Αντιχαλαζικά κανόνια ηχοβολής… Ένα «όπλο» στο πλευρό των αγροτών για περίπου ενάμισι αιώνα, ενώ και στην Ελλάδα και δη στον κάμπο των Ελευθερών στον Δήμο Παγγαίου έχουν δώσει ατέλειωτες «μάχες» κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, άλλοτε κερδισμένες και άλλοτε χαμένες.
Πλέον τα ιστορικά «πυροβόλα» κατά του χαλαζιού θεωρούνται παρωχημένος τρόπος αντιμετώπισης του καταστροφικού, για τους αγρότες, φυσικού φαινομένου, δίνοντας τη θέση τους στην εναέρια αντιχαλαζική προστασία -διακαής πόθος και των αγροτών του Νομού Καβάλας-, όμως ακόμη ηχούν στον καρποφόρο κάμπο του Παγγαίου κατά τις βροχερές καλοκαιρινές νύχτες και ημέρες.
Ο πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Νέας Περάμου και αγρότης, Μάκης Ζουμπλιός, αποτίει «φόρο τιμής» στα ιστορικά κανόνια των… κάμπων, παραθέτοντας άγνωστες πτυχές της ιστορίας τους, συνοδεία σπάνιου φωτογραφικού υλικού, μέσω του zoumeperamo.blogspot.com.
Πώς λειτουργούν τα αντιχαλαζικά κανόνια ηχοβολής
Το Hail Cannon (αντιχαλαζικό κανόνι) είναι μια γεννήτρια κρουστικών κυμάτων που χρησιμοποιείται για να διαταράξει το σχηματισμό χαλαζιού στην αναπτυσσόμενη φάση τους. Ένα εκρηκτικό φορτίο αερίου ακετυλενίου και αέρα πυροδοτείται στον κάτω θάλαμο του μηχανήματος. Καθώς η προκύπτουσα ενέργεια διέρχεται από το λαιμό και στον κώνο, εξελίσσεται σε μια δύναμη η οποία μετατρέπεται σε κύμα. Αυτό το κρουστικό κύμα ακούγεται καθαρά ως ένας μεγάλος ήχος σφυρίγματος, στη συνέχεια ταξιδεύει με την ταχύτητα του ήχου μέσα και μέσω των παραπάνω σχηματισμών νεφών, διαταράσσοντας τη φάση ανάπτυξης του χαλαζιού.
Η συσκευή πυροδοτείται επανειλημμένα κάθε 4 δευτερόλεπτα (βάση λειτουργίας της Νεοζηλανδέζικης εταιρίας κατασκευής κανονιών έως 10 δευτερόλεπτα στον κάμπο Ελευθερών Καβάλας) κατά την περίοδο που πλησιάζει η καταιγίδα και μέχρι να περάσει από την περιοχή. Αυτό που αλλιώς θα έπεφτε ως χαλάζι πέφτει θα πέσει σαν βροχή ή σε μικρότερους χαλαζόκοκκος.
Είναι κρίσιμο το μηχάνημα να λειτουργεί κατά την προσέγγιση της καταιγίδας προκειμένου να επηρεάσει την αναπτυσσόμενη πέτρα χαλάζι. Αυτά τα μηχανήματα δεν μπορούν να αλλάξουν τη μορφή ενός ήδη ανεπτυγμένου και επομένως στερεοποιημένου χαλαζιού. (το παραπάνω το αναφέρει η Nεοζηλανδέζικη εταιρία κατασκευής Hail Cannon Manufacturer).
Ενώ η ιστορία των αντιχαλαζικών κανονιών χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, ενώ το σύγχρονο αντιχαλαζικό κανόνι αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία 30 χρόνια με την περισσότερη ανάπτυξη στα τελευταία 10 από αυτά.
Η προστατευόμενη περιοχή για ένα μεμονωμένο μηχάνημα εκτείνεται σε ακτίνα 500 μέτρων με χαμηλότερο επίπεδο αποτελεσματικότητας, καθώς αυξάνεται η απόσταση από τη συσκευή.
Διατίθενται ελεγχόμενα συστήματα ραντάρ για την αντικατάσταση του ανθρώπινου παράγοντα που απαιτείται για την εκκίνηση και τη διακοπή της μονάδας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές όπου υπόκεινται σε καταιγίδες με χαλάζι τη νύχτα.
Η πρώτη κατασκευή αντιχαλαζικού κανονιού
Η πρώτη κατασκευή αντιχαλαζικού κανονιού έγινε το 1880 περίπου από Ιταλό καθηγητή Γεωλογίας ο οποίος διοχέτευε σωματίδια καπνού στο κανόνι για να αποτρέψει τη δημιουργία χαλαζιού.
Το 1895 και το 1896, ένας αυστριακός αμπελουργός με το όνομα Μ. Άλμπερτ Στίγκερ πραγματοποίησε πειράματα στην αυλή του: Γέμιζε τη χοάνη με κονίαμα για εκτόξευση προς τα πάνω. Η συσκευή έμοιαζε πολύ με ένα πολύ μεγάλο, όρθιο μεγάφωνο, κατασκευασμένο από λαμαρίνα και τοποθετημένο σε ένα ξύλινο μπλοκ.
Κατά την εκτόξευση, το κανόνι έστελνε έναν δακτύλιο καπνού σφυρίζοντας περίπου 300 μέτρα (984 πόδια) στον αέρα: Η ιδέα είναι ότι η εκφόρτιση να διαταράσσει τις ατμοσφαιρικές κινήσεις, σχηματίζοντας έναν στρόβιλο και πλησιάζοντας τα σύννεφα άλλαζε τον σχηματισμό του χαλαζιού.
Την πρώτη χρονιά κατά την οποία ο Στίγκερ δοκίμασε το κανόνι η γύρω περιοχή δεν γνώρισε χαλάζι, προκαλώντας την ταχεία κατασκευή 30 ακόμη μηχανημάτων. Το επόμενο έτος, το 1897 και πάλι δεν έπεσε χαλάζι. Το ενδιαφέρον αυξήθηκε και τα κανόνια πολλαπλασιάστηκαν. Μεταξύ 1899 και 1900, ο αριθμός των πυροβόλων εκτοξεύτηκε. Για παράδειγμα, στην ιταλική επαρχία της Βενετίας, ο αριθμός των πυροβόλων αυξήθηκε από 466 σε 1.630.
Το 1899, στο Casale της Ιταλίας, φιλοξενήθηκε το πρώτο συνέδριο καταστολής χαλαζιού, ακολουθούμενο από τρία ακόμη, τα οποία παρουσίαζαν τα 60 διαφορετικά μοντέλα, αλλά και τις πρώτες επικρίσεις ως προς την αποτελεσματικότητα των κανονιών. Ακόμα και όταν εξαπλώθηκε ο ενθουσιασμός και τα κανόνια εμφανίστηκαν σε όλη την Αυστρία, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ουγγαρία, μερικοί αξιωματούχοι άρχισαν να σημειώνουν ασυνεπή και μη ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τα αντιχαλαζικά κανόνια κατέγραψαν και αστοχίες με περιπτώσεις ακατάλληλης πυροδότησης, καθυστερήσεων πυροβολισμού και κακής θέσης.
Μέχρι τη στιγμή που τέθηκε το τέταρτο διεθνές συνέδριο καταστολής χαλάζι το 1902, αξιωματούχοι είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αποτελεσματικότητα των πυροβόλων δεν είχε αποδειχθεί και το 1903 η ιταλική κυβέρνηση έλαβε μια πρωτοβουλία, οργανώνοντας ένα διετές πείραμα με 222 κανόνια.
Το αποτέλεσμα; Και οι δύο περιοχές δοκιμής παρουσίασαν καταστροφικό χαλάζι, τα κανόνια δηλώθηκαν δημόσια ως αποτυχία και μέσα σε λίγα χρόνια είχαν εγκαταλειφθεί ως επί το πλείστον.
Η ώρα της… Ελλάδας: Αντιχαλαζικό Σύστημα του ΕΛΓΑ
Το έργο αφορά στην εγκατάσταση 80 Αντιχαλαζικών Σταθμών (ΑΣ) σε 5 Νομούς (Ηλείας, Καβάλας, Λάρισας, Μεσσηνίας, Πιερίας) και την από απόσταση πυροδότηση ειδικών ηχοβολιστικών κανονιών -τα οποία αποτελούν και το βασικό τμήμα ενός ΑΣ- που βάλλουν κατά των χαλαζοφόρων νεφών και διαλύουν τα επικίνδυνα για τις αγροτικές καλλιέργειες συσσωματώματα, μετατρέποντάς τα σε ευεργετική βροχή.
Κάθε επίγειος ΑΣ απαρτίζεται από ειδικά ηχοβολιστικά κανόνια, που εκτοξεύουν ηχοβολίδες (πεπιεσμένο αέρα) εναντίον του χαλαζιού, ύστερα από την πυροδότηση ενός πολύ εύφλεκτου αερίου (ακετυλενίου) στο εσωτερικό του κανονιού και την ταυτόχρονη πρόκληση πίεσης, που εκτονώνεται στον αέρα σε ύψος αρκετών χιλιάδων μέτρων, σε βάρος του επικίνδυνου κλιματικού φαινομένου.
Η ενεργοποίηση των κανονιών, η εποπτεία όλων των λειτουργιών του συστήματος και η επικοινωνία μεταξύ κέντρου ελέγχου και αντιχαλαζικών σταθμών διεξάγεται ασύρματα και σε πραγματικό χρόνο, με τη χρήση τηλεματικής υποδομής (modem, πομποδέκτη, κεραίας), λογισμικού τύπου Scada (System for Control and Data Acquisition) και υπολογιστών για βιομηχανική χρήση τύπου PLC (Programmable Logical Controller).
Τη λειτουργία του συστήματος συντονίζει ένα κέντρο ελέγχου, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα ηχοβολιστικά κανόνια τροφοδοτούνται ενεργειακά από παρακείμενες φωτοβολταϊκές κυψέλες διατηρώντας έτσι λειτουργική αυτονομία. Τη λειτουργία των ΑΣ συμπληρώνουν ειδικοί αισθητήρες, που καταγράφουν και ρυθμίζουν αυτόματα τις παραμέτρους λειτουργίας του κάθε κανονιού.
*Πηγή: zoumeperamo.blogspot.com-Μάκης Ζουμπλιός