέβαιη η ανάγκη διατήρησης μιας σταθερής παραγωγής γεωργικών προϊόντων προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο κόσμος θα παραμείνει υγιής και σιτισμένος.
Ο Ζαφείρης Μυστακίδης [Γεωπόνος MSc] είναι πρόεδρος του Παραρτήματος ΓΕΩΤΕΕ Ανατολικής Μακεδονίας