Η οικογένεια Καλοκάρδη

Ο Γεώργιος Κ. Καλοκάρδης παραθέτει στοιχεία για την οικογένεια που «πήρε» το επίθετό της από τον Μητροπολίτη Καβάλλας Χρυσόστομο λόγω των όσων προσέφερε στην πόλη...


||  Ιστορικά και άλλα σημειώματα  ||


 

Του Ζήση Α. Βαπορίδη

 


Την εποχή του μεσοπολέμου η Καβάλα αγωνιζόταν πυρετωδώς να δείξει ένα καλύτερο πρόσωπο ενόψει της αφίξεως μελών της Βασιλικής Οικογενείας και άλλων επισήμων της Αιγύπτου. Οι Υψηλοί επισκέπτες ήθελαν να παρακολουθήσουν τις προεργασίες εγκατάστασης του παραγγελθέντος έφιππου ανδριάντα του Μεχμέτ Αλή, που φιλοτεχνούσε στο Παρίσι ο διάσημος Έλληνας γλύπτης Κώστας Δημητριάδης.

Δύο από τους συντελεστές των προσπαθειών αυτών υπήρξαν ο Γεώργιος Κωνσταντίνου Ελευθεριάδης (Καλοκάρδης) και ο Μάρκος Δημητρίου Λαμπαδίτης.

Τον εγγονό του πρώτου, Γεώργιο Κ. Καλοκάρδη, καθηγητή Εφαρμογών στο ΤΕΙ Καβάλας (παράρτημα Δράμας, τμήμα Δασοπονίας) συνάντησα το 2013. Από τις διηγήσεις του και τις σημειώσεις που μου διέθεσε προέρχονται τα στοιχεία που ακολουθούν.

«Το επίθετο Καλοκάρδης, σύμφωνα με οικογενειακή πληροφορία, δόθηκε στον παππού μου από τον Μητροπολίτη Καβάλλας Χρυσόστομο, για τις πολλές αγαθοεργίες που είχε προσφέρει. Δεν μπορέσαμε να προσδιορίσουμε περαιτέρω χρονολογικά αυτή την αλλαγή του ονόματος (Οπωσδήποτε μετά το 1924, έτος εκλογής του Χρυσοστόμου).

Γεννημένος στο Μυριόφυτο το 1866, πέθανε στην Αθήνα το 1948.

Παντρεμένος με την Αικατερίνη, το γένος Πέτρου και Σμαρώς Ντογραματζή, που γεννήθηκε το 1876 στην Περίσταση της Ανατολικής Θράκης και πέθανε το 1945 στην Καβάλα.

Απέκτησε ένδεκα παιδιά, από τα οποία τα πρώτα πέντε, Πέτρος, Ελένη, Κωνσταντίνος, Αμφιτρίτη και Σμαρώ, γεννήθηκαν στο Μυριόφυτο.

Στην Καβάλα η οικογένεια εγκαταστάθηκε περίπου το 1903-1904 και εδώ γεννήθηκαν τα υπόλοιπα παιδιά: Ζιχερία (sic), Παναγιώτα, Αγαθούλα, Βασίλειος και τα δίδυμα Διογένης και Αρχιμήδης.

Γύρω στα 1912-1913 ο παππούς έφερε στην Ελλάδα και τα αδέλφια του Λάμπρο, Ελευθέριο και Μάλαμα, τα οποία διατήρησαν το επίθετο Ελευθεριάδης.

Ο Γ.Κ. Καλοκάρδης δεν είχε πανεπιστημιακές σπουδές, αλλά είχε μαθητεύσει στην Κωνσταντινούπολη, στα τέλη του 19ου αι., κοντά σε μεγάλους τεχνίτες-κατασκευαστές, και μετέφερε την εμπειρία και τη γνώση του στον χώρο που εγκαταστάθηκε.

Ασχολήθηκε κυρίως με την ανοικοδόμηση κτιρίων, ιδιωτικών και δημοσίων, τόσο συντάσσοντας την αρχιτεκτονική τους μελέτη, όσο και αναλαμβάνοντας ως εργολάβος και την κατασκευή τους, όπως του κτιρίου της Μεραρχίας, των Εβραϊκών κατοικιών στην περιοχή των Ποταμουδίων, κτιρίων καπναποθηκών στην Καβάλα, τη Δράμα, τις Σέρρες και της «Ταμπάκο Κόμπανυ» στην Ξάνθη. Λέγεται δε ότι κατασκεύασε και τις δύο μαρμάρινες σκάλες του παλιού Γυμνασίου αρρένων.

Ήταν ιδιοκτήτης μεταλλείου στην Αλεξανδρούπολη και ενός λατομείου γρανίτη. Επιπλέον, έκτισε τον ναό των Αγίων Θεοδώρων στα νεκροταφεία της Καβάλας, επισκεύασε τον ναό της Παναγίας και τον ναό της Αγίας Παρασκευής, στον υπόγειο χώρο του οποίου επιδιόρθωσε τον βράχο με την αναβλύζουσα πηγή.

Αναστήλωσε το σπίτι του Μεχμέτ Αλή, στη συνοικία της Παναγίας, με τα ίδια ακριβώς οικοδομικά υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί στην αρχική κατασκευή του.

Ο καλλιτέχνης με μια από τις μακέτες των μνημείων
Χειρόγραφο σημείωμα με την υπογραφή του καλλιτέχνη πίσω από τη φωτογραφία

«Για το σπίτι αυτό, όπως και για τα μαυσωλεία των γονέων του Μεχμέτ Αλή, έκανε μακέτες που τις παρέδωσε στην τότε κυβέρνηση της Αιγύπτου, περί το 1936, όταν την επισκέφθηκε με τη σύζυγό του, ύστερα από σχετική πρόσκληση».

Οι μακέτες των μνημείων

Τις μακέτες αυτές ο Γεώργιος Καλοκάρδης τις είχε παρουσιάσει, το πιθανότερο το 1934, σε αρμόδιους και υψηλούς καλεσμένους. (φωτογραφίες). Η εικαστική όμως αυτή πρόταση δεν εγκρίθηκε για λόγους οικονομικούς.

Ο Γεώργιος Καλοκάρδης υπήρξε προπάππος της Θεοδώρας (Ντόρας) Γεωργίου Καλοκάρδη, συζύγου του Γεωργίου Κ. Καλαντζή (πρώην υπουργού Μακεδονίας-Θράκης), η οποία μάλιστα το 2015 μου εκμυστηρεύτηκε ότι θυμάται με λύπη της στο υπόγειο του σπιτιού τους (όταν ήταν παιδί) να φυλάγονται κατεστραμμένα από την υγρασία σχέδια και μακέτες των έργων του “παππού” Καλοκάρδη.

Η οικία Καλοκάρδη

«Ο Γ. Καλοκάρδης σχεδίασε και κατασκεύασε το πρώτο σπίτι για την εγκατάσταση της οικογενείας του στην Καβάλα, το 1905, στη διασταύρωση των οδών Σκρα και Κομνηνών στη συνοικία του Αγίου Ιωάννη».

Το σπίτι αυτό το αγόρασε ο δικηγόρος Πρόδρομος Ανανιάδης, Και αργότερα το βελτίωσε το Τεχνικό Γραφείο Αδρίμη.

Στη φωτογραφία: Ακριβώς στη γωνία της οδού Σκρα προβάλλει ένα από τα πολλά οχυρωματικά έργα (μπουνκερί) της Βουλγαρικής κατοχής στην πόλη το οποίο ειδικά χρησίμευε για τον έλεγχο των ταυτοτήτων των διερχομένων… από και προς την παραλία του Φαλήρου.

«Άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες του Καλοκάρδη ήταν τα λατομεία κυβολίθων στην Καβάλα και τα μεταλλεία στην περιοχή της Ξάνθης. Για κάποιο διάστημα έγιναν (ατελέσφορες) προσπάθειες να συνδεθεί συγκοινωνιακά η Καβάλα με τη Δράμα κυκλοφορώντας τα πρώτα αγοραία αυτοκίνητα με βενζίνη, ύστερα από προτροπή του τότε βασιλιά.

Η οικογένεια διατηρούσε μεγάλη αποθήκη ξυλείας και οικοδομικών υλικών στην περιοχή των παλαιών λουτρών της Καβάλας, πίσω από τη σημερινή οδό Κουντουριώτη.

Ένα από τα πρώτα ιδιωτικά αυτοκίνητα που κυκλοφόρησαν στην Καβάλα ανήκε στην οικογένεια.

Στη φωτογραφία αριστερά διακρίνεται ο παππούς Γιωργάκης, μετά είναι ο γιος του Πέτρος, στη μέση με τον καφέ είναι ο πατέρας μου Κωνσταντίνος και τέλος δεξιά ο Λάμπρος Ελευθεριάδης, αδελφός του παππού με τον οποίο συνεργάστηκαν ως εργολάβοι σε πολλές κατασκευές κτιρίων».

«Μία από αυτές ήταν και η κατασκευή του Εμπορικού Επιμελητηρίου Καβάλας (στην παραπάνω φωτογραφία η προσθήκη του 2ου ορόφου).

Ο Λάμπρος Ελευθεριάδης είχε τρία αγόρια, τους Κωνσταντίνο, Αλέξανδρο και Ιωακείμ. Ο Λευτέρης Ελευθεριάδης είχε δύο παιδιά, τη Σουλτάνα και τον Λεωνίδα.

Από τα παιδιά του Καλοκάρδη, ο Πέτρος ήταν αυτός που ασχολήθηκε με αγοραία αυτοκίνητα και αργότερα με λεωφορεία του ΚΤΕΛ.

Η Ελένη παντρεύτηκε στην Αργεντινή.

Ο Αρχιμήδης πέθανε το 1930, ενώ ο Διογένης στην Κατοχή.

Η Σμαρώ πέθανε στα δεκαεφτά της, από υδρωπικία, τα άλλα κορίτσια έζησαν στην Αθήνα.

Ο Κωνσταντίνος, ο πατέρας μου, ασχολήθηκε με τις δραστηριότητες του παππού και μετά το 1950 διορίστηκε στο Δημόσιο, στο τότε Υπουργείο Δημοσίων Έργων.

Η αρχιτέκτων Σμαρώ Καλοκάρδη-Μπογιατζόγλου είναι αδελφή μου. 

Ο Βασίλειος έζησε στην Αθήνα κι ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία. Σώζονται μια σειρά ποιημάτων του, “Πικρά χαμόγελα”, κι ένα θεατρικό του έργο, “Ρωμανός ο Β΄”. Τα δε «Πικρά χαμόγελα» δημοσιεύθηκαν από τον Κώστα Ορφανίδη το 1978 στο περιοδικό “Σκαπτή Ύλη”, σσ. 144-7.»


Προσεχώς στοιχεία για την οικογένεια Μάρκου Λαμπαδίτη