Ως ελάχιστος φόρος τιμής στην Επέτειο Μνήμης των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή, σχεδιάστηκε μια ομαδική εικαστική και συμβολική εγκατάσταση, βασισμένη σε ένα αληθινό ιστορικό γεγονός: την καθολική φυγή των κατοίκων της Αγίας Παρασκευής του Τσεσμέ, λίγο πριν τα τραγικά γεγονότα του 1922.
Σώζοντας πλήθος ανθρώπων και διαφεύγοντας και οι ίδιοι με τα περίφημα αλιευτικά πλοία τους λίγο πριν την καταστροφή, αναζήτησαν μια νέα πατρίδα στη Σκιάθο. Αυτό περιγράφει η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η διακεκριμένη ιστορικός τέχνης, Ίριδα Κρητικού και στην οποία συμμετέχουν 40 εικαστικοί, με την έκθεση να φιλοξενείται στο Μουσείο Ναυτικής και Πολιτιστικής Παράδοσης Σκιάθου το χρονικό διάστημα 19 Ιουνίου έως 30 Οκτωβρίου 2022.
Η έκθεση η οποία ονομάζεται «Η Άλλη Θάλασσα», διαδέχτηκε τη συγκινητική έκθεση «Πρώτη Σημαία», η οποία παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2021 στη Μονή Ευαγγελισμού στο νησί, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη του Αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία.
Ανάμεσα στους 40 διακεκριμένους καλλιτέχνες είναι και ο «δικός μας» Μάνος Μπατζόλης, με τον Καβαλιώτη εικαστικό να παρουσίασε το έργο «Μεγάλη Παρασκευή-Περιφορά Επιταφίου».
Η «ταυτότητα» της έκθεσης
Ο κύριος όγκος των έργων της «Άλλης Θάλασσας» παρουσιάζεται στο εσωτερικό του Μουσείου, ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα, ενώ κάποιες μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις υποδέχονται στον προαύλιο χώρο τον θεατή. Τα περισσότερα από τα έργα, που με ελάχιστες πολύτιμες αρχειακές εξαιρέσεις υλοποιήθηκαν σχεδόν όλα για τις ανάγκες της παρούσας έκθεσης, αφορούν σε τρισδιάστατες και δισδιάστατες απεικονίσεις συμβόλων μνήμης της «Άλλης θάλασσας» ή πλωτών μέσων (ψαράδικων και άλλων μικρών πλοίων) που αποτέλεσαν τον τρόπο μετάβασης και διάσωσης των προσφύγων από την Αγία Παρασκευή και ταυτόχρονα, τον τρόπο και το βασικό μέσο επιβίωσης από την επόμενη ημέρα. Πεδίο αναφοράς τους η φυσική και συμβολική έννοια της σωτήριας πλεύσης στην «Άλλη Θάλασσα» και του περάσματος από την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ στη Σκιάθο. Από τη πρώτη στη νέα πατρίδα.
Τα έργα που συνθέτουν τον αφηγηματικό ιστό της έκθεσης, υλοποιήθηκαν προκειμένου να εγκατασταθούν στον εσωτερικό χώρο του Μουσείου, ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα, συνομιλώντας έτσι με σεβασμό και οπτική συνέπεια με τα ιστορικά συμβάντα που επηρέασαν την ιστορία και τον πληθυσμό του νησιού. Ακόμη, με τα κειμήλια και τις παλιές φωτογραφίες, με τις οικογενειακές αφηγήσεις και με την άσβεστη μνήμη των Μικρασιατών της Σκιάθου. Τέλος, με τις κυριολεκτικές και τις μεταφορικές συντεταγμένες, με τα κυριολεκτικά και τα μεταφορικά βάθη της «Άλλης Θάλασσας» της ζωής τους. Μιας «Άλλης Θάλασσας» που την κολύμπησε στους στίχους του ο Σεφέρης, μιας «Άλλης Θάλασσας» που τη νοστάλγησε το ύστατο βλέμμα του Αγγελόπουλου. Μιας «Άλλης Θάλασσας» που την έτρεψαν σε νέο, συναρπαστικό βιωμένο αφήγημα και ολόδική τους υπόθεση αγάπης και μνήμης οι συμμετέχοντες στο εγχείρημα ετούτο εικαστικοί.
Η Ίριδα Κρητικού μιλάει για την έκθεση
Μια βάρκα που την λένε Αγία Παρασκευή, πλέει προς Σκιάθο… Φέρνει μαζί της μιαν άλλη, απέραντη, ζώσα και κυματώδη θάλασσα. Παράκτια μικρασιατικά τοπία, αγγεία με απεικονίσεις ψαράδων σε συμβολική διαχρονία, εγκαυστικές εικόνες μιας όχθης χαμένης, τραγούδια της θάλασσας επάνω σε ξεβρασμένα από το κύμα συρτάρια, μνήμη Εφέσου και αρχαίου χώματος. Οικογενειακά κασελάκια ζωγραφισμένα με προικιά και ντυμένα με τάματα, κεντημένες ιστορίες περιπλάνησης, αιωρούμενα ανεμολόγια από μαργαριτάρια και χάντρες, σκαριά από μπρούντζο, ξύλο, χαρτί, λαμαρίνα, καλάμι, σύρμα και άχυρο-οχήματα ελευθερίας που πλέουν για Σκιάθο. Μεταξωτά συμπιλήματα μνήμης, ιστορίες μετάβασης και στιγμές πιασμένες στα δίχτυα, μνήμες πλεύσεις βαμμένες στο χέρι και κατασκευασμένες με ευρήματα από παλιό ταρσανά. Κελύφη γλυπτά από τιμόνι και σίδερο, φιγούρες ανθρώπων σε νεύμα αποχαιρετισμού, φλεγόμενες μήτρες ή σκαριά χωρίς πρύμνη, ρυθμικά θαλασσινά τσουρμαρίσματα και καλάδες.
Ίχνη προσφύγων και ονείρων χαραγμένα στο χαρτί, θαλασσινούς αγίους και πονετικές κόρες Σκιαθίτισσες, φωτεινά εικονοστάσια μνήμης, θαλασσινούς κόμπους περιπέτειας και απαντοχής, φορτία προσφύγων βαμμένα λευκά-πλέοντα σε σκοτεινή άβυσσο, δοκίμια σκαριών ιστορημένα με τον τρόπο της αγιογραφίας, περιφορές ενός συμβολικού επιταφίου Μεγάλης ή Αγίας Παρασκευής. Παλαιούς δίσκους με τοπία του Κιόστε και της Αντιγόνης των Πριγκηπόννησων, το τσερνίκι «Φώκαια» του πρώτου διωγμού και το ιστιοφόρο εμπορικό «Αγία Παρασκευή», που αρμένιζε στο ανατολικό Αιγαίο-πολύτιμα μοντέλα σκαριών από σφένδαμο και πυξάρι, το Ταλιάνι ζωγραφισμένο σε παλαιό ταμπλά και τα τσανάκια του Αιγαίου. Πολύτιμα αφιερώματα στην Παναγιά Θαλασσομαχούσα, κατασκευασμένα με κεντίδια, ιερατικά υφάσματα και παλαιά κειμήλια, χράμια με πρόσφυγες και λουόμενους υφασμένους στον αργαλειό με νήμα και βότσαλα, ασπρόρουχα διασωσμένα από καταποντισμένα ερμάρια, πολύτιμες κεντημένες βάρκες-προσευχητάρια και άλλες με οικείους χάρτινους ίσκιους, πήλινους μπόγους φορτωμένους με τα τραυματισμένα ιερά και τα όσια σε αναμονή αναγέννησης. Δαντελωτές μυρωμένες πλωτές προσευχές με ζουμπούλια Κιουτάχειας από κουκούλια και μετάξι, καλά φυλαγμένα κλειδιά των σπιτιών που έμειναν πίσω, φουστανάκια-μποτίλιες στο πέλαγο, γαζωμένα με οικογενειακές φωτογραφίες και αληθινά παραμύθια του γλυτωμού, υφασμένα στον αργαλειό της συλλογικής μνήμης.
Στην έκθεση συμμετέχουν:
Νίκος Ακρίβος, Νεκτάριος Αποσπόρης, Άννα Αχιλλέως, Ειρήνη Βογιατζή, Κική Βουλγαρέλη, Μάριος Βουτσινάς, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Μαρία Γέρουλα, Μάρκος Γεωργιλάκης, Νεκταρία Γιακμογλίδου, Κρίστι Γρηγορίου, Παναγιώτης Δαραμάρας, Μαρία Διακοδημητρίου, Σταυρούλα Καζιάλε, Νίκος Καλαφάτης, Ελπινίκη Καμόσου, Κατερίνα Κασσαβέτη, Βασιλική Κολιπέτσα, Κωνσταντίνος Κουτούμπας, Νίκος Λεοντόπουλος, Λυδία Μαργαρώνη, Μηνάς Μαυρικάκης, Δημήτρης Μοράρος, Μάνος Μπατζόλης, Ρούλη Μπούα, Γιώργος Μπουζούνης, Βαγγέλης Πολύζος, Μιχάλης Σακαλής, Γιώργος Σαλταφέρος, Ζωή Σεκλειζιώτη, Ιφιγένεια Σδούκου, Χρήστος Στανίσης, Μαρίνα Στελλάτου, Ιωάννα Τερλίδου, Νίκος Τριανταφύλλου, Θεοδώρα Τσιάτσιου, Αγάπη Φεσατίδου-Ψαρράκη, Κυριακή Χριστακοπούλου, και παραδοσιακά εργαστήρια του Λυκείου των Ελληνίδων Βόλου.
Η έκθεση τελεί σε διοργάνωση του Δήμου Σκιάθου, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Επιμέλεια: Ίρις Κρητικού
Εγκαίνια: Κυριακή 19 Ιουνίου 2022
Διάρκεια: Ιούνιος-Οκτώβριος 2022
Ποιος είναι ο Μάνος Μπατζόλης
Γεννήθηκε στην Καβάλα. Σπούδασε γραφιστική και παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής και γλυπτικής. Έχει εργαστεί ως γραφίστας και εικονολήπτης και συμμετείχε σε πληθώρα σεμιναρίων θεάτρου και υποκριτικής. Έχει παρακολουθήσει εργαστήρι σκηνοθεσίας από το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και διαλέξεις δραματοθεραπείας.
Το 2013 ξεκίνησε την ιστοσελίδα του www.poprenaissance.net που λειτουργεί ως διαδικτυακή γκαλερί, με έργα φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά. Το 2014 συνεργάστηκε στη Σαντορίνη με ομάδα καλλιτεχνών και χειροτεχνών και συμμετείχε στην έκθεση Industrial που πραγματοποιήθηκε στο εργοστάσιο τεχνών της Σαντορίνης με τη συμμετοχή 26 ακόμη καλλιτεχνών. Έργο του έχει δημοσιευτεί στο αμερικάνικο περιοδικό Ηomme Εssential μέσω του etsy.com και πήρε μέρος με έργα του στο Raw Fusion Fashion Show στο Μακνάτο της Μινεσότα.
Το 2017 πραγματοποίησε την πρώτη ατομική του έκθεση με τίτλο Case Blue σε Καβάλα και σε Ηράκλειο Κρήτης και το project Romance de nadir. Την ίδια χρονιά έφτιαξε έναν φάρο χρησιμοποιώντας άχρηστα υλικά για το TEDxKavala και έναν χρόνο μετά το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ με τίτλο URBANUDE, γυρισμένο στο Βερολίνο. Το URBANUDE ήταν στους 11 φιναλίστ στο Διεθνές Φεστιβάλ Βόλου.
Τον Ιανουάριο του 2019 πραγματοποίησε το πρώτο Blind Project στο Studio Bleu στο Παρίσι και την ίδια χρονιά συμμετείχε στο φεστιβάλ Ricochet(s) που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Clermont-fd της Γαλλίας, με την έκθεση Φοίνικας και το BLIND & SENSES, Bedroom Experience. Στις 28 Σεπτεμβρίου του 2019 πραγματοποίησε το δεύτερο Blind Project στο G2 studio του Μιλάνου.