«Ταριχευμένη» η δόμηση στη Θάσο: Στον «αέρα» χιλιάδες συμβόλαια και δηλώσεις αυθαιρέτων!

Τα 2/3 του δομημένου περιβάλλοντος βρίσκονται εντός αρχαιολογικών χώρων γιατί δεν ορίστηκαν ποτέ αρχαιολογικές ζώνες-Ενημερώθηκαν άπαντες, αλλά παραμένουν πρακτικά ανεφάρμοστες οι διαδικασίες από το 2020 και μετά-Το ιστορικό του προβλήματος

Στο νησί της Θάσου έχουν γίνει κατά τις προηγούμενες δεκαετίες πολλές κηρύξεις εκτεταμένων περιοχών ως αρχαιολογικών χώρων. Αποτέλεσμα αυτού είναι τελικώς σήμερα να έχει χαρακτηρισθεί ως αρχαιολογικός χώρος έκταση που ισούται περίπου με το μισό νησί και με ολόκληρο το νοτιοανατολικό τμήμα αυτού κατά το έτος 1977 και η ευρύτερη περιοχή του Λιμένα, των Λιμεναρίων και της Σκάλας Σωτήρος κατά την αναθεώρηση των ετών 2013-2014 (βλ. παρακάτω χάρτες όπου με κίτρινο χρώμα οι αρχαιολογικοί χώροι).

Το τμήμα αυτό, όπως τελικά διαμορφώθηκε, περιλαμβάνει τους περισσότερους οικισμούς του Δήμου, τους πιο τουριστικά ανεπτυγμένους, αλλά και μία τεράστια εκτός σχεδίου έκταση ιδιαίτερα στο Δημοτικό Διαμέρισμα Θεολόγου. Οι όροι δόμησης, οι χρήσεις γης, οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες και οι περιορισμοί ιδιοκτησίας σε αυτές τις περιοχές καθορίζονται με χαρακτηρισμό ζωνών σύμφωνα με τον νόμο.

Δυστυχώς αυτός ο καθορισμός δεν έγινε ποτέ, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Ακρόπολη Λιμένα, λόφος Αγ. Αντωνίου Ποτού).

Αυτή η γενική παραδοχή προκαλεί πολύ βασική ζητήματα τα οποία επηρεάζουν χιλιάδες ιδιώτες και επιχειρήσεις και εν γένει, την ανάπτυξη του νησιού και της τοπικής οικονομίας. Ένα από αυτά είναι ότι καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε νέα επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς επί της ουσίας, χιλιάδες συμβόλαια και δηλώσεις αυθαιρέτων βρίσκονται στον «αέρα».

Το ιστορικό του προβλήματος

Ο Νόμος περί αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης στις 03-11-2017 προέβλεπε για πρώτη φορά από το 2011 ειδική διαδικασία για τους ιστορικούς τόπους, τους αρχαιολογικούς χώρους κλπ μέσω του Υπουργείου Πολιτισμού. Προέβλεπε, δε, ότι ο έλεγχος για τις αυθαίρετες κατασκευές διενεργείται από εξαμελή επιτροπή, όμως δε γινόταν πουθενά αναφορά για τις αυθαίρετες κατασκευές κατηγορίας 5, ήτοι στην πράξη οι σχετικές διατάξεις ήταν γενικές και αόριστες.

Διευκρινίσεις σχετικά με τα δικαιολογητικά και τις διαδικασίες που έπρεπε να τηρηθούν τόσο από τις αρμόδιες υπηρεσίες όσο και από τους ιδιώτες μηχανικούς δόθηκαν για πρώτη φορά στις 7/5/2019, ενώ όσον αφορά στην συγκρότηση της επιτροπής δόθηκε για πρώτη φορά λύση στις 21-5-2020 από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τις αρμοδιότητες της προαναφερθείσας επιτροπής να αποδίδονται στο Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (για τον Δήμο Θάσου είναι το ΚΕ.Σ.Α. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ με έδρα τη Θεσσαλονίκη).

Από τις αρχές, ωστόσο, του 2018, ο Δήμος Θάσου βρίσκεται σε καθεστώς κτηματογράφησης, με το Ελληνικό Κτηματολόγιο να έχει θέσει στους δημότες κατά το παρελθόν αυστηρές προθεσμίες δήλωσης των ιδιοκτησιών τους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι δημότες έσπευσαν στους ιδιώτες μηχανικούς να τακτοποιήσουν τις αυθαιρεσίες στις ιδιοκτησίες τους προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες δικαιοπραξίες και να ολοκληρωθεί η διαδικασία δήλωσης ιδιοκτησίας στο Ελληνικό Κτηματολόγιο.

Με βάση, ωστόσο, την αρχική δημοσίευση του νόμου τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 μπορούσαν να τακτοποιηθούν μόνον μετά την 07-5-2019 όταν και ορίστηκε η διαδικασία υπαγωγής τους στον σχετικό νόμο, ενώ τα αυθαίρετα κατηγορίας 1-4 μπορούσαν να τακτοποιηθούν μετά την 21-5-2020, όταν αντί της επιτροπής ορίστηκαν τα Κεντρικά Συμβούλια Αρχιτεκτονικής ως αρμόδια όργανα για την εξέταση των υπαγωγών.

Το αποτέλεσμα; Λόγω της τεράστιας καθυστέρησης να καθορισθούν διαδικασίες και να ορισθούν επιτροπές, από το 2017 το σύνολο των υπαγωγών που έπρεπε να συμπεριληφθούν σε δικαιοπραξίες, έχουν καταστεί οριστικές χωρίς να ακολουθηθεί η δέουσα διαδικασία που ορίζει ο νόμος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εγκυρότητά των δικαιοπραξιών και τις ποινικές ευθύνες του εκάστοτε μηχανικού.

Σε πρακτικό, δε, επίπεδο, αν κάποιος πρέπει να τακτοποιήσει μια αποθήκη ή ένα κοτέτσι, είναι αναγκασμένος να πάει με… power point στο Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής!

Εάν σε αυτόν το αριθμό δηλώσεων αυθαιρέτων προστεθούν και εκείνες σε κτίρια που έπρεπε να εκδοθούν διοικητικές πράξεις ή να εξοφληθούν τα πρόστιμα βάση άλλων διατάξεων, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι ο αριθμός των δηλώσεων για τις οποίες και δεν ακολουθήθηκε η διαδικασία στον Δήμο Θάσου ανέρχεται σε χιλιάδες.

Ακόμη και αν στο άμεσο μέλλον αποφασιζόταν να ακολουθηθούν αναδρομικά για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι διαδικασίες που ορίζει ο νόμος, θα ήταν αδύνατον να εξετασθεί ένας τέτοιος όγκος φακέλων από την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων (ΕΦΑΚΑΒ), το ΚΕΣΑΜΑΘ και το αρμόδιο Συμβούλιο τουλάχιστον εντός των χρονικών πλαισίων που θέτει ο νόμος, ενώ κάτι τέτοιο θα «πάγωνε» τον χρόνο έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών και εγκρίσεων, με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία του νησιού και όχι μόνον.

Συνοπτικά, το… επιμύθιο είναι ότι οι διαδικασίες από το 2020 και έπειτα είναι πρακτικά ανεφάρμοστες.

Τα καίρια ερωτήματα

  • Γιατί ένας οικισμός όπως είναι ο Ποτός Θάσου για τον οποίο δεν έχουν καθοριστεί ζώνες προστασίας ούτε ειδικές ρυθμίσεις ως προς τους όρους δόμησης ή τις χρήσεις γης ή τα μορφολογικά στοιχεία των κτιρίων, εντός του οποίου δεν υφίσταται κάποιο μνημείο και ο οποίος δεν παρουσιάζει κανένα μορφολογικό ενδιαφέρον και έχει ανύπαρκτη αρχιτεκτονική παράδοση, αντιμετωπίζεται με την ίδια αυστηρότητα των διατάξεων του άρθρου 116 με την οποία αντιμετωπίζονται (εύλογα) οι οικισμοί που αποτελούν και ιστορικούς τόπους όπως είναι ο Θεολόγος, η Αλυκή και η Παναγία;
  • Με ποια κριτήρια οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ελέγχουν τις αυθαίρετες κατασκευές δεδομένου ότι κανένας οικισμός πέραν των παραδοσιακών-ιστορικών τόπων δεν έχει σαφώς καθορισμένο μορφολογικό χαρακτήρα;
  • Πώς θα αντιμετωπιστούν όλες εκείνες οι περιπτώσεις ξενοδοχείων και τουριστικών καταλυμάτων, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν ολοκληρωθεί εδώ και δεκαετίες με αυθαιρεσίες κατηγορίας 5, οι ιδιοκτήτες των οποίων επέλεξαν να ενταχθούν στις διατάξεις του Ν.4495/17, χωρίς εξαρχής να γνωρίζουν του «κανόνες» των διαδικασιών και τώρα καλούνται να εγκριθούν από το «εχθρικό» προς οποιαδήποτε αυθαίρετη κατασκευή Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων ΑΜ-Θ μετά και από πολύμηνη αναμονή;

Το θέμα δεν αφορά μόνο στη Θάσο

Το βασικό πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι δεν ορίστηκαν ποτέ αρχαιολογικές ζώνες σε ένα νησί το οποίο «φιλοξενεί» ένα τεράστιο εύρος αρχαιολογικών χώρων, με τα 2/3 του δομημένου περιβάλλοντος να βρίσκονται εντός αυτών.

Όπως γίνεται, δε, αντιληπτό το θέμα δεν αφορά μόνον τη Θάσο, αλλά και άλλες περιοχές της χώρας, όπως την Καβάλα, τον Βόλο και την Κέρκυρα, με τη δόμηση να πιέζεται στη μέγγενη των ανεφάρμοστων διαδικασιών και μαζί της τοπικές οικονομίες και χιλιάδες επαγγελματίες και ιδιώτες.

Ενημερώθηκαν άπαντες, αλλά το πρόβλημα παραμένει

Για το θέμα έχουν ενημερωθεί όλοι οι καθ’ ύλην αρμόδιοι: Οι κυβερνώντες βουλευτές, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Δήμαρχος Θάσου, ο Συνήγορος του Πολίτη, το ΤΕΕ ΑΜ και οι επαγγελματίες του τουρισμού, όμως δε δόθηκε λύση και η πολύπαθη δόμηση «ταριχεύεται» κάθε μέρα σε έναν κυκεώνα διαδικασιών και νόμων που «γκρεμίζουν» ό,τι με κόπο πάει να χτιστεί σε μια γεμάτη -ούτως ή άλλως- με δυσμενείς συγκυρίες εποχή.

*Οι φωτογραφίες είναι από το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, στο οποίο μπορείτε να μπείτε πατώντας εδώ.