Του Κώστα Τερζίδη
ΌΌπως είναι γνωστό -σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας στατιστικής της ΕΛΣΤΑΤ- η Καβάλα από 2η πληθυσμιακά πόλη της Β. Ελλάδας βυθίστηκε στη 8η θέση παραχωρώντας τη θέση της στα Γιάννενα. Και επίσης, από 1η πληθυσμιακά πόλη της Περιφέρειας ΑΜΘ (το 1991 και το 2001) καταλαμβάνει πλέον την προτελευταία θέση με κίνδυνο την κατρακύλα σε επίπεδα πολίχνης! Συγκεκριμένα, ενώ η Αλεξανδρούπολη και η Ξάνθη καταγράφουν αυξήσεις των πληθυσμών τους άνω του 50% και η Κομοτηνή άνω του 30%, η Καβάλα είναι το μόνο αστικό κέντρο της ΑΜΘ με απώλειες κατά την τελευταία 30ετία (1991-2021) της τάξης του 8%!!!
Και καθώς η ελεύθερη πτώση συνεχίζεται, προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Πώς συναρτάται η πληθυσμιακή εξέλιξη της πόλης με την πορεία εξέλιξης του φοιτητικού πληθυσμού της Καβάλας;
Ας δούμε λοιπόν την εξέλιξη του αριθμού των Τμημάτων σπουδών ΑΕΙ σε άλλες πόλεις της περιφέρειας ΑΜΘ από το 2000 μέχρι σήμερα:
| Αριθμός Τμημάτων ΑΕΙ | ||||
|
Πόλη |
2000 | 2010 | 2024 | Διαφορά έτους 2024 από 2000 |
| Καβάλα | 7 | 7 | 5 |
-2 |
|
Δράμα |
1 | 3 | 2 | +1 |
| Σέρρες | 7 | 8 | 8 |
+1 |
| Ξάνθη | 5 | 5 | 5 |
0 |
| Ροδόπη | 7 | 9 | 9 |
+2 |
| Έβρος | 6 | 7 | 7 |
+1 |
Από τον πίνακα αυτό διαπιστώνουμε ότι πριν από 24 χρόνια, το έτος 2000, στο τότε ΤΕΙ Καβάλας λειτουργούσαν μόνο στην πόλη της Καβάλας 7 (επτά) τμήματα με 2120 εισακτέους (μη υπολογιζομένων των παραρτημάτων μας στη Δράμα και στον Έβρο).
Σήμερα όμως, το 2024, τα Τμήματα που με αποφάσεις της Πολιτείας έμειναν να λειτουργούν στην Καβάλα είναι μόνο 5 (πέντε) με μόλις 940 ! εισακτέους. H εξέλιξη αυτή μεταφράζεται σε μείωση κατά 28% του αριθμού των Τμημάτων και κατά περίπου 50% των εισακτέων φοιτητών.
Ενδιαφέρουσα όμως είναι και η εικόνα που παρουσιάζει η εξέλιξη του αριθμού των Τμημάτων σε άλλες πόλεις της Ελλάδος:
| Αριθμός Τμημάτων ΑΕΙ | ||||
| Πόλη | 2000 | 2010 | 2024 | Διαφορά έτους 2024 από 2000 |
| Ιωάννινα | 17 | 20 | 20 | +3 |
| Βόλος | 11 | 12 | 14 | +3 |
| Καλαμάτα | 6 | 9 | 8 | +2 |
| Καστοριά | 2 | 3 | 4 | +2 |
| Κέρκυρα | 4 | 7 | 7 | +3 |
| Σπάρτη | 0 | 3 | 3 | +3 |
| Τρίπολη | 0 | 3 | 4 | +4 |
Από τους πίνακες που είδαμε, διαπιστώνουμε ότι η Καβάλα είναι η μοναδική πόλη στην Ελλάδα η οποία ενώ διέθετε ένα από τα αρχαιότερα και ακμαιότερα ΑΕΙ της χώρας μας όχι μόνο δεν επωφελήθηκε αλλά απώλεσε Τμήματα και φοιτητές κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 χρόνων. Συγκεκριμένα, η Καβάλα, οδηγήθηκε βίαια στην κατάργηση των πλέον δυναμικών Τμημάτων αιχμής που διέθετε, ενώ ο επίλογος γράφτηκε με την αμαχητί παράδοση των Τμημάτων Διαχείρισης Πληροφοριών και Μηχανολόγων Μηχανικών το 2013. Έτσι, φτάσαμε σήμερα να έχουμε στην Καβάλα τον ίδιο αριθμό Τμημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με το 1986, δηλαδή όσα και πριν από 38 χρόνια.
Για να αποζημιωθεί η Καβάλα φορτώθηκε το Τμήμα Γεωλογίας (το οποίο δεν πρόλαβε καν να γεννηθεί). Επίσης, απέκτησε το Τμήμα Φυσικής το οποίο αποδείχθηκε μη βιώσιμο καθώς διατηρείται στη ζωή με τεχνικά μέσα. Και τέλος, το Τμήμα Χημείας που από τη φύση του εγκυμονεί τον κίνδυνο διαρροών καθώς αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για αποτυχόντες υποψηφίους φοιτητές των Σχολών Υγείας (Ιατρικές κλπ.).
Η επισφαλής θέση των Τμημάτων αυτών φαίνεται να προδιαγράφει ένα ζοφερό μέλλον για αυτά. Τέτοιο, που να υποψιάζεται κανείς ότι δημιουργήθηκαν για να καταργηθούν σε εύθετο χρόνο. Κάπως έτσι εξηγείται γιατί ο Πρύτανης του ΔΠΘ προανήγγειλε μονομερώς (protothema.gr,02.02.2024) ότι στο ΔΠΘ «θα ενσωματωθούν πέντε Τμήματα, που σήμερα βρίσκονται στο ΔΙΠΑΕ (Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας) – δύο στην Καβάλα, δύο στη Δράμα και ένα στο Διδυμότειχο». Η δήλωση αυτή μάλλον υποκρύπτει μείωση των 5 Τμημάτων της Καβάλας σε 2, επιβεβαιώνοντας τους φόβους αλλά και τις εκτιμήσεις μας για τη μη βιωσιμότητα Τμημάτων της Καβάλας. Και το φλέγον ερώτημα είναι: Tι θα απομείνει στην Καβάλα;
Από την άλλη, οι πόλεις της Θράκης δεν ανησυχούν για κλείσιμο κάποιων Τμημάτων τους, καθώς διαθέτουν Σχολές-“φιλέτα” (Ιατρική, Νομική, Πολυτεχνική) με υψηλό δείκτη βιωσιμότητας. Επιπλέον, ενισχύονται και από ένα πολύ ισχυρό λόμπι το οποίο μεταξύ άλλων διεκδικεί αποτελεσματικά την ίδρυση τεσσάρων ακόμη νέων Τμημάτων στην Κομοτηνή, στην Αλεξανδρούπολη (2) και στο Διδυμότειχο. Παράλληλα, φαίρεται να έχει παραπλανήσει τον Πρωθυπουργό και, -όπως προαναφέρθηκε- έχει αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη του για τη μεταφορά των Τμημάτων της Καβάλας και της Δράμας στο ΔΠΘ με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την περιοχή μας. Ενώ, κάθε νοήμων άνθρωπος κατανοεί ότι η ισόρροπη ανάπτυξη της Περιφέρειας ΑΜΘ απαιτεί επειγόντως αποκατάσταση των αδικιών που επέβαλαν οι αναπτυξιακοί νόμοι και τα οργανωμένα συμφέροντα κατά την τελευταία 40ετία στην Καβάλα.
Για πόσα χρόνια ακόμη θα πληρώνει η Καβάλα το μάρμαρο της Θράκης; Μας λένε οι εκπρόσωποι της Θράκης, και οι συνεργοί τους στην Καβάλα, ότι έτσι “θα ωφεληθεί η Θράκη ακόμη περισσότερο”. Δεν μας λένε όμως σε τι θα ωφεληθεί η Θράκη από την περαιτέρω συρρίκνωση του αριθμού των Τμημάτων της περιοχής μας. Και ειδικότερα, σε τι συγκεκριμένα θα ωφεληθεί από αυτό η Καβάλα.
Κατά την άποψή μας, για αυτή την αρνητική εξέλιξη ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η ραθυμία και η ολιγωρία των ταγών της Καβάλας, καθώς και η διακυβέρνηση του άλλοτε κραταιού ΑΕΙ της πόλης μας από ηγεσίες που δεν διέθεταν στρατηγικό όραμα.
Όμως, πλέον, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο ολοκληρώνει την αναπτυξιακή του πορεία καθώς -σύμφωνα και με τον Πρύτανή του- “…εφόσον προστεθούν και τα νέα Τμήματα, το μόνο που θα έμενε να ζητήσουμε, θα ήταν η ίδρυση Κτηνιατρικής στο Δημοκρίτειο, στην Αλεξανδρούπολη” !!
Επειδή λοιπόν δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια ίδρυσης νέων σχολών υψηλής ζήτησης και σε γνωστικά αντικείμενα υψηλού κύρους, και ενώ ο κόμβος της Καβάλας συρρικνώνεται περαιτέρω, το μέλλον του Πανεπιστημίου στην Καβάλα υπό τη σκέπη του ΔΠΘ είναι προδιαγεγραμμένα αβέβαιο. Συνεπώς, αν θα ήθελε η Καβάλα π.χ. να πραγματώσει το παμπάλαιο αίτημά της για ίδρυση Ιατρικής Σχολής, αυτό θα ήταν εφικτό μόνο παραμένοντας στο άρμα του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.
Η οριστική εγκατάλειψη μιας τέτοιας προοπτικής συνιστά όχι απλώς συνειδητά προμελετημένη περαιτέρω υποβάθμιση της πόλης της Καβάλας, αλλά έγκλημα το οποίο δεν θα συγχωρήσουν σε κανέναν οι επόμενες γενιές.
Ο Δρ Κώστας Τερζίδης είναι Ομότιμος Καθηγητής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος