Στήθηκε το πρωί της Πέμπτης 17 Ιουνίου 2021, μπροστά από το κτίριο της Νομαρχίας στην Καβάλα, η προτομή του Καβαλιώτη οπλαρχηγού της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Ιλαρίωνα Καρατζόγλου, μετά από πρωτοβουλία του Αντιπεριφερειάρχη Καβάλας, Κώστα Αντωνιάδη.
Τα αποκαλυπτήρια της προτομής θα γίνουν από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου το πρωί της Παρασκευής 2 Ιουλίου 2021 στις 10:30, ενώ στο πλαίσιο της εκδήλωσης η κ. Σακελλαροπούλου θα βραβεύσει και 4 μαθητές και μαθήτριες που διακρίθηκαν σε διαγωνισμό της Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας.
Ποιος ήταν ο Ιλαρίωνας Καρατζόγλου
Ο Ιλαρίων Καρατζόγλου γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στην Καβάλα. Συμμετείχε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, πολεμώντας ως αξιωματικός στις μάχες που έλαβαν χώρα στη Μακεδονία. Το 1824, και εν μέσω του εμφυλίου πολέμου, μετά από υπόδειξη της κυβέρνησης του Γεώργιου Κουντουριώτη, διατάχθηκε η μεταφορά στρατευμάτων στην Ύδρα, προκειμένου να υπερασπιστούν το νησί από ενδεχόμενη επίθεση του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου. Έτσι ο Ιλαρίων Καρατζόγλου βρέθηκε στο νησί με το σώμα του, καθώς η πλειοψηφία των στρατευμάτων εκεί ήταν Μακεδόνες. Εκεί, ως πρωτοπαλίκαρο του Αναστάσιου Καρατάσου, γνωρίστηκε με το Βασίλειο Αθανασίου και τον στρατηγό Ιωάννη Μακρυγιάννη και ανέπτυξαν φιλικές σχέσεις. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης αναγνώρισε τον Αναστάσιο Καρατάσο ως γεροντότερο, και τελικά δόθηκε στον τελευταίο, η γενική αρχηγία των στρατευμάτων της Ύδρας.
Όταν το 1828 έφτασε στην Ελλάδα ο Ιωάννης Καποδίστριας και προχώρησε σε αναδιοργάνωση των ατάκτων στρατευμάτων σε χιλιαρχίες και ελαφρά τάγματα, πολλοί οπλαρχηγοί και στρατιώτες, έμειναν έξω από την νέα αυτή επίσημη στρατιωτική δομή. Όπως αναφέρει ο Ι. Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του, ο αξιωματικός Ιλαρίων Καρατζόγλου αδικήθηκε και έμεινε έξω από το στράτευμα. Τότε αποφάσισε να ακολουθήσει την κλέφτικη ζωή, όπως συνέβη με πολλούς οπλαρχηγούς που βρέθηκαν στην ίδια θέση.
Ο Μακρυγιάννης τον συγκράτησε και τον συμβούλεψε να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Καβάλα ώστε να προετοιμάσει μία νέα εξέγερση προκειμένου να προσπαθήσει να πιέσει για την ένωση των υπόδουλων Ελληνικών επαρχιών στο υπό ίδρυση Ελληνικό κράτος. Οργανώθηκε μάλιστα και μια μυστική επιτροπή υπό το Μακρυγιάννη, που θα επικοινωνούσε κρυφά με τους αγωνιστές της Μακεδονίας. Ο Ιλαρίων Καρατζόγλου τελικά κατέληξε στη Χαλκιδική, όπου το έδαφος ήταν πιο πρόσφορο για επαναστατικές ενέργειες και σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε οπλαρχηγός (αρματολός) στο Άγιο Όρος και στα Μαδεμοχώρια. Εκεί συντηρούσε το επαναστατικό πνεύμα των κατοίκων και πρόσμενε την κατάλληλη συγκυρία και την έξωθεν υποστήριξη προκειμένου να αναλάβει εκ νέου μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις.
Ο Ιλαρίων Καρατζόγλου βρισκόμενος σε δεινή θέση αποφάσισε να μεταβεί στην Αίγυπτο και να συναντήσει τον συντοπίτη του Ιμπραήμ πασά (Μεχμέτ Αλή) προκειμένου να ζητήσει βοήθεια, καθώς ο τελευταίος βρίσκονταν τότε σε σύγκρουση με το σουλτάνο. Ο Ιμπραήμ όμως, θεώρησε ανέφικτη την επανάσταση στη Μακεδονία λόγω των περιστάσεων της εποχής και ζήτησε από τον Ιλαρίωνα Καρατζόγλου να ξεσηκώσει τους Κρητικούς σε επανάσταση κατά του σουλτάνου, κάτι που θα διευκόλυνε πολιτικά και τον πασά της Αιγύπτου. Πράγματι ο Καρατζόγλου μετέβη στην Κρήτη εργαζόμενος εκεί για την προετοιμασία της επικείμενης επανάστασης. Το 1839 και ενώ ο Ιμπράημ βρίσκεται στο απόγειο των πολεμικών επιχειρήσεων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μετά μάλιστα τη νίκη στο Νεζίπ (της επαρχίας Γκαζιαντέπ), στις 24 Ιουνίου, ο Ιλαρίων Καρατζόγλου προσπαθεί εκ νέου με επιστολές του, να τον πείσει για βοήθεια σε ενδεχόμενη επανάσταση της Μακεδονίας. Ο Ιμπραήμ Πασάς αδιαφορεί για το θέμα της Μακεδονίας γιατί έχει στρέψει αλλού την προσοχή του και έτσι ο Ι. Καρατζόγλου αφήνει την Κρήτη εν μέσω γενικού αναβρασμού (λόγω της άσχημης τροπής που παίρνουν τα πράγματα για το νησί, μετά την εμπλοκή της Αγγλίας) και μεταβαίνει στην Αθήνα.
Οι Τούρκοι φυλάκισαν τον Ιλαρίωνα Καρατζόγλου στις φυλακές καταναγκαστικών έργων στο ναύσταθμο του Μπάνιου, στην Κωνσταντινούπολη. Τότε ο Ι. Μακρυγιάννης με αλλεπάλληλα διαβήματα στη βρετανική και τη γαλλική πρεσβεία της Αθήνας κατάφερε να πείσει τους ξένους διπλωμάτες να προσπαθήσουν για την αποφυλάκισή του, όπως και έγινε λίγο αργότερα. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του, στα τέλη του 1841, δολοφονήθηκε από πράκτορες της Ρωσίας μετά από υπόδειξη του αρχιμανδρίτη Ανατόλιου της Φιλορθοδόξου Εταιρείας, που τον θεώρησε εχθρό της ρωσικής πασλαβιστικής πολιτικής. Ο Μακρυγιάννης έγραψε στα Απομνημονεύματά του για το Λαρίωνα (όπως τον αποκαλούσε): «…και χάσαμε έναν γενναίον άντρα».
Το 1842 ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του, δημοσιεύτηκε στην φιλορωσική εφημερίδα «Αιών» του Ιωάννη Φιλήμονος ανώνυμη επιστολή με ιστορικά στοιχεία που προσπαθούσε να συνδέσει τον Ιλαρίωνα Καρατζόγλου με κάποιον μοναχό Ιλαρίωνα του Αγίου Όρους, ο οποίος ήταν Τουρκαλβανός και διατέλεσε ληστής. Αργότερα αποδείχτηκε ότι την επιστολή την έγραψε ο ίδιος ο Ανατόλιος προκειμένου να σπιλώσει τη μνήμη του Ιλαρίωνα Καρατζόγλου και ουδεμία σχέση είχε ο Αλβανός μοναχός με τον Καβαλιώτη οπλαρχηγό της ελληνικής Επανάστασης του 1821 [el.wikipedia.org].