Του Αργύρη Μυστακίδη
Hανακοίνωση της ματαίωσης των προαγωγικών και απολυτήριων εξετάσεων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δια στόματος της Υπουργού Παιδείας & Θρησκευμάτων κ. Νίκης Κεραμέως, μας εισάγει στην τελική φάση μιας από τις πιο ιδιαίτερες σχολικές χρονιές, που ευχόμαστε να μην χρειαστεί να ξαναζήσουμε.
Παρόλο που προσφέρει πρόσκαιρη ανακούφιση στους περισσότερους μαθητές, ενέχει τον κίνδυνο της πρόωρης αποδιοργάνωσης, της ούτως ή άλλως λαβωμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας και στερεί την εκπαιδευτική κοινότητα από μια διαδικασία αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της τηλεκπαίδευσης. Οι μαθητές με την καθοδήγηση των καθηγητών τους, πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε στο εναπομείναν χρονικό διάστημα, μέχρι τη λήξη του σχολικού έτους, να παραμείνουν συγκεντρωμένοι, και να αξιοποιήσουν παραγωγικά τη δια ζώσης παρουσία τους στο σχολείο, αλλά ευελπιστούμε και στις αίθουσες των φροντιστηρίων μας.
Στο παρόν άρθρο επιχειρούμε μια πρώτη αποτίμησή της τρέχουσας σχολικής χρονιάς και καταθέτουμε ορισμένες προτάσεις για την «επόμενη μέρα».
Ψηφιακή προσαρμογή της εκπαίδευσης
Η πανδημία, λειτουργώντας καταλυτικά, επιτάχυνε την προσαρμογή της εκπαιδευτικής κοινότητας στην ψηφιακή πραγματικότητα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, εξοικειώνοντας εκπαιδευτικούς και μαθητές με τα διαθέσιμα ψηφιακά εργαλεία και αναδεικνύοντας οφέλη, αλλά και μειονεκτήματα της χρήσης τους. Η προσαρμογή δεν ήταν ομοιόμορφη και μας έδωσε την ευκαιρία να αναγνωρίσουμε σημαντικά ζητήματα ψηφιακού εγγραμματισμού όλων των εμπλεκομένων, αλλά και ελλείψεων στις ψηφιακές υποδομές. Τα ζητήματα αυτά πρέπει να καταγραφούν και να διερευνηθούν περεταίρω, ώστε να οδηγήσουν στο σχεδιασμό άμεσων παρεμβάσεων. Η δυναμική της εισαγωγής της νέας τεχνολογίας στο μάθημα είναι θεαματική και όσοι εμπλεκόμαστε ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία, ανακαλύψαμε νέες, ελκυστικές προς το μαθητή και αποτελεσματικές (υπό προϋποθέσεις) οδούς μετάδοσης της γνώσης, που μπορούν να εμπλουτίσουν και να εκσυγχρονίσουν τη φαρέτρα των διδακτικών μας εργαλείων. Είμαστε σίγουρα στην αρχή ενός συναρπαστικού μετασχηματισμού και στοχευμένες δράσεις προς την κατεύθυνση της συστηματικής καταγραφής των διαθέσιμων ψηφιακών πόρων, του σχεδιασμού νέων, αλλά και της εξοικείωσης όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας στη χρήση τους, θα άφηνε ένα θετικό αποτύπωμα στην εκπαίδευση από την κατά τ’ άλλα άβολη εμπειρία μας με τον covid-19. Είναι βέβαια, αβίαστο το συμπέρασμα ότι η τηλεκπαίδευση ως συμπληρωματικό εργαλείο μπορεί να ενισχύσει το διδακτικό έργο, επ΄ ουδενί όμως να αντικαταστήσει τη μοναδική και πολύπλευρη δια ζώσης αλληλεπίδραση δασκάλου – μαθητή.
Ψυχολογική στήριξη μαθητών και ανασχεδιαμός της επόμενης σχολικής χρονιάς
Δεν υπάρχει εκπαιδευτικός που να μην έχει διαπιστώσει τον σοβαρό αντίκτυπο της πανδημίας στην ψυχολογία των μαθητών του. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός της ψυχικής υγείας για να αντιληφθεί πως η πανδημία κλόνισε τις «σταθερές» των μαθητών μας, τους έθεσε σε ένα συνεχές κλίμα ανασφάλειας (για την πιθανή απώλεια δικών των ανθρώπων, για την πιθανότητα να ασθενήσουν τα ίδια, για πιθανά οικονομικά προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν/ή αντιμετωπίζουν οι γονείς τους κ.ά.), αλλά και αμφισβήτησης των δυνατοτήτων των οργανωμένων κοινωνιών μας. Περιόρισε τις κοινωνικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Είναι μεγάλη πρόκληση για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα να κατορθώσει να μετατρέψει τα άβολα και οδυνηρά, για κάποια παιδιά, βιώματά τους σε μια διδακτική και χρήσιμη για τη ζωή τους εμπειρία, μέσω της οποίας θα αντιληφθούν ότι η εξέλιξη της ζωής δεν είναι ποτέ γραμμική, αλλά η ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε το απρόσμενο και δυσάρεστο είναι μια «άσκηση», την οποία, αργά ή γρήγορα, θα κληθούμε όλοι να «λύσουμε». Ένας κεντρικός σχεδιασμός δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν κατά τη γνώμη μας ιδιαίτερα ωφέλιμος για τους μαθητές, βοηθώντας τους να ενδυναμωθούν ψυχικά, να ανακτήσουν την αισιοδοξία τους και να προσεγγίσουν με αυτοπεποίθηση τα επόμενά τους βήματα. Οι δυνατότητες για συζητήσεις και ομαδικές δραστηριότητες είναι πολύ μεγάλες και δεν θα πρέπει να μείνουν ανεκμετάλλευτες.
Η έντονη ψυχολογική καταπόνηση των παιδιών θα ήταν αδύνατο να αφήσει ανεπηρέαστο το γνωστικό τους υπόβαθρο. Η ζημιά είναι έκδηλη και η αίσθησή μας είναι ότι μεγιστοποιείται όσο κινούμαστε από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες ηλικίες. Κρίνουμε συνεπώς σκόπιμο να ανιχνευθούν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του αποτυπώματος της πανδημίας, μέσω διαγνωστικών δράσεων θα σχεδιαστούν κεντρικά και θα λάβουν χώρα πριν τη λήξη της σχολικής χρονιάς σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Τα αποτελέσματα θα αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο για τον ανασχεδιασμό της επόμενης σχολικής χρονιάς, ώστε να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια άμβλυνσης των όποιων προβλημάτων έχουν ανακύψει. Τα νόμιμα φροντιστήρια ήδη αναπροσαρμόζουν τα προγράμματα σπουδών τους ώστε να ανταποκριθούν στις νέες εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν υπό την επίδραση της πανδημίας. Το σίγουρο είναι ότι ο σχεδιασμός της επόμενης σχολικής χρονιάς δεν πρέπει να γίνει εθελοτυφλώντας και με τη λογική ότι «όλα πήγαν καλά».
Πανδημία και Πανελλαδικές Εξετάσεις
Κλείνοντας, κρίνουμε σκόπιμο να καταθέσουμε μερικές σκέψεις για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου, με τους οποίους ως εκπαιδευτικοί φροντιστές έχουμε διανύσει μια μακρά και επίπονη διαδρομή. Η ψυχολογία των υποψηφίων είναι ούτως ή άλλως εύθραυστη, πολλώ δε μάλλον υπό την επίδραση όλου του επιπρόσθετου ψυχολογικού φορτίου λόγω πανδημίας. Η εκπαιδευτική επάρκεια και η ενσυναίσθηση, όλων όσων εμπλακούν στις διαδικασίες θεματοδοσίας στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις, πρέπει να βρίσκεται στο ανώτερο δυνατό επίπεδο, καθώς η ψυχολογία των φετινών υποψηφίων βρίσκεται σε οριακή ισορροπία. Το έχουμε τονίσει πολλάκις: οι Πανελλαδικές δεν οφείλουν να είναι εύκολες, οφείλουν όμως να είναι δίκαιες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους νέους μας να αποχαιρετούν τη μαθητική τους ζωή, έχοντας λάβει μέρος σε μια διαγωνιστική διαδικασία της επίσημης πολιτείας που θα αποκαθιστά στον ψυχισμό τους ένα αίσθημα δικαίου και την πεποίθηση ότι η πολιτεία σέβεται και αναγνωρίζει την προσπάθεια κάθε της πολίτη, ανταποδίδοντάς του τα ανάλογα προς αυτήν. Ευχόμαστε οι επισημάνσεις αυτές να βρουν ευήκοα ώτα.
Με την ελπίδα η εμπειρίας μας με τον covid-19 να αποτελέσει αφορμή για μια πιο ευαίσθητη προσέγγιση της διαδρομής μας στη ζωή και κίνητρο για επαναπροσδιορισμό προτεραιοτήτων τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, ευχόμαστε ομαλή και χωρίς απρόοπτα, λήξη της σχολικής χρονιάς με την επιστροφή των μαθητών στις σχολικές αίθουσες, αλλά και στις αίθουσες των νόμιμων φροντιστηριακών μονάδων που διαχρονικά συνεπικουρούν το εκπαιδευτικό έργο της επίσημης πολιτείας. Ας είναι η επόμενη μέρα πιο φωτεινή και αισιόδοξη για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Έχουμε χρέος να επιστρατεύσουμε όλες μας τις δυνάμεις προς την κατεύθυνση αυτή.
O Αργύρης Μυστακίδης είναι Β’ Αντιπρόεδρος ΟΕΦΕ, Πρόεδρος ΣΕΦΝΚ