Άρης Μπινιάρης: Τα αρχαία κείμενα είναι διαχρονικά επειδή στην εποχή τους τόλμησαν να είναι επίκαιρα

Ο σκηνοθέτης των «Περσών» μιλά στο KAVALA POST για τη «σχέση» της αρχαίας τραγωδίας με τη μουσική, το χθες και το σήμερα

Το 2017, οι «Πέρσες» του χαρακτηρίστηκαν ως το θεατρικό αλλά και… μουσικό γεγονός του καλοκαιριού, «σφραγίζοντας» ανεξίτηλα το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Τον χειμώνα, ο ίδιος πήγε ένα ακόμα βήμα παραπέρα «παντρεύοντας» την αρχαία τραγωδία με τη… ροκ μουσική στις διονυσιακές «Βάκχες» που συζητήθηκαν. Φέτος το καλοκαίρι, η επιτυχία των «Περσών» επαναλαμβάνεται με την περιοδεία να περιλαμβάνει και την Καβάλα.

Λίγες ώρες πριν την παρουσίαση των «Περσών» στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, το Σάββατο 21 Ιουλίου 2018, στο πλαίσιο του 61ου Φεστιβάλ Φιλίππων, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Άρης Μπινιάρης μίλησε στο KAVALA POST.

Η μουσική με βοηθάει να δημιουργώ παραστάσεις που λειτουργούν τόσο ώς θεάματα όσο και ως ακροάματα…

Κύριε Μπινιάρη, ξεκινήσατε το ταξίδι σας στην Τέχνη μέσα από τη μουσική… Πώς λειτουργεί αυτό ως «οδηγός» στην ενασχόλησή σας με το θέατρο;
Η μουσική ήταν η πρώτη μορφή τέχνης που με συγκίνησε. Ως παιδί πήγαινα σε συναυλίες, αγοράζαμε δίσκους, γράφαμε κασσέτες. Ήταν ένας τρόπος να δημιουργήσεις σχέσεις. Η μουσική με βοηθάει να δημιουργώ παραστάσεις που λειτουργούν τόσο ώς θεάματα όσο και ως ακροάματα. Ο θεατής, δηλαδή, έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί την εξέλιξη της ιστορίας αλλά ταυτόχρονα να λαμβάνει, μέσω της μουσικής, τον εσωτερικό παλμό και κραδασμό των νοημάτων του έργου.

Και στους «Πέρσες» που θα δούμε σε λίγες μέρες και στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων αλλά και –κυρίως– στις «Βάκχες» που παρουσιάσατε τον περασμένο χειμώνα στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, «δέσατε» την αρχαία ελληνική τραγωδία με το… ροκ! Ποια ήταν τα συνεκτικά στοιχεία των δύο ιδιωμάτων που σας οδήγησαν σε αυτήν τη «διαδρομή»;
Στους «Πέρσες» άντλησα πληροφορίες από παραδοσιακές μουσικές της ανατολής και την αρχαία μετρική και η τελική σύνθεση είχε επιρροές από τη σύγχρονη αστική μουσική. Στις «Βάκχες» άντλησα πληροφορίες από το ευρύ φάσμα της ροκ μουσικής, τόσο από τις δυναμικές όσο και από τις ατμοσφαιρικές περιοχές της. Επέλεξα το νεύρο της ροκ γιατί ταιριάζει με την ανατρεπτική φύση του θέματος του έργου του Ευριπίδη.

Για πρώτη φορά σκηνοθετήσατε αρχαία τραγωδία σε «κλειστό» χώρο προτού «βγείτε» στα αρχαία θέατρα. Ποιες διαφορές στην προσέγγισή της σας «επιβάλλουν» οι εκάστοτε χώροι που καλείστε να υπηρετήσετε;
Είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό να σκηνοθετείς μια παράσταση αρχαίου δράματος σε ανοιχτό χώρο από το να σκηνοθετείς σε κλειστό. Ο κάθε χώρος «επιβάλλει» την δική του αισθητική και χρίζει διαφορετικής αντιμετώπισης τόσο στο θέμα του ήχου όσο και στο θέμα της κίνησης των σωμάτων στον χώρο. Αυτό που κέρδισα από τον κλειστό χώρο ήταν η δημιουργία στιγμών ηχηρής σιωπής κατά τη διάρκεια της παράστασης. Μιας σιωπής ιδιαίτερα δυναμικής, που αργότερα προσπάθησα να μεταφέρω σαν λειτουργία και στον εξωτερικό χώρο.

Στους «Πέρσες» παίρνετε μέρος και στον Χορό. Αλήθεια, ποια εσωτερική «ανάγκη» σάς ωθεί να κρατάτε τον διττό ρόλο ηθοποιού-σκηνοθέτη και ποιες οι δυσκολίες του να… πατάτε σε δύο βάρκες ταυτόχρονα;
Το να παίρνω μέρος στην παράσταση με βοηθάει αφενός, κατά τη διάρκεια των προβών, να αντιλαμβάνομαι την εσωτερική ροή της σκηνικής δράσης, αφετέρου, κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, να εξελίσσω, μαζί με τον θίασο, την εσωτερική αυτή ροή.

Στους «Πέρσες» επέλεξα να εστιάσω στην καταστροφική μοναξιά και τον κατακερματισμό που οδηγείται ο άνθρωπος και η κοινωνία όταν δεν λειτουργεί με ελεύθερη βούληση…

Συνηθίζουμε να λέμε ότι οι αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες «παραμένουν επίκαιρες» παρά το πέρασμα χιλιάδων χρόνων. Σε εσάς προσωπικά πώς «μιλούν» μέσα σας τα αρχαία κείμενα; Και ποιος είναι ο βασικός λόγος που καταπιάνεστε με αυτά;
Τα αρχαία κείμενα είναι διαχρονικά επειδή στην εποχή τους τόλμησαν να είναι επίκαιρα. Καταπιάνομαι, λοιπόν, με αυτά για να έρθω σε επαφή με τα δυναμικά φορτία που επιφέρουν έτσι ώστε να εγείρουν προσωπικά ερωτήματα του κατά πόσο εγώ τολμώ να συσχετιστώ με την προβληματική και τους στοχασμούς του καιρού μου.

Και για να το εξειδικεύσουμε… τι έχουν να «πουν» στον σύγχρονο θεατή οι «Πέρσες» του Αισχύλου;
Στην συγκεκρίμενη παράσταση επέλεξα να εστιάσω στην καταστροφική μοναξιά και τον κατακερματισμό που οδηγείται ο άνθρωπος και η κοινωνία όταν δεν λειτουργεί με ελεύθερη βούληση ενώ ταυτόχρονα δηλώνει πίστη, με αλαζονεία και ναρκισισμό, στον δογματισμό και την περιχαράκωση.

Το Σάββατο 21 Ιουλίου 2018 θα «πατήσετε» για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, το δεύτερο καλύτερα διατηρημένο αρχαίο θέατρο της Ελλάδας μετά την Επίδαυρο. Κατά πόσο επηρεάζεται η σκηνοθετική –ή και η σκηνική– «γραμμή» των παραστάσεών σας από θέατρο σε θέατρο; Με άλλα λόγια, θα δούμε κάτι ελαφρώς διαφορετικό στους Φιλίππους από ό,τι, για παράδειγμα, είδαν οι θεατές στο Ηρώδειο πριν από λίγες μέρες;
Η παράσταση παραμένει ίδια απλά προσαρμόζεται ελαφρώς στον εκάστοτε χώρο. Η σκηνοθεσία δεν αλλάζει, αυτό που αλλάζει είναι η διαχείρηση του χώρου. Σίγουρα πάντως ένα θέατρο σαν και των Φιλίππων επιδρά γοητευτικά στις αισθήσεις των ηθοποιών και πιστεύω πως αυτό αποτυπώνεται και στην παράσταση.