Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα
Γιατρός στο επάγγελμα, ο Μιχάλη Πρεπόνης, είναι και ένας σοβαρός και ολοκληρωμένος μουσικός, ο οποίος, εκτός από το να παίζει αρκετά όργανα, γράφει και ουσιώδη και όμορφα τραγούδια.
Μας συστήθηκε το ’17 με το «Η νύχτα με συμφέρει», μελοποίηση της ομότιτλης ποιητικής συλλογής του Νίκου Καρούζου, και πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε τον δεύτερο δίσκο του, «Χρέος», με ερμηνευτή τον Ψαραντώνη (σε τρία τραγούδια με τη συμμετοχή του ιδίου).
Συνομιλήσαμε μαζί του για το τι και πώς συνδέει τον λόγο των μεγάλων ποιητών μας με την αρχαία ελληνική μουσική και την ιδιωματική ερμηνεία του Ψαραντώνη.
Η ποίηση είναι η πιο συμπυκνωμένη μορφή τέχνης, θα την παρομοίαζα με τη «φωτογραφία του συναισθήματος». Οι εικόνες που δημιουργεί είναι για εμένα πηγή έμπνευσης.
Τι εκπροσωπούν για εσένα αντίστοιχα οι Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης και Καζαντζάκης;
Ο Καβάφης το συναίσθημα, ο Καζαντζάκης την αγωνιώδη μάχη για τον ανήφορο του ανθρώπου, ο Σεφέρης τη δωρικότητα της σκέψης και ο Ελύτης το όνειρο της ζωής. Τέσσερις διαστάσεις μιας παγκόσμιας ελληνικότητας.
Πώς από τον πρώτο δίσκο που ερμήνευσες μόνος σου πέρασες στον δεύτερο όπου ερμηνευτής είναι ο Ψαραντώνης; Τι σε έκανε να του αναθέσεις όλα τα τραγούδια;
Τα τραγούδια που προέκυψαν από την ποίηση του Νίκου Καρούζου είχαν αρκετά jazz στοιχεία και η ερμηνεία τους μου βγήκε αβίαστα. Ξεκίνησα κάπως ανάποδα χρονικά, ο πρώτος δίσκος είχε τραγούδια που δεν πρόλαβαν να μπουν στο συρτάρι. Από την άλλη, οι περισσότερες μελοποιήσεις του «Χρέος» ήταν στο συρτάρι σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια. Ίσως «περίμεναν» τον κατάλληλο ερμηνευτή…
Τι βρίσκεις στη φωνή και στη συνολική παρουσία του Ψαραντώνη;
Ο παλμός που είναι μέσα στη ψυχή του Ψαραντώνη αλλά και η δύναμη και το βάθος της ερμηνείας του έρχονται από πηγές που ξεκινούν από πολύ βαθιά για να φτάσουν στην κορφή του Ψηλορείτη. Βρίσκω λοιπόν τη δωρικότητα, τον ανήφορο, το συναίσθημα, το όνειρο που μόνον αυτός μπορούσε να αποδώσει και μάλιστα τόσο αβίαστα, σαν μια βαθιά εκπνοή.
Τι πιστεύεις ότι προσέθεσε η ερμηνεία του συγκεκριμένα στους στίχους των ποιητών και στιχουργών και στις μελωδίες σου;
Η κάθε λέξη στα χείλη του Ψαραντώνη γίνεται μια μουσική φράση εμπλουτίζοντας τη βασική μελωδία με έναν μοναδικό τρόπο. Η αξία του έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, όπου τον έχουν τιμήσει με πολλούς τρόπους. Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος για το ότι με τίμησε με τις ερμηνείες του.
Στον ήχο του δίσκου παίζουν καθοριστικό ρόλο το κλαρινέτο του Πετρολούκα Χαλκιά και η αρχαία λύρα. Επιδίωξες συνειδητά μια ισορροπία ανάμεσα σε παραδοσιακή και αρχαιοελληνική μουσική;
Όσο μεγαλώνω, ψάχνω τις ρίζες. Έχοντας καταγωγή από την Ήπειρο, άρχισα σιγά – σιγά να ερευνώ την πεντατονία, τα πολυφωνικά και το κλαρίνο. Η συμμετοχή του Πετρολούκα Χαλκιά ένωσε τις δυο παραδόσεις, την κρητική και την ηπειρώτικη, αμφότερες κατεξοχήν βουνίσιες, που έχουν κοινή ρίζα την αρχαία ελληνική μουσική παράδοση. Η αρχαιοελληνική λύρα τού Θανάση Κλεώπα ήταν και αυτή μια αυθόρμητη ιδέα που έδεσε με το όλο εγχείρημα.
Θα έλεγες ότι ο δίσκος εντάσσεται στη λαϊκή, την παραδοσιακή, τη λόγια μουσική, σε κάποιο άλλο ιδίωμα ίσως;
Χρησιμοποιώ παραδοσιακά στοιχεία όπως και παραδοσιακά όργανα μέσα σε πιο σύγχρονες ενορχηστρώσεις και σε όσο το δυνατόν πιο απλή μορφή ώστε να ακουστούν τα λόγια των ποιητών από τα χείλη και τα πνευμόνια του Ψαραντώνη.
Υπάρχει κάποιος δημιουργός που αισθάνεσαι τη μουσική «γλώσσα» του κοντινή με τη δική σου;
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, που μας άφησε πρόσφατα, ο Νίκος Ξυδάκης, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Αργύρης Μπακιρτζής, ο Δημήτρης Αποστολάκης, ο Δήμος Μούτσης, ο Χρήστος Θηβαίος, αλλά και οι δημιουργοί που δεν γνωρίζουμε τα ονόματά τους και χάρισαν απίστευτα τραγούδια και μουσικές στη δημοτική παράδοση μας!
Θεωρείς ότι ειδικά τα «Τείχη» του Καβάφη και η «Ασκητική» του Καζαντζάκη έχουν και ένα δεύτερο, πολιτικό επίπεδο; Σε ενδιαφέρει και η πολιτική διάσταση των τραγουδιών σου;
Το κάθε ποίημα δρα διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο, πολλές φορές και διαφορετικά στον ίδιο άνθρωπο. Μπορείς να το διαβάσεις μετά από λίγα χρόνια και να δεις, να νιώσεις κάτι άλλο. Η αφοσίωση στην τέχνη είναι μια πολιτική πράξη, που σήμερα ειδικά θέλει πολλή δύναμη και θάρρος. Ψάχνω να νιώσω, ψάχνω να καταλάβω και σε αυτή την αναζήτηση συναντάς τα «Τείχη», την «Ασκητική», τις «μεγάλες πέτρες» του Σεφέρη, τους «δύο παραδείσους» του Ελύτη. Στο πλαίσιο της ίδιας αναζήτησης σκαρώνεις έναν στίχο ή σου δίνει ένας φίλος έναν στίχο και αρχίζεις να ψάχνεις τη μουσική που του ταιριάζει.
Χωρίς αιδώ θα έλεγα το «Τα Τείχη». Το ποίημα, η ερμηνεία του Ψαραντώνη και η κορύφωση στο τέλος…
Πρόκειται να παρουσιάσετε ζωντανά κάπου μαζί με τον Ψαραντώνη ολόκληρο τον δίσκο;
Υπήρξε μια προσπάθεια να γίνει μια παρουσίαση στο Φεστιβάλ Φιλίππων αλλά δεν καρποφόρησε. Ευελπιστώ στο μέλλον η συγκυρία να είναι πιο ευνοϊκή γι’ αυτό.
Και τα προσεχή σχέδιά σου; Υπάρχει ήδη κάποια ιδέα για την επόμενη δισκογραφική εργασία;
Υπάρχει υλικό στα συρτάρια καθώς και νέο. Υπάρχουν και ιδέες, θα δείξει το μέλλον!
Πρώτη δημοσίευση:
Εφημερίδα Αυγή
Σάββατο 30 Ιουνίου 2023