Του Ζήση Α. Βαπορίδη
Οι Γάλλοι στην Αίγυπτο
Κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων για την κυριαρχία της Ανατολικής Μεσογείου, οι Γάλλοι κατέλαβαν την Αλεξάνδρεια την 1η Ιουλίου 1798 και προέλασαν στον Νότο. 20 μέρες μετά από την κατάληψη της Αλεξάνδρεια, οι Γάλλοι φτάνουν στο Κάιρο, ο Σεΐχης (θρησκευτικός ηγέτης) τούς παραδίδει τα κλειδιά της πόλης ευχαριστώντας που έδιωξαν από τη χώρα του, τους μπέηδες των Μαμελούκων, τους οποίους θεωρούσαν εχθρούς και υπόσχεται πίστη στους Γάλλους.
Το ιππικό των Μαμελούκων μετά τη διάπλευση του Νείλου και τη συγκέντρωσή τους επετέθη σε δύο κύματα εναντίων των τακτικά παραταχθέντων «τετραγώνων» των Γάλλων αποδεκατιζόμενο συνεχώς από τα εύστοχα πυρά των κανονιών. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 46 Γάλλοι και 7.000 Μαμελούκοι, ενώ οι υπόλοιποι κατέφυγαν στην Παλαιστίνη.
Τη νύχτα της 1ης προς 2α Αυγούστου 1798 ο Άγγλος ναύαρχος Horatio Nelson οδήγησε τη μοίρα, εκ 13 σκαφών που διοικούσε στα αχαρτογράφητα νερά των εκβολών του Νείλου, επιτέθηκε και εκμηδένισε τον γαλλικό στόλο, καταστρέφοντας ή αιχμαλωτίζοντας όλα τα σκάφη του εκτός από δύο! Επικεφαλής του Γαλλικού στόλου ήταν ο ναύαρχος François-Paul Brueys D Aigalliers ο οποίος σκοτώθηκε επί τόπου.
Η ναυμαχία του Νείλου, 2 Αυγούστου 1898. Έκρηξη της γαλλικής ναυαρχίδας L’Orient!
Όταν έγινε γνωστό πως τουρκική στρατιά συγκεντρώθηκε στη Συρία, στην Αίγυπτο οι «πιστοί» ξεσηκώθηκαν από το ιερατείο στο μεγάλο τζαμί και στο Κάιρο ξεσπά επανάσταση. Ακολούθησαν βανδαλισμοί εκατέρωθεν και ταραχές οι οποίες πατάχθηκαν βίαια.
Περίπου 3.000 Αιγύπτιοι έχασαν τη ζωή τους σε δύο μέρες στις οδομαχίες (Οι Γάλλοι έχασαν 300 νεκρούς, δέκα φορές τις απώλειές τους στη μάχη των Πυραμίδων). Μεταξύ των θυμάτων και ο υπασπιστή του Ναπολέοντα στρατηγός Józef Sulkowskiet.
Μετά την κήρυξη του Τούρκο-Γαλλικού πολέμου, ο Ναπολέων, χωρίς ναυτική υποστήριξη, αναγκάστηκε να στραφεί προς τη Συρία για να πολεμήσει τις στρατιές του Σουλτάνου που εστάλησαν εναντίον του. Τον Φεβρουάριο του 1799, οδηγώντας 8.000 στρατιώτες, εισβάλλει στη Συρία.
Τον Μάρτιο καταλαμβάνει το El Arish και την Jaffa και στις 17 πολιορκεί την Acre, Στα μέσα Απριλίου γύρισε στην Αίγυπτο με τα υπολείμματα του στρατού του που τα θέριζε η χολέρα. Τον Ιούλιο του 1799 Τουρκικός στρατός με 18.000 άνδρες φθάνει στο Aboukir μεταφερόμενος από την Ρόδο με Βρετανικά σκάφη.
25 Ιουλίου 1899. Λίγο έξω από την Αλεξάνδρεια, τα στρατεύματα του Ναπολέοντα επικρατούν στην αναμέτρηση με τους συνεπικουρούμενους από τον βρετανικό στόλο Οθωμανούς, με επικεφαλής τον Μουσταφά Πασά ο οποίος και αιχμαλωτίζεται.
1η Μάχη του Aboukir, 25 Ιουλίου 1799
Από το ημερολόγιο του Jean Lannes: Ο Ναπολέων επιτίθεται στις 25 Ιουλίου με 6.000 άνδρες με επικεφαλής τους D Estaihg, Joachim Murat, Jean Lannes. Η δεύτερη γραμμή άμυνας, όμως, αποδείχθηκε πιο σκληρή, σε αυτό το σημείο, το ιππικό του Μυρά είδε την ευκαιρία και επιτέθηκε στο στρατόπεδο των Τούρκων.
Στο εσωτερικό της σκηνή του Μουσταφά Πασά ο Μυρά βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Τούρκο διοικητή, αποκόπτοντας με το σπαθί τα δύο από τα δάχτυλα του. Σε αντάλλαγμα, ο Μουσταφά πυροβόλησε τον Mυρά στο σαγόνι. Ο οποίος υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση και την επόμενη μέρα επέστρεψε στα καθήκοντά του.
Οι Οθωμανοί έχασαν 8.000 άνδρες, πολλοί από τους οποίους πνίγηκαν προσπαθώντας να κολυμπήσουν πίσω στα βρετανικά σκάφη. O Σαΐντ-Μουσταφά πασάς της Ρωμυλίας, ο γιος του, με τους μπέηδες και τους άλλους αιχμαλώτους σύρθηκαν στο Κάιρο στη θριαμβευτική πομπή των Γάλλων.
Στις 22 Αυγούστου 1799 ο Ναπολέων εγκαταλείπει την Αίγυπτο με τη φρεγάτα Le Muiron, ναυαρχίδα του ναυάρχου Ganteaume. Οι δε διαταγές του προς στον στρατηγό Jean-Baptiste Kléber ήταν να αντισταθεί μέχρι τον Ιανουάριο του 1800, κι αν δεν λάμβανε ενισχύσεις, θα μπορούσε να παραδοθεί! Στις 9 Νοεμβρίου 1799 ο Ναπολέων, με το ιστορικό πραξικόπημα της 18ης Μπρυμαίρ, αναλαμβάνει Πρώτος Ύπατος.
Το 1799 η Καβάλλα της Μακεδονίας έστειλε τριακόσιους άνδρες κάτω από τις διαταγές των παιδιών του Διοικητή της, οι οποίοι αποβιβάζονται στο Αμπουκίρ τον Ιούλιο του 1801, όπου βρισκόταν μικρά τμήματα του Γαλλικού στρατού που μάχονταν με τις τελευταίες δυνάμεις προς διατήρηση των θέσεών τους. Σε τρεις μέρες οι Οθωμανοί επέτυχαν να κάμψουν την αντίστασή των Γάλλων.
Αλλά αυτό ήταν πολύ για τα παιδιά του διοικητή της Καβάλας τα οποία ήδη κατάκοπα από μια επίπονη πορεία σ ένα αμφίβολο στρατιωτικό προορισμό, εγκατέλειψαν τη διοίκηση στον συμπατριώτη τους Μεχμέτ Αλή. [Prince Osman Ibrahim-Caroline et Ali Kurhan: σ. 8.]
[Ο Μεχμέτ Αλή είχε ενταχθεί ως υποδιοικητής υπό τον εξάδελφό του Χαλίλ Αγά.]
8 Μαρτίου 1801. Ο Mehmed Ali φθάνει στην Αίγυπτο, δεύτερος στην ιεραρχία ενός σώματος 300 ατάκτων ανδρών που στρατολογήθηκαν στην Καβάλα και την περιοχή της. [Heath. W. Lowry & Ismail E. Erünsal, Remembering One’s roots. 2011. (Απόδοση από τα αγγλικά Μ. Λυχούνα.), σ. 165.]
Ο Μωχάμετ Ἂλη κατετάχθη, μὲ τὸν βαθμὸν τοῦ ὑπολοχαγοῦ εἰς σῶμα 300 ἀνδρῶν, καταρτησθὲν εἰς Καβάλλαν. Το μικρὸν τοῦτο στρατιωτικὸν σῶμα προσεκολλήθη εἰς τὴν τουρκικήν στρατιὰν τὴν συγκεντρωθεῖσαν εἰς τὴν Μάκρην. Οὒτως ὁ Μωχάμετ Ἂλη ἒλαβε μέρος μετὰ τῶν ἀποβατικὼν τουρκικῶν στρατευμάτων, ὑπὸ τὰς διαταγὰς τοῦ Καπετὰν Πασσᾶ, τούρκου ναυάρχου, εἰς τὰς μάχας αἳτινες ἐδόθησαν τοὺς πρώτους μῆνας τοῦ 1801 ἐναντίων τῶν Γάλλων εἰς τὸ Άμπουκὶρ καὶ διεκρίθη διά την ἀνδρείαν του κατά τὴν ἐπίθεσιν ἐναντίον τοῦ φρουρίου Ραχμανία, ὑπερασπιζομένου ὑπὸ τοῦ Γάλλου Lagrange. [Ραδάμανθη Γ. Ραδοπούλου: Ὁ Βασιλεὺς Φουάτ καὶ ἡ Ἀναγεννωμένη Αἲγυπτος. Ἀλεξάνδρεια 1930. σ. 4.]
[Η Μάκρη (τουρκικά: Fethiye, Φετιγιέ) είναι παραθαλάσσια πόλη της Τουρκίας, απέναντι από τη Ρόδο στη Μικρά Ασία.]
Το Αμπουκύρ βρίσκεται χτισμένη κοντά στην αρχαία Κάνωπο, ΝΑ της Αλεξάνδρειας, στη δυτική ακτή του ομώνυμου κόλπου. Η ονομασία του οφείλεται στον άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας Κύρο τον Ανάργυρο (Στην περιοχή υπάρχει ναός του Κύρου και του Ιωάννη των Αναργύρων).
Ο Κανωπικός βραχίονας του Νείλου από αναλυτικό σκαρίφημα βρετανού αξιωματικού, στο οποίο καταγράφεται η θέση των στρατιωτικών δυνάμεων πριν την κατάληψη της πόλης από τους Βρετανούς και τους Οθωμανούς.
Συνεχίζεται…