HἙλλάς ἔχει τή δική της «Ἀλάμπρα», τό Ἰμαρέτ, ἵδρυμα πού δημιούργησε ὁ Μωχάμεντ Ἄλι στήν Καβάλα, σήμερα φημισμένο ξενοδοχεῖο, δίπλα στό Μουσεῖο πού φέρει τό ὄνομά του καί ἑδράζεται τό Ἐρευνητικό Κέντρο «Μόχα», κτίσματα συναρτημένα χάρις εἰς στό ὅραμα καί τήν ἐμπνευσμένη δραστηριότητα τῆς κ. Ἄννας Μισσιριάν, λειτουργοῦν ὡς πύλες εἰσόδου και μετεβλήθησαν σέ πυρῆνες βιωματικῆς δραστηριότητος καί πολιτισμικῆς ἀμύνης τῆς Θράκης, μέ βάση τήν αἰσθητική προσέγγιση… σέ ἄλλο χωροχρόνο!
Ἡ ἴδια, δέν εἶναι, τοὐλάχιστον, δέν αἰσθάνεται «ἐπιχειρηματίας». Ως γόνος μεγάλης οἰκογενείας τῆς πόλεως, ἔταξε τόν ἑαυτό της στήν ὑπηρεσία τῆς περιβαλλοντικῆς προστασίας, αλλά κυρίως στήν ὑπεράσπιση τῆς ἴδιας τῆς Ἑλλάδος ἔναντι παντοειδῶν κινδύνων καί, ναί, τοῦ μεταναστευτικοῦ «προγεφυρώματος» τῶν Βουλγάρων στήν Καβάλα, θέματα γιά τά ὁποῖα καί μίλησε στήν «Ἑστία τῆς Κυριακῆς».
«Ἡ πρώτη προσέγγιση -ἐπεσήμανε ἡ κ. Μισσιριάν στήν “ΕτΚ”- ἦταν ἡ ἀποκατάσταση τοῦ μνημείου, ἀλλά ἐπειδή ἤδη ἀποτελοῦσε τοπόσημο τῆς παλαιᾶς πόλης, ἔπρεπε νά βρεθεῖ μία χρήση συμβατή, ἀνάλογη μέ τόν χαρακτῆρα κτηρίου, τό ὁποῖο ὅταν λειτουργοῦσε ὡς σχολεῖο εἶχε μικρά δωμάτια ὅπου στέγαζε μαθητές καί εἶχε μεγαλύτερους δημόσιους χώρους κ.ἄ. Ἄρα ἡ ὅποια χρήση του ἦταν ἤ νά ἐπαναλειτουργήσει ὡς σχολεῖο, πρᾶγμα πού ἀποκλειόταν, ἤ νά μετατραπεῖ σέ ξενοδοχεῖο, δέν ὑπῆρχε κάποια ἄλλη ἐφαρμόσιμη πρόταση… Τό κτήριο εἶχε πολλά δωμάτια, στήν προϋπάρχουσα λογική μοναστηριοῦ μέ ἐκκλησία καί πολλά κελλιά, περίκλειστο ὡς χῶρος καί, στήν συνέχεια, οἱ Ὀθωμανοί ἐπηρεάστηκαν πολύ ἀπό τήν μοναστική ἀρχιτεκτονική ἐπαναλαμβάνοντας τήν ἴδια δομή ὡς τέμενος καί Κορανικό σχολεῖο…».
Αναλυτικά η συνέντευξη της Άννας Μισσιριάν στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»
Πρέπει νά προστατευθεῖ ἡ ἀτμόσφαιρα τοῦ μνημείου καί μετά ἔρχεται ἡ ἐπιχειρηματική δραστηριότητα…
Πῶς γεννήθηκε ἡ ἰδέα γιά τή μετατροπή σέ ξενοδοχεῖο;
Δέ δημιουργήθηκε ποτέ μέ στόχευση ἐμπορική, δέν ἔχει ἀκόμη καί σήμερα ἐμπορικό ἐνδιαφέρον, διότι ὅταν προτάσσεται ὁ χαρακτῆρας τοῦ μνημείου, ἡ ταυτότητά του, πρέπει νά προστατευθεῖ ἡ ἀτμόσφαιρα τοῦ μνημείου καί μετά ἔρχεται ἡ ἐπιχειρηματική δραστηριότητα, πρᾶγμα ὄχι εὔκολο καί βέβαια ὄχι πάντοτε ἀποδεκτό… Οἱ ἐπισκέπτες κατάλαβαν τήν ἰδιαιτερότητα τοῦ χώρου, ἐνῷ δέν ὑπῆρχε πολυτέλεια μέ τήν ἔννοια τῆς σύγχρονης ξενοδοχειακῆς μονάδας, αλλά ὑπῆρχαν λ.χ. ἐξαιρετικά ὑφάσματα, ὑφασμένα ὡς ἀπομίμηση ἐποχῆς, οἱ φτιαγμένοι ἀπό κουρασανί τοῖχοι, χειροποίητα χαλιά, πάτωμα ἀπό κερωμένη καστανιά, δέν βλέπεις πολυτέλεια, τήν αἰσθάνεσαι, τήν νοιώθεις. Δέν εἶναι φτιαγμένο μέ κοσμοπολίτικη λογική θερέτρου, ἔχει διαφορετική προσέγγιση καί νοοτροπία, προορίζεται γιά ἀνθρώπους μίας πολυτέλειας ὅπου πρυτανεύει ἡ εὐαισθησία. Προσφέρονται γεύματα μέ ἐπιλεγμένα ὑπεράριστα ὑλικά χωρίς οἰκονομία ἤ ἐκπτώσεις π.χ. σέ ἐπιλογές προϊόντων ἐπιλέγουμε μόνον τά καλύτερα, ἀρνούμενοι νά σερβίρουμε λ.χ… σούσι! Πιστεύω ὅτι κάθε παράσταση ἐξαρτᾶται ἀπό τό κοινό της καί αὐτοί πού ἔρχονται στό Ἰμαρέτ γνωρίζουν καλά τί ἀναζητοῦν, ὅπως τήν ἡσυχία τοῦ ξενοδοχείου, τούς ἀργούς ρυθμούς του, τίς ἰδιαίτερες μυρωδιές πού κυριαρχοῦν, τούς ἤχους τῶν πουλιῶν, τίς φυτεύσεις, τίς πορτοκαλιές, ἕναν ἄλλο τρόπο ζωῆς. Εἶναι μία καλοστημένη παράσταση γιά τόν ἐπισκέπτη, ὅμως ὄχι προσποιητή ἀλλά ὑπαρκτή, εἰλικρινής. Εἶναι ἕνας μικρόκοσμος, δέν προτείνει μέγεθος, ἀλλά πατίνα τοῦ χρόνου, ἐπιβάλλεται, ἐπιβάλλει τήν σιγανή ὁμιλίαμ διότι ὁ ἀντίλαλος τῆς φωνῆς τιμωρεῖ τήν ὕβρη…
Καί τό Μουσεῖο Μεχμέτ Ἀλί;
Ἦταν συμβατική ὑποχρέωση ἡ δημιουργία ἑστιατορίου, ἐκεῖ διεφάνη ἡ κούραση τοῦ χώρου, ἀπό μία τέτοια χρήση. Μετατράπηκε, λοιπόν, ὡς φερόμενη οἰκεία τοῦ Μωχάμεντ Ἄλι, σέ χῶρο ἀναδείξεως τοῦ τρόπου ζωῆς τῶν ἐκεῖ ἀστῶν τοῦ 18ου αἰῶνα. Τό σπίτι μέ τήν ἰδιαιτερότητά του εἶναι παλαιότερο τοῦ Ἰμαρέτ, ἀλλά ἀφηγεῖται μία ἱστορία μέσα ἀπό τήν λειτουργία τοῦ Ἐρευνητικοῦ Κέντρου Μόχα, τό πῶς τό Ἰσλάμ συνέβαλε μέ τήν σειρά του στήν διαμόρφωση καί τήν ἐξέλιξη τῆς Δύσης καί τῆς ἐπιστήμης. Δέν χρησιμοποιοῦμε καί δέν μιλοῦμε καθόλου γιά θρησκεία, ἀλλά γιά ἐπιστημονικά ἐπιτεύγματα πού προέκυψαν ἀπό τήν μετάδοση τῆς ἰδεολογικῆς παραγωγῆς τῆς Σχολῆς τῶν Ἀθηνῶν στίς αὐλές τῶν Μαγυάρων καί μετά τῶν Ἀββασίδων. Ἐξελισσόμενη ἀπό τήν ἄνθηση τῆς χρυσῆς ἐποχῆς τοῦ Ἰσλάμ, μέ ἐξαιρετικά μάλιστα τεχνολογικά ἐπιτεύγματα ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε. Στόχος εἶναι ἡ προώθηση τοῦ διαλόγου, εἶναι πιό ὡραῖο νά συζητᾶς παρά νά ἀντιμάχεσαι. Μέσα ἀπό ὅλα αὐτά βρήκαμε τόν βηματισμό μας. Ὅπως π.χ. τήν ἀναβίωση τοῦ ἰσλαμικοῦ κήπου ὡς ἀπεικόνιση παραδείσου, γνωρίζοντας τήν ἐπίδραση τῶν κήπων τῆς Ἀνατολῆς στούς σταυροφόρους καί μέσῳ αὐτῶν, στήν Εὐρώπη. Ὡς τόποι συνάθροισης κοινοῦ μέ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, μέ σιντριβάνια, φαρμακευτικά φυτά, τήν μοσχοβολιά τῶν καλλωπιστικῶν φυτῶν, ὡς λειτουργικοί τεχνητοί μικροί παράδεισοι. Οἱ κῆποι τοῦ Ἰμαρέτ εἶναι διαμορφωμένοι ὡς μικροί παράδεισοι, τοῦ Μωχάμεντ Ἄλι εἶναι ἀστικός κῆπος, ἀνοικτός…
Ἡ φύση τήν εἶχε ἐπιλέξει τήν Θράκη, δέ μαζέψαμε οἱ Θρακιῶτες τά πουλιά…
Καί… ὕστερα ἦρθαν οἱ μέλισσες!
Γνωρίζοντας τό πρόβλημα πού ἔχει ὁ πλανήτης ἀπό τήν ἀπώλεια πληθυσμῶν μελισσῶν, φυτέψαμε εἴδη πού γνωρίζουμε ὅτι προσελκύουν τίς μέλισσες, φτιάξαμε μικρά καταφύγια σέ συνεργασία μέ τό Πανεπιστήμιο Ξάνθης, βάλαμε κατασκευές σάν τοῦβλα γιά νά τίς προσελκύσουν καί νά διαχειμάζουν σέ προστατευμένο περιβάλλον. Στόχος, ἡ ἐκμάθηση, ἡ κατανόηση τῆς λειτουργίας τῆς φύσης ἀπό τά παιδιά πού νομίζουν ὅτι οἱ τροφές παράγονται ἀπό τά… ψυγεῖα! Στίς 23 τοῦ μηνός ἐπίσημα ξεκινᾶ τό πρόγραμμα παρουσίασης τῆς διαβίωσης τῶν μελισσῶν σέ ἀστικά καταφύγια, μέ συμμετοχή μελισσοκόμων ἐρωτευμένων μέ τό εἶδος πού εἶναι ὄντως θαυμαστό, ἐλπίζοντας νά ἀκολουθήσουν τό παράδειγμα τῶν κήπων τοῦ Μωχάμεντ Ἄλι καί τοῦ προγράμματος τοῦ Μόχα, νά χρησιμοποιοῦνται παντοῦ φυτά πού τίς ἕλκουν…
Τί ὅραμα ἔχετε γιά τή συνέχεια;
…τώρα μέ βρίσκετε συγκλονισμένη ἀπό αὐτό πού συνέβη στήν περιοχή μέ τίς φωτιές, τώρα ἀσχολοῦμαι μόνο μέ εἴδη ὅπως τήν πανίδα πού χάθηκε, τό ποιοί γύπες ἄφησαν τά μωρά τους καί κάηκαν, γιά μένα ἕνα ἄγχος ὑπάρχει, ἡ Θράκη πού ἀπειλεῖται, ἡ Δαδιά πού κάηκε, ἡ χλωρίδα πού δέν ξέρουμε ἐάν ποτέ θά ἐπανέλθει, δέν ἔχω παρά μόνον φόβο. Θέλω νά συμβάλλω στήν ἀνάταξη τοῦ τοπίου καί τοῦ τόπου, γνωρίζοντας πώς τό κέντρο εἶναι μακριά καί μᾶς λησμονεῖ τόν μαγικό αὐτό τόπο πού ἔχει ἄλλους παλμούς καί χτυπήθηκε ἀνελέητα. Ἡ φύση τήν εἶχε ἐπιλέξει τήν Θράκη, δέ μαζέψαμε οἱ Θρακιῶτες τά πουλιά, δέ δημιουργήσαμε τίς λίμνες, αὐτή εἶναι γιά μένα ἡ πολιτική, δέν θαυμάζω τίς πολιτικές συζητήσεις, δέν ἔχω πλέον ἰνδάλματα παρά ἐνδιαφέρον γιά ἀνθρώπους ὅπως τόν μελισσοκόμο πού ἔχασε τίς μελισσούλες του καί ἔκλαιγε, καί τελικῶς προσέγγισα! Φτάσαμε στήν ἐποχή πού ἀναζητοῦμε πρότυπα στό ζωικό βασίλειο, τό ὁποῖο εἶναι γνήσιο, ἀληθινό…
Ποιός εἶπε στόν νεαρό πώς ἡ Καβάλα εἶναι… βουλγαρική;
Ὑπάρχει, λένε, στήν περιοχή σας ἔντονος σκεπτικισμός γιά τό πληθυσμιακό «προγεφύρωμα», τήν ὁλοένα αὐξανόμενη ἐγκατάσταση Βουλγάρων στήν περιοχή!
Ναί, εἶμαι δυσαρεστημένη. Καί εἶμαι καί πάρα πολύ προβληματισμένη. Δέν ἦταν… ἕνας τρελλός ὅπως γράφηκε ὁ νεαρός Βούλγαρος πού ἀνέβασε τήν σημαία τῆς Βουλγαρίας στό λιμάνι, φωνάζοντας πώς ἡ Καβάλα εἶναι Βουλγαρική! Ἐμένα ὁ πατέρας μου, ἡ μάνα μου καί ἡ γιαγιά μου, οἱ οἰκογένειές τους ὑπέφεραν, βασανίστηκαν ἀπό τούς Βουλγάρους. Πέρασαν πολύ δύσκολα στά χέρια τους, ὑπέστησαν πολλά. Δέν μπορῶ λοιπόν νά δεχθῶ τή βουλγαροποίηση τῆς περιοχῆς. Ὄχι μόνον ὡς συναίσθημα, συνείδηση, ἀλλά ἀπό τήν πεποίθηση ὅτι αὐτό θά σημάνει καί τήν οἰκονομική της καταστροφή. Καταστρέφεται ὅποια περιοχή συναλλάσσεται μέ πολῖτες μόνον μίας συγκεκριμένης ἐθνοτικῆς καταγωγῆς. Ἔμαθα ὅτι λειτουργεῖ καί σχολεῖο βουλγαρικό. Μία πόλη πού ἔχει κοντά τό Δοξᾶτο καί ἀκόμη θρηνεῖ γιά τή σφαγή. Καί ἡ Καβάλα ἔχει μαρτυρήσει πιό πολύ ἀπό κυρίως τήν πρώτη ἀλλά καί τήν δεύτερη βουλγαρική κατοχή. Ἐάν αὐτά τά καλά παιδιά, οἱ πολιτικοί, δέν ξυπνήσουν νά βάλουν ἕνα τέλος, σέ ὅλο αὐτό… Τό Στρασβοῦργο στό Φεστιβάλ κατηγοριοποιεῖ μέ βάση τήν προέλευση τό ποσοστό ἐπισκεπτῶν. Ἐδῶ βουλγαροποιεῖαι πλήρως ἡ περιοχή, εἶμαι πολύ προβληματισμένη. Ἐγώ ὅταν πηγαίνω γιά νά ἀγοράσω ψωμί, περνάω ἔξω ἀπό τήν φυλακή πού βασάνισαν τόν παπποῦ μου. Ἔχω βιώματα, βαρύ ψυχικό φορτίο. Ἄς ἀφήσουμε τήν εὐαισθησία. Μποροῦμε νά σκεφτοῦμε πόσο κάνει 1+1; Τί δουλειά ἔχουν τόσοι Βούλγαροι στήν Καβάλα; Τί διδάσκονται στά σχολεῖα τους; Δέν ξέρω. Ποιός εἶπε στόν νεαρό πώς ἡ Καβάλα εἶναι …βουλγαρική; Τί ζητοῦσε στό λιμάνι μας ὁ «τρελλός» πού ἀνεβοκατέβαζε σημαῖες; Τί τούς λένε στά σχολεῖά τους; Τί τούς μαθαίνουν;
*Η συνέντευξη της προέδρου του Ερευνητικού Κέντρου MOHA, Άννας Μισσιριάν δόθηκε στην εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ» και στον Μάκη Δεληπέτρο