Ενα εκτενές αφιέρωμα στον Ετίνοσα Ερεβμπεναζίε, στον 28χρονο σήμερα μπασκετμπολίστα που αγωνίστηκε για 3 χρόνια στην ομάδα της Καβάλας, παρουσίασε η εφημερίδα «Καθημερινή» με αφορμή την αποφοίτηση του από το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας με το πτυχίο της Ψυχολογίας, αλλά και την εντονότατη δράση του για τη στήριξη των μεταναστών σε Ελλάδα και Κύπρο.
«Χειμώνας του 2020, ημέρες καραντίνας στην Κύπρο και ο καιρός κακός. Πολλοί πρόσφυγες που έφθασαν στο νησί, στην πλειονότητά τους Ασιάτες και Αφρικανοί, αναγκάζονται να περάσουν όπως – όπως για μέρες στον δρόμο. Τότε, μια ομάδα νέων παίρνει πρωτοβουλία να συγκεντρώσει και να τους προσφέρει φαγητό, κουβέρτες και ζεστά ρούχα – μέλη της Generation for Change CY. Ένας γεροδεμένος Αφρικανός ξεχωρίζει μεταξύ των εθελοντών που προσφέρουν βοήθεια.
Μεταφερόμαστε στον προαύλιο χώρο της Περιφέρειας Αττικής στην Αθήνα, φθινοπωρινό πρωινό του 2013. Ένας νεαρός Αφρικανός περιμένει στωικά τη σειρά του· έχει ενηλικιωθεί και είναι η πρώτη φορά που προσέρχεται για την ανανέωση της άδειας παραμονής του. Ενας επίσης Αφρικανός τού κάνει νόημα να τον ακολουθήσει στο γραφείο του εντός της υπηρεσίας. Ο νεαρός ξαφνιάζεται, καθώς δεν έχει ξαναδεί μαύρο «σε θέση εξουσίας» στην Ελλάδα. Τον ακολουθεί και μαθαίνει, μεταξύ άλλων, ότι πρόκειται για τον επικεφαλής της Generation 2.0 «for Right, Equality and Diversity», που ασχολείται με τα δικαιώματα των παιδιών δεύτερης γενιάς μεταναστών στην Ελλάδα.
Οι παραπάνω σκηνές απέχουν χρονικά και γεωγραφικά, η μία εκτυλίσσεται στην πρωτεύουσα της Ελλάδας και η άλλη της Κύπρου. Και στις δύο περιπτώσεις, ωστόσο, η παρέμβαση ενός αγνώστου φέρνει μια θετική αλλαγή με πρωταγωνιστή τον 28χρονο σήμερα Ετίνοσα Ερεβμπεναζίε-Τζονμπούλ, άλλοτε ως ευεργέτη και άλλοτε ως ευεργετούμενο. Ο νεαρός, Έλληνας πλέον, ο οποίος έχει γεννηθεί στη Νιγηρία αλλά μεγάλωσε στην Κυψέλη, έπαιξε ως παιδί μπάσκετ στον Παναθηναϊκό, αλλά και στην Ισπανία, έχει μόλις πάρει το πτυχίο Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και πρωτοστατεί σε μια από τις πλέον δραστήριες ανθρωπιστικές οργανώσεις στο νησί. Ο ίδιος μίλησε στην «Κ» για την περιπέτεια της οικογενειακής μετανάστευσης, τη δύναμη του αθλητισμού και την αξία της επανεκκίνησης.
«Χαίρομαι που η πρωτοβουλία μας συγκινεί τον κόσμο», λέει ο Ετίνοσα με αφορμή τη βράβευση της Generation for Change CY, που ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2020 στον απόηχο του διεθνούς κινήματος Black Lives Matter. Η διάκριση συνέπεσε με την αποφοίτησή του, οπότε η χαρά είναι διπλή. «Θα συνεχίσω μεταπτυχιακά στην Κλινική Ψυχολογία. Θέλω να δουλέψω με ανθρώπους από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Σπουδάζοντας συνειδητοποίησα πόσα τραύματα αφήνει στα παιδιά η εμπειρία της μετανάστευσης». Στη Λευκωσία ζει από το 2019, έπειτα από πολλά παιχνίδια της μοίρας.
Η μετανάστευση
«Θυμάμαι ακόμη το δωμάτιο στο οποίο ζούσαμε όλη η οικογένεια μαζί, πέντε άτομα, στη Νιγηρία». Οι γονείς συνειδητοποιούν ότι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους πρέπει να φύγουν. Ο πατέρας καταφέρνει τελικά με την τρίτη προσπάθεια να μεταναστεύσει στην Ελλάδα το 1999. Η γυναίκα του τον ακολουθεί το 2002. «Μείναμε δύο χρόνια με τη γιαγιά μου και τους θείους μου, ήταν πολύ δύσκολο σε εκείνη την ηλικία να είμαι χωρίς τη μητέρα μου», θυμάται.
Ο Ετίνοσα φθάνει στην Αθήνα 9 χρόνων, το «λαμπερό» για την Ελλάδα 2004, μαζί με τις αδελφές του. Η καθημερινότητα του «Μπράουν», όπως τον φωνάζουν εξαρχής σχεδόν όλοι στο περιβάλλον του, μοιράζεται μεταξύ του διαπολιτισμικού δημοτικού σχολείου στο Παλαιό Φάληρο και της ομάδας ποδοσφαίρου Ατλας Κυψέλης. «Εχω καλές αναμνήσεις από το σχολείο, εκεί ήμασταν όλοι διαφορετικοί». Ωστόσο, κάθε μεσημέρι που επιβιβάζεται μαζί με τους συμμαθητές του στο λεωφορείο για να επιστρέψει σπίτι, ακούει μισόλογα από κάποιους επιβάτες, που κοιτάζουν έντονα τα παιδιά και τα σχολιάζουν από απόσταση.
Παρακολουθεί με δέος τη θριαμβευτική πορεία της Εθνικής Ελλάδος στο Ευρωμπάσκετ του 2005 και τη σπουδαία εμφάνιση στο Μουντομπάσκετ του 2006. «Το άθλημα αυτό με είχε συνεπάρει, πήγαινα μετά την προπόνηση ποδοσφαίρου, φορώντας ακόμη τα παπούτσια με τις τάπες, σε γήπεδο μπάσκετ για να ρίξω σουτ». Δύο φίλοι του από τη γειτονιά τον ενθαρρύνουν. «Είσαι καλός!». Στο πρώτο δοκιμαστικό, όμως, στον Πανελλήνιο, ο νεαρός παίκτης «κόβεται». Θα χρειαστεί πολύ κουράγιο για να πάει σε επόμενο. Στον Παναθηναϊκό, όμως, τον δέχονται στα τμήματα υποδομής. Ο Ετίνοσα καθιερώνεται ως πλέι μέικερ. «Όταν έγινα μέλος στη μεγάλη οικογένεια του Παναθηναϊκού, η ζωή μου άλλαξε. Απέκτησα μια σταθερή ρουτίνα, ξέφευγα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε ως οικογένεια, καθώς οι γονείς μου δούλευαν συνεχώς και έλειπαν πολλές ώρες, ενώ δεν είχαμε δυνατότητα για διακοπές ή άλλες δραστηριότητες». Ταυτόχρονα, «λειτουργούσε και ως ασπίδα προστασίας απ’ όσα επιφυλάσσει η μοίρα σε παιδιά μεταναστών, όπως εγώ». Μέσα στο αθλητικό περιβάλλον ο Ετίνοσα ανθίζει. «Εκείνα τα χρόνια απέκτησα αυτοπεποίθηση και έχτισα χαρακτήρα. Μέσα στο γήπεδο μιλούσαμε όλοι την ίδια γλώσσα», θυμάται.
«Από την Κύμη και την Καβάλα έχω καλές αναμνήσεις – ήμουν αναγνωρίσιμος και αγαπητός. Έβλεπα, όμως, πώς φέρονταν σε άλλους μαύρους που δεν έπαιζαν μπάσκετ».
Η μεταναστευτική του ταυτότητα, ωστόσο, στέκεται εμπόδιο στην εξέλιξή του ως αθλητή. «Καθώς είχα τη νιγηριανή ιθαγένεια, καταλάμβανα τη θέση ξένου αθλητή σε κάθε ομάδα και έπρεπε να ανταγωνιστώ τα μεγαλύτερα ονόματα του αθλήματος, γι’ αυτό κατέληγα να παίζω σε ομάδες χαμηλότερης κατηγορίας από τις δυνατότητές μου». Ο Ετίνοσα μετά την ενηλικίωση παίζει για μία σεζόν στην Ισπανία, κατόπιν στην Κύμη και τρία χρόνια στην Καβάλα. «Από την Κύμη και την Καβάλα έχω καλές αναμνήσεις, καθώς ήμουν αναγνωρίσιμος και αγαπητός», λέει, «έβλεπα όμως πώς φέρονταν σε άλλους μαύρους που δεν έπαιζαν μπάσκετ».
Όσο διάστημα ο Ετίνοσα διοχετεύει την ενέργειά του στο μπάσκετ, το σχολείο έρχεται σε δεύτερη μοίρα. «Άλλαξα γυμνάσια και λύκεια, καθώς μετακόμιζα και σε διαφορετικές πόλεις, τελικά αποφοίτησα στα 23 μου στην Καβάλα», διευκρινίζει.
Εσωτερική πάλη
«Οσο ήμουν παιδί, γινόταν μέσα μου μια εσωτερική πάλη, για το ποιος είμαι, δεν ήθελα να είμαι μαύρος, γι’ αυτό και προτιμούσα να με φωνάζουν όλοι με το παρατσούκλι μου και όχι με το όνομά μου». Χρειάστηκε να περάσει καιρός για να μπορέσει να ενσωματώσει και τις δύο ταυτότητές του, ελληνική και νιγηριανή. Καθοριστικό ρόλο παίζει η εμπλοκή του με την Generation 2.0 και η σχέση, εφάμιλλη μαθητή – δασκάλου, με τον Νίκο Οντουμπιτάν, που ως μεγαλύτερος λειτουργεί ως πρότυπο για τον Ετίνοσα. «Εκεί γνώρισα κόσμο, διοργανώναμε διαπολιτισμικά τουρνουά μπάσκετ», αναφέρει, «το πρώτο, στο οποίο έπαιζε και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, έγινε στο πλαίσιο της καμπάνιας για την ιθαγένεια». Χάρη στη νομική συμβουλευτική και στην έμπρακτη στήριξη της Generation 2.0, αλλά και με βοήθεια από την τότε ομάδα του, ο Ετίνοσα θα λάβει την ελληνική υπηκοότητα. «Ορκίστηκα Ελληνας τον Μάιο του 2019».
Ο Ετίνοσα είναι σε μια ηλικία που έχει πολλές ανησυχίες. Η βιογραφία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που με τόση προσήλωση διαβάζει ακόμη και έξω από τον αιθιοπικό ναό στην οδό Αγαθουπόλεως, τραβάει την προσοχή μιας γυναίκας από το ποίμνιο, που τον πλησιάζει με ενδιαφέρον. «Δύο εβδομάδες αργότερα με κάλεσαν από τη νιγηριανή πρεσβεία και μου πρόσφεραν μια υποτροφία για σπουδές στην Κύπρο, σε οποιονδήποτε τομέα, εκτός από Ιατρική και Νομική». Το δέλεαρ για τον νεαρό Νιγηριανό είναι μεγάλο. «Βρέθηκα σε δίλημμα, θα έπρεπε να αφήσω το μπάσκετ, για το οποίο πάλευα δέκα χρόνια, τη στιγμή μάλιστα που είχα αποκτήσει το απαραίτητο “διαβατήριο”», περιγράφει, «ήμουν ωστόσο πλέον πιο κατασταλαγμένος, είχα περισσότερα ενδιαφέροντα και η προοπτική των σπουδών με μαγνήτιζε».
Σωστή απόφαση
Αντικρίζοντας, όμως, καθημερινά το χαμόγελο των παιδιών που συμμετέχουν στις δράσεις της οργάνωσης, «καταλαβαίνω ότι η απόφασή μου ήταν σωστή – εδώ υπάρχει πολύς χώρος για δράσεις στο προσφυγικό και στην ψυχική υγεία». Μέσα σε τρία χρόνια η GFC πρόσφερε σε περισσότερα από 3.000 νοικοκυριά πάνω από 3.800 πακέτα με τρόφιμα και πάνω από 13.000 πάνες. Η οργάνωση, στην οποία είναι managing director, υλοποιεί προγράμματα για την ένταξη και την ενδυνάμωση προσφύγων και μεταναστών.
Ο Ετίνοσα σχεδιάζει το μέλλον του στην Κύπρο. Από την Ελλάδα κρατά πολλές, γλυκόπικρες, αναμνήσεις: την αγάπη φίλων και προπονητών, αλλά και το αφιλόξενο κοινωνικό περιβάλλον. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ημέρα που κατά λάθος έπεσα πάνω σε μια επιχείρηση-σκούπα στην Ομόνοια· είχα χαρτιά, αλλά μάζευαν στην κλούβα όποιον διέφερε», θυμάται. «”Πάρτε τηλέφωνο τον προπονητή μου να επιβεβαιώσετε όσα σας λέω”, έλεγα στον αστυνομικό κι εκείνος επαναλάμβανε μηχανικά “αυτό είναι το σύστημα, ακολουθώ εντολές”».
Συμπαίκτης με τους Antetokounbros
Με πρωτοβουλία της Generation 2.0 τον Μάιο του 2013 διοργανώνεται το πρώτο διαπολιτισμικό τουρνουά μπάσκετ μεταξύ Φιλιππινέζων και Αφρικανών, στο πλαίσιο της καμπάνιας για την ιθαγένεια των παιδιών δεύτερης γενιάς. Στον «ιστορικό» πλέον αγώνα συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, οι αδελφοί Αντετοκούνμπο –ο Γιάννης (δεύτερος από αριστερά), ο Θανάσης (έκτος από αριστερά), ο Αλεξ (ένατος από αριστερά), ο Κώστας (τέταρτος από δεξιά)– και ο Ετίνοσα (τρίτος από δεξιά) μαζί με τον επικεφαλής της οργάνωσης, Νίκο Οντουμπιτάν. Η εν λόγω ομάδα λίγους μήνες μετά «σκορπίζει».
Ο Γιάννης φεύγει για ΗΠΑ και ο Ετίνοσα παίζει σε ομάδες εκτός Αθηνών μέχρι και το 2019. Τότε, παίρνει την ελληνική υπηκοότητα και αποφασίζει να αξιοποιήσει μια υποτροφία για σπουδές στην Κύπρο. «Είχα παλέψει 10 χρόνια για το μπάσκετ, αλλά επέλεξα τις σπουδές», λέει σήμερα, λίγες μέρες μετά την αποφοίτησή του από το τμήμα Ψυχολογίας. Παράλληλα με τις σπουδές, ιδρύει μαζί με άλλους νέους τη ΜΚΟ Generation for Change CY.
(Πηγή: Kathimerini.gr)