«Ἀναχωρήσεις αὑτοῖς ζητοῦσιν ἀγροικίας καὶ αἰγιαλοὺς καὶ ὄρη, εἴωθας δὲ καὶ σὺ τὰ τοιαῦτα μάλιστα ποθεῖν. ὅλον δὲ τοῦτο ἰδιωτικώτατόν ἐστιν, ἐξόν, ἧς ἂν ὥρας ἐθελήσῃς, εἰς ἑαυτὸν ἀναχωρεῖν. οὐδαμοῦ γὰρ οὔτε ἡσυχιώτερον οὔτε ἀπραγμονέστερον ἄνθρωπος ἀναχωρεῖ ἢ εἰς τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν, μάλισθ ὅστις ἔχει ἔνδον τοιαῦτα, εἰς ἃ ἐγκύψας ἐν πάσῃ εὐμαρείᾳ εὐθὺς γίνεται˙ τὴν δὲ εὐμάρειαν οὐδὲν ἄλλο λέγω ἢ εὐκοσμίαν».
(Ο κόσμος κοιτά πώς να καταφύγει σε εξοχικά σπίτια και στις παραλίες και στα βουνά. και συ ο ίδιος έχεις συνηθίσει να τα αποζητάς αυτά, και με το παραπάνω. Κι όμως, αυτό δείχνει αφέλεια, αφού μπορείς ό,τι ώρα θες να καταφύγεις στον εαυτό σου. Πράγματι, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, ο άνθρωπος μπορεί να καταφεύγει στον εσωτερικό του κόσμο, με ηρεμία και δίχως τρεχάματα ¯ιδίως όποιος έχει μέσα του στοιχεία τέτοια που αν σκύψει πάνω τους, ευθύς βρίσκεται στο κέντρο της γαλήνης.)
Μάρκος Αυρήλιος, Τὰ εἰς ἑαυτόν
16η μέρα καραντίνας
Πρωί: Συννεφιά σήμερα… μάλλον θα βρέξει.. θα περιορίσει λογικά τις «άσκοπες» μετακινήσεις κάποιων… πάλι δεν θα μπορέσω να βγω για λίγο περπάτημα. Πόσο μου λείπει ο περίπατος δίπλα στην θάλασσα, πάνω στο βουνό, να μπορώ να βλέπω την ομορφιά της υπέροχης πόλης μας, να παρατηρώ τα χρώματα και τα σχέδια της φύσης… της φύσης… αυτής που τόσο βάναυσα και ανελέητα βιάζουμε προκειμένου να χορτάσουμε την ακόρεστη, μάταιη και εφήμερη δίψα για υλικό κέρδος.
Φωτιές, πλημμύρες, λιώσιμο των πάγων, συγχώνευση εποχών, εξαφάνιση ειδών, αύξηση θερμοκρασίας, ρύπανση γενική και κυρίως ψυχική· μήπως κι αυτή να συντέλεσε στη δημιουργία και την εξάπλωση του νέου ιού; Θα δείξει. Η τηλεόραση ανοίγει, ίσα που να ακούγεται. Υπολογιστής ανοιχτός και λίγη πρωινή τζαζ συνοδεύει μια σύντομη πλοήγηση στα ιντερνετικά νέα.
Η ώρα περνάει· πρέπει να οργανωθώ. Τα μαθήματα θα ξεκινήσουν σε λίγο. Να τηλεφωνήσω όμως και στη μητερούλα που η μόνη μας επικοινωνία όλες αυτές τις μέρες είναι αυστηρά τηλεφωνική. Η γλυκιά μου δεν παραπονιέται αν και ξέρω ότι της λείπω, όπως μου λείπει κι αυτή. Ανήκει στις ευπαθείς ομάδες που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη στη ζωή μας. Όλα καλά. Συζητήσαμε τι θα φάμε, μιλήσαμε για τις εξελίξεις του κορονοϊού, για τα παιδιά μας στον Έβρο, κουβεντιάσαμε και λίγο τα αγαπημένα της θρησκευτικού περιεχομένου θέματα και μεταθέσαμε για αργότερα την κουβέντα. Ανησυχεί. Είναι περίπου αισιόδοξη. Πότε άραγε θα τα πούμε από κοντά;
Άρχισε να βρέχει. Οι τίτλοι ειδήσεων στην τηλεόραση αναγράφουν τους νεκρούς στην Ιταλία και την Ισπανία. Τρόμος, θλίψη, απόγνωση. Οι εκθέσεις της Γ΄ λυκείου πρέπει να διορθωθούν, ψηφιακά εδώ και δεκαπέντε μέρες. Πάλι καλά υπάρχει η δουλειά, έστω και με αυτήν τη μορφή.
Τα μαθήματα δεν σταμάτησαν ούτε μια μέρα· ας είναι καλά η τεχνολογία, αυτή η ευλογημένη κατάρα. Skype, messenger, zoom, αρχεία, pdf, εικόνες, βίντεο, κείμενα, links, ψηφιακά βιβλία κ.ά., συνθέτουν ένα νέο εκπαιδευτικό σκηνικό που αντικαθιστούν για λίγο τους μαρκαδόρους, τον πίνακα, τα βιβλία, τα θρανία, τις αίθουσες του φροντιστηρίου. Ωστόσο, οι βασικοί συντελεστές –δάσκαλος και μαθητής– παραμένουν ως έχουν. Ευτυχώς! Τα παιδιά προσαρμόστηκαν αμέσως στη νέα πραγματικότητα. Τα άτιμα το κατέχουν τόσο καλά το θέμα τεχνολογία! Μου λείπουν όμως τα πρόσωπά τους, οι γκριμάτσες τους, οι κινήσεις τους στον χώρο. Διορθώνω… προβλήματα δομής και περιεχομένου… άντε και κανένα ορθογραφικό. Κι άλλοι νεκροί, κι άλλοι θετικοί στον ιό…
Πόσο ευμετάβλητη η ζωή· άλλοι μαθητές τέτοιες μέρες θα γυρνούσαν από τις πενθήμερες και άλλοι θα ετοίμαζαν βαλίτσες. Αναβλήθηκαν και οι πενθήμερες. Απογοητεύτηκαν, το ξέρω. Το συζητήσαμε. Δεν γινόταν αλλιώς. Ήταν για το καλό τους, για το καλό μας. Όπως για το καλό μας είναι όλα αυτά τα μέτρα που λήφθηκαν για περιορισμό της κυκλοφορίας και που φαντάζουν ακραία σε καιρό ειρήνης, αλλά τώρα είναι μονόδρομος.
Η Δημοκρατία απειλείται, λένε. Η Δημοκρατία είμαστε εμείς και όσο εμείς είμαστε ενεργοί και σε εγρήγορση –κυρίως πνευματική– πολίτες, με πίστη και σεβασμό στις αξίες και τα ιδανικά της, η Δημοκρατία είναι αλώβητη γιατί ακριβώς μπορεί και αυτοαναιρείται και προσαρμόζεται.
Νέος τρόπος έκφρασης πατριωτισμού: «Μένουμε σπίτι». Η οικονομία; Τι θα γίνει με τα χρήματα; Είμαστε κι εμείς ελεύθεροι επαγγελματίες, δεν υπάρχει μισθός για μας. Ο Εχίνος τέθηκε σε καραντίνα· ένας Ξανθιώτης απεβίωσε.
Προσαρμογή. Αυτό είναι. Μια νέα, πρωτόγνωρη κατάσταση ορθώνεται μπροστά μας και καλούμαστε να προσαρμοστούμε αν θέλουμε να ανταπεξέλθουμε, να επιβιώσουμε και να διασωθούμε.
Πόσο δίκιο είχαν οι στωικοί (τώρα, πιο επίκαιροι από ποτέ!): αυτός ο φυσικός νόμος που διέπει το σύμπαν δύναται να γίνει κατανοητός από τον άνθρωπο ως ηγεμονικό στοιχείο του σύμπαντος με τη δύναμη του λόγου που διαθέτει διακρίνοντάς τον από τα υπόλοιπα όντα.
Ο «εν ημίν» λόγος του Επίκτητου μπορεί να μας προσαρμόσει στα νέα δεδομένα. Μια απειλή, μια αόρατη απειλή έχει εισβάλει στον πλανήτη, κονιορτοποίησε χωροχρονικά σύνορα, διέρρηξε σπίτια και παλάτια, διέλυσε ανθρώπους και ψυχές, επέβαλε την απομόνωση, την ανησυχία και την αμφιβολία αδιακρίτως. Κάποιοι, βέβαια, τα ζουν εδώ και χρόνια όλα αυτά εξαιτίας πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολεμικών συνθηκών.
Τώρα είναι μια καλή ευκαιρία για «επιμέλεια εαυτού». Όχι με την εγωιστική, ναρκισσιστική και υπερφίαλη επιμέλεια που γεμάτοι ματαιοδοξία επιδείξαμε την εποχή προ κορονοϊού, αλλά με την πλατωνική και σωκρατική έννοια του «γνώθι σαυτόν», της βαθιάς ενδοσκόπησης που μας χαρίζεται ιδανικά αυτές τις μέρες της καραντίνας.
Να βρούμε τον εαυτό μας, να κάνουμε αυτό το restart, κατά το κοινώς λεγόμενο.
Μεσημέρι: Μια γρήγορη ματιά στο instagram και το facebook… άχρηστη κατά βάση, αλλά αναγκαία για να πάρεις λίγο τον παλμό και πάμε. Αυτός ο ήχος του skype κάθε μεσημέρι- απόγευμα με κάνει να νιώθω σαν τηλεπαρουσιάστρια, ραδιοφωνική παραγωγό που καλησπερίζει τους τηλεθεατές-ακροατές.
«Καλησπέρα! Καλώς ήρθατε σε ένα ακόμα μάθημα»! Γέλια και φωνούλες όμορφες, αθώες και αναλλοίωτες. «Κυρία, οι πανελλήνιες θα πάνε Σεπτέμβριο;», «Κυρία, βαρεθήκαμε μέσα..», «Κυρία, πότε θα ανοίξουν τα σχολεία»; Κι αυτά είναι που εκφράζουν… πόσα άραγε κρύβουν μέσα τους που δεν λένε.
Γι’ αυτά ακριβώς, για τα παιδιά οφείλουμε να μη λιγοψυχούμε και να στεκόμαστε όρθιοι με ψυχική αντοχή και γενναιότητα. Για το μέλλον. Πόσο μοναδικό να δουλεύεις με το «μέλλον»!
Απόγευμα: Μικρό διάλειμμα, όσο να ακούσεις τον κύριο Τσιόδρα, το σταθερό ραντεβού της μέρας. Νεκροί, κρούσματα και διασωληνωμένοι. Τρομερό, πόσες λέξεις ενσωματώθηκαν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, λέξεις που δεν φανταζόμασταν ότι θα χρησιμοποιούσαμε ποτέ. Σκέφτομαι τις αγωνίες, τις ανησυχίες και τους φόβους των γονιών. Μην ανησυχείτε! Είστε όλοι άξιοι. Κοιτάξτε πώς αναστήσατε τα παιδιά σας μέχρι εδώ. Θα συνεχίσετε και παρακάτω μέχρι να σταθούν στα πόδια τους.
Επόμενο μάθημα. Η σύνδεση στο skype έχει τα πάνω και τα κάτω. Το ίδιο και η ζωή. Η τηλεργασία δεν είναι απλά θέμα έκφρασης-έκθεσης, αλλά πλέον μια απτή πραγματικότητα. Οι ώρες κυλάνε γρήγορα. Τα μαθήματα τελείωσαν.
Βράδυ: Ώρα για φαγητό. Άλλο τελετουργικό. Να πλυθούν σχολαστικά όλα τα προϊόντα, να απολυμανθούν σκεύη και επιφάνειες. Να πλύνουμε σχολαστικά τα χέρια. Νέος κύκλος με τηλεφωνήματα και η τηλεδιάσκεψη κορυφής! Τηλε-συνάντηση με τις κολλητούλες για ανταλλαγή νέων και κυρίως για αμοιβαία εμψύχωση. Μου λείπουν φυσικά, όπως μου λείπει και όλη η προηγούμενη «κανονικότητα» αλλά… η κοινωνική ζωή οδεύει προς το τέλος αυτής της μέρας.
Δεν παραπονιέμαι· είμαι (δυνητικά) υγιής. Γιατί έμεινα σπίτι και το ίδιο έκαναν και τα αγαπημένα μου πρόσωπα αλλά και οι συμπολίτες μου. Άλλη μια μέρα κερδήθηκε. Αύριο ανατέλλει μια νέα μέρα και μαζί της ελπίδες. Χρειάζεται υπομονή και πίστη για να φτάσουμε στο τέλος. Και θα φτάσουμε.
Αλλά μέχρι να φτάσουμε, ας διδαχτούμε από τη διαδρομή.
Η Κωνσταντίνα Καρέζη είναι συνιδιοκτήτρια-εκπαιδευτικός Φροντιστηρίου ΜΕ «Ορόσημο», CEO- Founder-Teacher Karezistudies Greek4all, TEDxKavala Curator