|| Ιστορικά και άλλα σημειώματα ||
Του Ζήση Α. Βαπορίδη
Στις 29 Ιουνίου 1913, μικρή δύναμη Ελλήνων ανταρτών που βρέθηκε στο Δοξάτο επιτέθηκε σε Βούλγαρους πλιατσικολόγους και στρατιώτες επί της οδού Καβάλας-Δράμας κατά την υποχώρησή τους από την Καβάλα.
Το πρωί της Κυριακής 30 Ιουνίου, δύναμη εκατόν είκοσι ανδρών του βουλγαρικού ιππικού, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Μπάρνεφ, με δύο λόχους πεζικού και τέσσερα πυροβόλα, περικύκλωσε την κωμόπολη του Δοξάτου.
Οι Έλληνες κάτοικοι ήταν συγκεντρωμένοι στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου για τη γιορτή των Δώδεκα Αποστόλων.
Πληροφορούμενοι τις κινήσεις του βουλγαρικού στρατού, άλλοι κατέφυγαν πανικόβλητοι σε σπίτια και άλλοι προς τους αγρούς και γειτονικά χωριά.
Αρχικά, τα πυροβόλα έβαλλαν με τουλάχιστον πενήντα οβίδες εναντίον της ελληνικής συνοικίας του Δοξάτου και στη συνέχεια το ιππικό επιτέθηκε στους αλλόφρονες κατοίκους γύρω από την κωμόπολη, με σκοπό να τους εξοντώσει και όχι να τους συλλάβει.
Ταυτόχρονα, το πεζικό ανέλαβε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Δοξάτο δολοφονώντας αδιακρίτως και διαρπάζοντας χρήματα και πολύτιμα αντικείμενα από τα θύματα.
Από τις 8:30 το πρωί της ίδιας ημέρας άρχισε η πυρπόληση της ελληνικής συνοικίας και ο βουλγαρικός στρατός αποχώρησε το απόγευμα της ίδιας ημέρας.
Η καταστροφή ολοκληρώθηκε με τη δολοφονία Ελλήνων του Δοξάτου και τη λεηλασία των περιουσιών τους από Τούρκους κατοίκους της κωμόπολης και των γύρω μουσουλμανικών χωριών.
Ο τραγικός απολογισμός των βουλγαρικών ωμοτήτων στο Δοξάτο ήταν 650 νεκροί (περίπου το ένα τρίτο των κατοίκων), ενώ 240 σπίτια και 80 καταστήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Την επομένη, 1η Ιουλίου 1913, το 21ο Σύνταγμα του ελληνικού στρατού κατέλαβε αμαχητί τη Δράμα και το Δοξάτο και ολοκλήρωσε την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας.
Ο Ιταλός δημοσιογράφος Μαγκρίνι έγραψε:
Μετά από συστηματική έρευνά μου αποδείχθηκε ότι τη νύχτα του Σαββάτου (29 Ιουνίου)
οι Βούλγαροι τοποθέτησαν στην πεδιάδα τηλεβόλα και την αυγή της Κυριακής άρχισαν να βομβαρδίζουν το Δοξάτο.
Οι κάτοικοι, έντρομοι, άλλοι έφυγαν προς την Καβάλα, άλλοι προς τα βουνά και πολλοί κλείστηκαν στα σπίτια. 120 Βούλγαροι Ιππείς εμφανίστηκαν ξαφνικά, διαιρέθηκαν σε 2 ομάδες υπό τους Τ/χες Μπέρνεφ και Συμεώνωφ, και άρχισαν να διώκουν και να σπαθίζουν τους φυγάδες. Ακολούθησαν 400 Βούλγαροι στρατιώτες, που γύμνωναν τα θύματα και λόγχιζαν τους τραυματίες. Στη συνέχεια, το Πεζικό εισήλθε στην πόλη, ακολουθούμενο από 2 άμαξες φορτωμένες με πετρέλαιο. Αξιωματικοί και στρατιώτες βίασαν και στη συνέχεια εκτέλεσαν τα κορίτσια και τις γυναίκες που είχαν μείνει στην πόλη, ενώ σκότωναν βρέφη, πετώντας τα στον αέρα και λογχίζοντάς τα καθώς έπεφταν.
Στη σφαγή συμμετείχαν και Μουσουλμάνοι, που χωρισμένοι σε ομάδες των 5 υπό βουλγαρική διοίκηση, σκότωναν τραυματίες και έδειχναν τα μέρη όπου κρύβονταν Έλληνες, ενώ έλαβαν μέρος και πολλοί αξιωματικοί.
Ο δε Τ/χης Βέρνεφ σκότωσε με το ξίφος του 4 και τραυμάτισε άλλους 3, όπως με διαβεβαίωσαν αυτόπτες μάρτυρες.
Ο Άγγλος πλοίαρχος Κάρνταλ έγραψε στην Daily Telegraph:
Κατά την είσοδον εις την πόλιν, το πρώτο όπερ προσέπεσεν εις τους οφθαλμούς μου ήσαν αι αγέλαι κυνών καταβροχθιζόντων ανθρωπίνους σάρκας. Η πόλις τελείως κατεστραμμένη εφαίνετο έρημος, ως εκ τούτου δε ηναγκάσθην να φωνάξω επανειλημμένως διά να εμφανισθώσι γραίαι τινές εκ των ερειπίων.
Όλα τα πτώματα ήσαν διάτρητα υπό τον λογχών και έφερον ίχνη απίστευτων ακρωτηριασμών.
Οι τοίχοι των οικιών είχον ρυπανθεί από αίματα, εις το ύψος έξι ποδών από τους εδάφους, τουθ’ όπερ εξηγείται, κατά το λέγειν των επιζώντων, εκ του ότι τα δυστυχή θύματα δεν είχον σφαγεί αμέσως, αλλά εθανατούντο δια λογχισμών…
Ο απεσταλμένος των Times του Λονδίνου Κρόφοντ Πράις παραθέτει συγκλονιστικές μαρτυρίες από θύματα και αυτόπτες μάρτυρες της σφαγής.
Δεν ήτο δύσκολον να συναγάγη τις την αλήθειαν περί του τι συνέβη εν Δοξάτω. Διεσώθησαν πολλά βασανισθέντα θύματα όπως αφηγηθούν τα συμβάντα, εν οις και εις νεανίας (ο οποίος παρ’ όλους τους δέκα λογχισμούς, τους οποίους έλαβεν, έζη ακόμη, καθώς και πολλά μικρά παιδία εις το νοσοκομείον φέροντα τραύματα επί της κεφαλής, κατενεχθέντα διά της σπάθης των Βουλγάρων ιππέων, καθ’ ήν στιγμήν κατεδίωκαν τα νήπια θύματά των δια των αγρών […]
Οι πρώτοι παραστάντες επί τόπου Ευρωπαίοι συμφωνούν ότι ο ολικός αριθμός των σφαγέντων δεν ήτο ολιγώτερος των 400 (πολλοί τους υπολογίζουν εις 600). Μερικά των πτωμάτων είχον ήδη ταφή, άλλα είχαν καή, αλλά τα υπόλοιπα απέμενον εκτεθειμένα, μερικά δε μόλις εκαλύπτοντο δι’ ελαφρού τινός στρώματος άμμου.
Οι επισκέπται είδον σκύλους καταβροχθίζοντας ανθρωπίνους σάρκας, αυλάς οικιών αχνιζούσας εκ του αίματος των θανατωθέντων ατυχών, λίθους επί των οποίων διετηρούντο ακόμη υπολείμματα τριχωμάτων των κεφαλών των θυμάτων, αίτινες είχον καταθραυσθή δια κτυπημάτων, δωμάτια, οι τάπητες των οποίων, αι ψάθαι και τα προσκεφάλαια ήσαν καλυμένα με αίματα.
Ο Γάλλος Βαλέτ μαρτυρεί στον εκεί απεσταλμένο της γαλλικής εφημερίδας «Χρόνος» και θεωρεί «την επέλασιν του Ιππικού και τας σφαγάς των γυναικοπαίδων στίγμα ανεξάλειπτον διά την Βουλγαρίαν. Αι ανθρωποθυσίαι, αι διαπραχθείσαι υπό των Βουλγάρων, υπήρξαν φρικαλέαι.
Εκατοντάδες αθώων πολιτών κατεσφάγησαν, αι δε διαρπαγαί υπήρξαν κολοσσιαίαι.
Είδομεν κατά γής εν μέσω ερειπίων χρηματοκιβώτια βιαίως διερρηγμένα, ραπτομηχανάς κατεστραμμένας […]
Γυναίκες εθρήνων πικρώς και συνέστρεφον τας χείρας εξ απογνώσεως.
Είδον ιδίοις οφθαλμοίς παιδία πληγέντα διά λογχισμών.
Εις πλείστα μέρη συνηντήσαμεν σωρούς πτωμάτων εκτεθειμένων εις τον καύσωνα του ηλίου και άλλα πτώματα κατά το ήμισυ ξεθαμμένα και των οποίων οι πόδες, η κεφαλή και αι χείρες προέβαλον φρικαλέας εκ της γης…
Ο απεσταλμένος της ρωσικής εφημερίδας Ρούσκιε Ούτρο Βλαντιμίρ Τορνόφ τηλεγραφεί:
Αι ανθρωποθυσίαι αι διαπραχθείσαι υπό των Βουγκάρων υπήρξαν φρικαλέαι. Εκατοντάδες αθώων πολιτών κατεσφάγησαν, αι δε διαρπαγαί υπήρξαν κολοσσιαίαι.
Είδομεν κατά γής εν μέσω ερειπίων χρηματοκιβώτια βιαίως διερρηγμένα, ραπτομηχανάς κατεστραμμένας […]
Γυναίκες εθρήνων πικρώς και συνέστρεφον τας χείρας εξ απογνώσεως
Είδον ιδίοις οφθαλμοίς παιδία πληγέντα δια λογχισμών. Εις πλείστα μέρη συνηντήσαμεν σωρούς πτωμάτων εκτεθειμένων εις τον καύσωνα του ηλίου και άλλα πτώματα κατά το ήμισυ ξεθαμμένα και των οποίων οι πόδες, η κεφαλή και αι χείρες προέβαλον φρικαλέας εκ της γης…
Η ιταλική εφημερίδα Il Secolo XIX περιγράφει την επιδρομή των Βουλγάρων:
Οι κάτοικοι έντρομοι συλλέξαντες ό,τι πολύτιμον είχον ήρχισαν να φεύγωσιν προς Καβάλαν και άλλοι δια της κοίτης του ξεροχείμαρρου προς τα όρη.
Εκατοντάδες τινές εκλείσθησαν εντός των οικιών. Αίφνης ενεφανίσθη βουλγαρικό ιππικό και ήρχισε λυσσώδη καταδίωξη των φευγόντων. 400 Βούλγαροι στρατιώτες εισήρχοντο με «εφ’ όπλου λόγχη», ακολουθούμενοι υπό δύο αμαξών, φορτωμένων με πετρέλαιον.
Το ιππικό εξ 120 ανδρών υπό των Μπίρνεφ και Συμεώνωφ κατεδίωκαν τους φεύγοντας , άνδρας, γυναίκες και παιδιά ρίπτοντες αυτούς καταγής διά σπαθισμών.
2018. Στις εκδηλώσεις μνήμης για τα 105 χρόνια από την Σφαγή του Δοξάτου μέγα πλήθος κόσμου παρέστη στην επιμνημόσυνη δέηση χοροστατούντος του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Δράμας κ. Παύλου και το προσκλητήριο των σφαγιασθέντων κατοίκων του Δοξάτου και την κατάθεση στεφάνων
Εντύπωση προκάλεσε η εμφάνιση της χρυσής Ολυμπιονίκης μας Άννας Κορακάκη, η οποία αφού παρέλαβε από το ιστορικό δημαρχείο του Δοξάτου τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξης των Κατοίκων, τον οποίον είχε απονείμει πριν από δύο χρόνια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος. και τον οδήγησε στον χώρο του Μνημείου των Ηρώων όπου και τον απόθεσε.
Ο Δήμαρχος Δοξάτου κ. Δαλακάκης και άλλοι ομιλητές τόνισαν ότι οι Βούλγαροι τότε: “Μένεαν πνέοντες“ διότι έφευγαν κατησχυμένοι, εγκαταλείποντας το προαιώνιο Όνειρο των εξεδήλωσαν τοιουτοτρόπως τα βάρβαρα ένστικτά των επί των αθώων ψυχών…
Πράγματι ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος ήταν μια εξαιρετικά σύντομη αλλά βίαιη σύγκρουση μεταξύ των πρώην συμμάχων του Α΄ Βαλκανικού πολέμου. Διήρκεσε από την 16η Ιουνίου 1913 μέχρι την 18η Ιουλίου1913. Η χώρα μας πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος με 5.851 νεκρούς, 23.847 τραυματίες και 188 αγνοουμένους.