Του Χρήστου Τζανάκου
ΗΠαγκόσμια Ημέρα Φάρων καθιερώθηκε το 2003 με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Φαροφυλάκων και γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Αυγούστου. Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η ενημέρωση των πολιτών για τη σημασία των φάρων και των υπόλοιπων ναυτικών βοηθημάτων στη ναυσιπλοΐα, αλλά και η προβολή του έργου που επιτελούν οι φαροφύλακες, συχνά κάτω από δύσκολες συνθήκες.
Οι Φάροι είναι σύμβολα της τεχνολογίας της λιτής Αρχιτεκτονικής και κυρίως της μοναξιάς, αποτελούν δε ιδιαίτερο τμήμα της παγκόσμιας Ιστορίας και πολιτισμικής κληρονομιάς. Οι άνθρωποι πιστεύουν σήμερα πως οι φάροι δεν χρειάζονται άλλο πια, γιατί υπάρχουν τα GPS, όμως είναι βέβαιο ότι τη σιγουριά και την σταθερότητα των Φάρων τίποτα δεν μπορεί να εγγυηθεί!
Παρά τον εκσυγχρονισμό των μέσων ναυσιπλοΐας, οι Φάροι εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικά ναυτιλιακά βοηθήματα, για παράδειγμα όταν υπάρχει κάποιο ηλεκτρικό πρόβλημα στα καράβια οι Φάροι είναι η μόνη λύση, όπως είναι και οι ξεχασμένοι από τους σημερινούς Πλοιάρχους και Αξιωματικούς Εξάντες μέσα στις Γέφυρες και στα Chart Rooms για να φθάσουμε στον προορισμό μας η να προσδιορίζουμε το στίγμα του πλοίου μας.
Αυτά για τους νέους Καπεταναίους από εμάς τους παλιούς…
Στο άκρο της χερσονήσου της Παναγίας, υπάρχει ο φάρος της Καβάλας φωτεινός οδηγός για τα πλοία και πόλος έλξης για τους μόνιμους κατοίκους και τους επισκέπτες λόγω της εξαίσιας θέας που προσφέρει.
Κατασκευάστηκε γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1880 ή 1890 και η σημερινή του κατασκευή ανάγεται σε εργασίες που έγιναν στα 1920 και αμέσως μετά την Απελευθέρωση, στα 1945.
Μετά από 95 περίπου χρόνια επέστρεψε στον τόπο του ο παλιός Μηχανισμός του Φάρου της Καβάλας, ο οποίος παρεδόθη με σχετικό Πρωτόκολλο Παράδοσης-Παραλαβής μεταξύ της Υπηρεσίας Φάρων του Π.Ν. και του Δημοτικού Ναυτικού Μουσείου Καβάλας στον γράφοντα και Πρόεδρο του Συλλόγου των Φίλων του Δημοτικού Ναυτικού Μουσείου Καβάλας, ο οποίος αποτελείται από:
- ένα (1) Αυτόματο περιστροφικό πυρσό αερίου ασετιλίνης τύπου DALLEN,
- ένα (1) Οπτικό Φάρου 150 mm 4 Φακών και
- μία (1) κεφαλή αυτομάτου πυρσού αερίου ασετιλίνης L-300 (με οπτικό)
Ο παλιός Μηχανισμός του Φάρου της Καβάλας πιστεύεται ότι τοποθετήθηκε περίπου το 1929 μέχρι που αντικαταστάθηκε από τον υπάρχοντα αυτόματο φωτοβολταϊκό μηχανισμό.
Η ονομασία «Φάρος» συνδέεται άμεσα με τον πύργο που έχτισε στο Αιγυπτιακό νησί «Φάρος» στα ανατολικά της εισόδου τοι λιμανιού της Αλεξάνδρειας, τον 3ο π.Χ. αιώνα, ο περιώνυμος Ελληνας αρχιτέκτονας Σώστρατος ο Κνίδιος. Ο συγκεκριμένος Φάρος κατέρρευσε από σεισμό τον 8ο αιώνα.
Από το όνομα αυτού του νησιού της Αιγύπτου πήραν το όνομα όλοι οι πυρσοφόροι πύργοι οι οποίοι χρησίμευαν για την επισήμανση της πορείας των πλοίων.
Θεωρείται ότι μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, οι υπάρχοντες φάροι λειτουργούσαν όπως στην αρχαιότητα, δηλαδή με καύση ξύλου, άνθρακα ή φυτικών ελαίων και χρήση ρητινωδών ουσιών.
Αργότερα τα φωτιστικά μηχανήματα λειτουργούσαν με κοινό έλαιο και πετρέλαιο, ενώ πάντα αναζητούνταν μέθοδοι βελτίωσης τους. Εξ άλλου, αυτό επέβαλε και η πληθώρα των υφάλων, βραχονησίδων και σκοπέλων, που για πολλά κράτη δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα προσεγγίσεως και εφοδιασμού των φάρων και συνεπώς και αναπτύξεώς τους. Έτσι, αναζητούνταν λύσεις στο πρόβλημα αυτό, ώστε να εξευρεθούν μηχανήματα που θα λειτουργούν και θα εκπέμπουν «φωτεινά σημάδια», συνεχώς και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, άνευ της συνεχούς παρουσίας ανθρώπου.
Έτσι, εφευρέθηκαν οι αυτόματοι πυρσοί ασετιλίνης (παλιός μηχανισμός του Φάρου Καβάλας) τα φωτιστικά μηχανήματα των οποίων ήσαν απολύτως ασφαλή, λειτουργούσαν μόνο κατά τη διάρκεια της νύκτας, δεν απαιτούσαν κτιριακή εγκατάσταση (μόνο μικρή βάση από σκυροκονίαμα), ούτε συνεχή παρουσία φαροφυλάκων και περιόριζαν πολύ τη δαπάνη εγκαταστάσεως και λειτουργίας τους, επιφέροντας σημαντικές και ουσιώδεις βελτιώσεις στο πρόγραμμα αναπτύξεως του φαρικού δικτύου.
Σήμερα, τα φωτιστικά μηχανήματα όλων των πυρσών λειτουργούν με ηλεκτρική ενέργεια που τους παρέχεται είτε μέσω Φ/Β συστημάτων είτε από το δίκτυο της ΔΕΗ.
Ο Χρήστος Τζανάκος είναι πρόεδρος του Συλλόγου των Φίλων του Δημοτικού Ναυτικού Μουσείου Καβάλας